Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
13

Evrende ne işe yarıyoruz?

İnsanlığın veya diğer tüm canlıların varoluş nedeni nedir?
31,895 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
9 Cevap
Ersals Krononot
Ersals Krononot
251K UP
Krononot

Varoluşu anlama, sonra da anlayabildiğimiz kadarına anlam yükleme açısından, ve insanın bu bütünlükteki yeri, görevi - anlamı açısından net bir cevap vermek, imkansız. Zaten bu nedenle dinler var. Kimsenin cevap veremeyeceği konuları açıkladıklarını öne sürmekteler.

Bir hücre organeli, hücrenin bütününe dair bir öngörüde bulunamayacağı, o bütünlüğü kavrayamayacağı için, hücre için ne anlam ifade ettiğini asla anlayamayacaktır. Ya da organizmaya ait bir hücre, organizmayı asla anlayamayacağı için, organizma bütünlüğü açısından ne ifade ettiğini asla anlayamayacak.

Tüm Reklamları Kapat

İnsan da hangi bütünlüğü oluşturduğunu hiçbir zaman anlayamayacağı için, kendi varlığı açısından bir anlama ulaşması söz konusu olamayacak. Özellikle felsefe bu konuda oldukça yetersiz, hatta varoluşçuluk bile bu konuda -oldukça derin olmasına rağmen- sınıfta kalmakta. Bir çok insan da, bu anlaşılamazlık, bilinemezlik nedeniyle dinlere başvurmakta. Çünkü önemli temel bir soru.

Kişi bir dine mensub olarak bu ihtiyacını giderebilir, ya da din i felsefeyi yetersiz görebilir. Burada önemli olan şudur, bütünü oluşturan hiçbir canlı düzeyinde -organelden tek hücreliye, hücreden organizmaya-, varoluş nedeni üzerinden bir faaliyet yok. Bütün canlılar, yapmaları gerekeni yapıyorlar.

Tüm Reklamları Kapat

Yani biz gerçekten bütünlük açısından ne olduğumuzu, görevimizin varoluş amacımızın ne olduğunu anlasaydık, yapacaklarımız değişecek miydi ?

Bu nedenle, bir dine ait öğretiyle anlamaya çalışsak da, hiçbir açıklamayı kabul etmesek de, insan olmanın faaliyet amaç edinilebilecek yönleri var ve bir açıklamayla değişecek gibi görünmüyor.

3,810 görüntülenme
5
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Taner Beyter
Taner Beyter
365K UP
Yurttaş
Çok fazla soru içeriyor yazdıkların, bir sorular demeti var gibi görünüyor karşımızda. Soruna açıkça tatminkar bir cevap vereceğimi iddia etmeyerek sadece ilk sorun hakkında bir şeyler yazacağım diğer soruların da kendi içinde değerli ancak çok çok uzun bir yazının konusu gibi görünüyor, öyleyse başlayalım; neden varız? 

Fikirler tarihinde bir çok düşünür, bilim insanı, filozof ya da din insanı bu soruya cevap aradı ve birbirlerinden çok farklı açıklamalar sundular. Alman filozof Heidegger "niçin hiçlik değil de varlık vardır?" diyerek bu soruya yönelmiş ancak bence tatminkar bir cevap verememiştir kendi sorduğu soruya. Diğer yandan felsefe tarihinde "neden hiçbir şey yerine bir şey vardır?" sorusu ilk kez açıkça Leibniz tarafından sorulmuş gibi duruyor; Leibniz bunu Tanrı ile açıklamayı tercih edenlerden. Wittgenstein'ın ise "dünyanın var olması ne olağandışı!" dediği söylenir sık sık. 

Kimi Naturalistler; evrenin neden var olduğu sorusunu, var olduğumuz için sorabildiğimizi düşünüyorlar. "Evren neden var?"; çünkü biz varız ve bu soruyu soruyoruz, eğer var olmasaydık bu soruyu soramazdık. Russell'ın bu tarz bir cevap verdiği, felsefe ile ilgilenenler tarafından bilinir.  Evren var olduğu için "neden varız?" sorusu sorulabilir oluyor; ancak bu soru ve bahsettiğimiz cevap kendi varlığımızdan emin olduğumuz varsayımı dışında hiçbir şeye işaret etmiyor gibi görünüyor. 

Tüm Reklamları Kapat

Diğer yandan evrendeki tekil tekil şeylerin varlığının bir amacı olması (öyle olduğunu tümevarımsal olarak varsayarsak), bizzat evrenin de bir amacı olduğu yönünde bir fikir geliştirilmesine sebep olmuştur. Kimi din felsefecileri için, tekil varlıkların bir amacı olduğuna göre evrenin de bir amacı olmalıdır ve bu amaç Tanrı kavramı ile anlaşılabilirdir. Ancak evrendeki şeylerin bir amacının olması bizzat evrenin de bir amacı olduğu sonucuna bizi götürmüyor gibi görünüyor.

Ancak Craig gibi din felsefecileri kelam kozmolojik argüman ile şöyle bir biçimde soruya cevap vermeye çalışıyor; sonuçta yer alan "neden"i Tanrı olarak görüyorlar.

Tüm Reklamları Kapat

  • P1: Başlangıcı olan her şeyin bir sebebi vardır.
  • P2: Evrenin bir başlangıcı vardır. 
  • C1: Öyleyse evrenin bir nedeni vardır. ( ayrıntılı bilgi için link; https://evrimagaci.org/din-felsefesine-giris-felsefe-tanrinin-varligina-dair-ne-soyleyebilir-7810)

"Bizzat evrenin amacı yok" veya "evrenin amacının ne olduğunu bilmiyoruz" da denebilir. "Evrenin bir amacı yok" diyen kişi de "evrenin bir amacı vardır" diyen kişi gibi oldukça geniş çaplı açıklama modelleri sunmak zorunda kalacaktır. Evrenin bir amacı var mı yok tartışması bir anlamda tümevarım problemi ile ilgilenmemiz gerektiğini hatırlatıyor bize. Bizzat evrenin kendisi hakkında konuşabilme gerekçemiz nedir?

Ben "evrenin bir amacı vardır" varsayımını kabul etmediğim için ortada gerçek anlamıyla bir soru olup olmadığından emin değilim. "Evrenin amacı olması" bana yeterince anlaşılır bir cümle gibi gelmiyor, bu cümleyi/önermeyi daha anlaşılır kılmak için bir çok ek öncüle ihtiyaç var gibi duruyor.

Sorularımız ya da önermelerimizde yer alan kavramlar ile neyi kast ettiğimizi yeterince belli etmezsek, boşluğu tavaf etmek zorunda kalabiliriz. Bu nedenle biri bana böyle bir soru sorsaydı ilk cevabım "evrenin amacı x,y,z'dir" demek yerine şu olurdu; "amaç" ile neyi kast ediyorsun? "nedensellik" tartışmaları hakkında ne düşünüyorsun? "işe yaramak" derken ima ettiğin şey nedir?

11,915 görüntülenme
Bu cevabın içeriği ve doğruluğu, Evrim Ağacı editörleri tarafından kontrol edilmiş ve onaylanmıştır.
17
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Berat Mutluhan Seferoğlu
Felsefe Genel Editörü

Bu haliyle soru muğlak. "Neden varız?" sorusunu anlamamızın birden fazla yolu var. Tanrı'ya inanan birinin bu sorulara vereceği cevaplar farklı olurdu. Ben Tanrı'ya inanmayan biri olarak bu sorulara yanıt vermeye çalışayım. 

İlk olarak bu soruyu bizi neyin ürettiği, yani Aristocu bir şekilde söyleyecek olursak "etken nedenimizin" (efficient cause) ne olduğu, şeklinde anlayabiliriz. Bu soruya verilebilecek birden fazla yanıt var: Anne ve babalarımız, daha "üst" bir düzeyde bakacak olursak evrimsel süreç ve evrimsel süreçteki rastlantısal denebilecek bir takım koşullar, daha da üst düzeyde bakacak olursak Büyük Patlama dahil evrendeki her türden fiziksel süreç bir şekilde var olmamızı nedensel olarak açıklayan şeyler arasında sayılabilir. 

Tüm Reklamları Kapat

Soruyu anlamamızın bir diğer yolu "amacımızın ne olduğu" şeklinde. Eğer amacı bilinçli bir varlığın bizi yaratma amacı olarak görecek olursak bu türden bir amaca sahip olduğumuzu düşünmüyorum. Öte yandan amacı anlamanın bu tür bir yaratılış amacından bahsetmeden de mümkün olduğunu düşünüyorum. Aristo'nun son neden (final cause) dediği ve amaç olarak çevrilen, ancak amaçtan ziyade bir şeyin "doğrultusu ya da hedefi" olarak yorumlayabileceğimiz bir kavram var. Bir şeyin işlevi/fonksiyonu o şeyin son nedeni, hedefi, ya da doğrultusu oluyor, her ne kadar söz konusu şey "bilinçli olarak dışarıdan yüklenmiş" bir şey olmasa da. Söz konusu hedef/doğrultu bir varlığın sahip olduğu özden/doğadan kaynaklanıyor dışarıdan gelmesi gerekmeyen bir şekilde. 

İnsanların özlerinin/doğalarının hedeflediği bir şey, yani bir "son neden" var mı? Her türden insani kapasitenin "açığa vurulması" ve "serpilmesi" bu türden bir amaç olabilir. Tıpkı bir baltanın "hedefinin" kesmek olması gibi insanlar da özleri itibariyle belli eğilimlere/yeteneklere sahipler ve bunları "açığa vurmaya" eğilimliler. Aristocu anlamda "amacımız" buymuş gibi görünüyor. Biyolojik varlıklar olarak doğamızdaki en merkezi eğilimse soyumuzu devam ettirmemiz, özellikle de evrimsel sürecin gidişatını düşünecek olursak. Dolayısıyla Aristocu anlamda, tekrar ediyorum bunun bilinçli bir amaç olması gerekmiyor, amacımızın soyumuzu sürdürmek olduğunu makul bir şekilde iddia edebiliriz gibi görünüyor. Ancak bu tür bir amaçtan bahsederken dikkat etmemizde fayda var. Söz konusu Aristocu amaçtan "öyleyse bu Aristocu amaca uygun şekillerde hareket etmeliyiz" türü normatif bir yargıya varabileceğimizi düşünmüyorum. Aristo'nun kendisi varabileceğimizi düşünürdü orası ayrı konu elbette.

Evrenin genel gidişatında bir şeye hizmet ettiğimiziyse düşünmüyorum. Çünkü evrenin genelinin bir amaca hizmet ettiğini düşünmüyorum. Kendi amaçlarımız her neyseler bireyler olarak o amaçlara hizmet ediyoruz. Kolektif, bütün insanlığın sahip olduğu ortak bir amaç yok gibi görünüyor.

6,883 görüntülenme
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
7
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Yusuf Mirza Salar
İnsan

Her şeye bir amaç yüklemek insanların doğasında vardır. Ama maalesef yaşamın, hayatın bizim sandığımız kadar önemli bir yeri ve statüsü yoktur. Zîrâ sadece belirli kimyasal tepkimelerin bir araya gelmesinden ibaret protein diziliminden ötesi değiliz. Sevmek üzülmek, sinirlenmek, arzulamak, aşk ve daha nice duygu ve düşünceler...

2,895 görüntülenme
11
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Vedat Koçoğlu
Felsefeciyim

İnsanlar ya da genel olarak bütün hayvanların hiçbir amacı yoktur,sadece geldik doğuyoruz, yaşıyoruz ve ölüyoruz bu süre zarfında ne yaptıklarımız bizi tanımlıyor.Bence insanlık olarak genel amaç edinmemiz gereken insanlığı geliştirip evreni keşfedip ve eğer şansımız yaver giderse evrenin dışında ne olduğunu bulmak.

8
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Eren Mert Yiğit
Vatandaş
Bana insanlığın amacı, kullandığı bu bilim yoluyla evrende olup bitenleri çözerek, her seferinde bir bölüm atlayarak sonunda bı anlam çıkarıp zafere ulaşması gibi geliyor. 
2,865 görüntülenme
8
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close