Bir kişinin ölümü trajedi, bir milyon kişinin ölümü ise istatistiktir. 

Bu deyişi büyük olasılıkla daha önce de duymuşsunuzdur. Bu deyişin empati ile ilgili şu talihsiz gerçeği yansıttığı düşünülür: Tek başına ağlayan bir çocuk ya da yaralanmış bir köpek yavrusu kalbimizi sızlatırken, salgın, deprem, ve toplu katliamlar gibi çok daha fazla sayıda insanın etkilendiği olaylar benzer bir tepki uyandırmaz.

Türev ve integral, matematiğin en önemli konseptlerinden ikisidir. Günümüzde okullarda (liselerde) bu ikili çok yüzeysel bir şekilde ve çoğunlukla tamamen ezbere dayalı olarak anlatılmaktadır. Özellikle de bu kavramların ne anlama geldiği öğrenciye anlatılmadan, sadece nasıl çözüleceği üzerinden anlatım yapılmaktadır. Örneğin türev için "sayının üssünü katsayı olarak önüne al ve üssü 1 azalt" denmekte, integrali anlatmak içinse "üssü 1 arttırıp, aynı sayıyı payda olarak sayının altına yaz" gibi kalıp halinde ve algılamanın imkansız olduğu bir biçimde anlatılmaktadır.

İyi, bu işlemleri yapalım da... Neden? Ne işe yarıyor? Ya da öğrencilerin daha sık sorduğu şekliyle: Gerçek hayatta ne işimize yarayacak?

Araştırmacılar, nakledilecek organdaki kan damarlarını kaplamak için özel bir polimer kullanarak bir nakil sonrasında organ reddini azaltmanın bir yolunu buldular.

UBC tıp profesörü Dr. Jayachandran Kizhakkedathu ve Kan Araştırmaları ve Yaşam Bilimleri Enstitüsü'ndeki ekibi tarafından geliştirilen polimer, SFU ve Northwestern Üniversitesi'ndeki ekip tarafından test edildiğinde, farelerde nakil reddini önemli ölçüde azalttı. Dr. Kizhakkedathu şöyle diyor:

Evrim Ağacı olarak okurlarımıza son derece sıradan konularda bile bilimin en üst düzey kaynaklarından veriler derlemeye ve bilgiler vermeye çalışıyoruz. Bu konu "evdeki süs bitkileri" olunca da olabilecek en iyisinden bir gıdım azını vermeyelim istedik.

Odanızın havasını temizlemek için hangi bitkilerin en iyisi olduğu konusunda NASA'nın verdiği bilgiler çerçevesinde hazırlanan bu görseli Türkçeye kazandırdık. Görselde, sadece odanızın havasını süzmek ve temizlemek için hangi bitkilerin katkı sağlayabileceğini öğrenmekle kalmayacaksınız; aynı zamanda odanızda bulunması muhtemel kimyasallar ve onların üzerinizdeki etkisini de öğreneceksiniz.

Michael Crichton 1990 yılında Jurassic Park romanını yayımladığında, kitapta parkın göletlerinden birinde geçen korkutucu bir kovalamacaya da yer verdi. Romanda Lex ve Tim adlı çocuklara bakan kurgusal paleontolog Alan Grant, uyuklayan bir Tyrannosaurus rex'in yanından gizlice geçip gölün karşısına geçmeye çalışır. T. rex, onları adeta dünyanın en büyük timsahıymış gibi takip eder. Sahne o kadar dikkat çekiciydi ki, serinin yeni filmi Jurassic World: Rebirth filmi için yeniden uyarlandı.^[1] Peki tiranozorlar filmlerde ve kitaplarda yüzebiliyorken, gerçek hayatta yüzebilirler miydi?

Etçil dinozorlar genellikle iyi yüzücüler olarak düşünülmez. Aslında, 20. yüzyılın büyük bir bölümünde paleontologlar, otobur dinozorların T. rex, Allosaurus ve diğer yırtıcılardan kaçmak için nehirlere ve göllere yöneldiklerini yanlış bir şekilde varsaymışlardır. Bu tür etoburların yüzebildiğine dair doğrudan bir kanıt bulunmamaktaydı. Ancak, dünyanın çeşitli yerlerindeki fosil alanlarında bulunan dinozor yüzme izleri, T. rex, kuşlar ve bunların akrabalarını içeren teropod dinozorların, tahmin edilenden daha suya yatkın olduklarını ve hatta kendilerine has bir ''köpek stili'' yüzme tekniğine sahip olabileceklerini göstermiştir.

“Semmelweis refleksi” insanların bir bilgiyi otomatik (refleks) olarak hiçbir tecrübe veya gözleme tabi tutmadan reddetmeleri durumuna deniyor. Bu terim ilk olarak, yazar Robert Anton Wilson tarafından, lohusa humması çalışmalarıyla ünlü Dr. Ignaz Semmelweis’in başına gelenlerden esinlenerek kullanıldı. Hikaye şöyle:

Dr. Ignaz Semmelweis (1818-1865) Macar asıllı bir kadın hastalıkları doğum uzmanı. 1840’lı yıllarda Avusturya’da Viyana Hastanesi’nde çalışırken lohusa hummasına bağlı (bir çeşit enfeksiyon hastalığı) anne ve çocuk ölümlerinin sayısının beklenenden çok fazla olduğunu düşünüyordu. Hastanede hasta vizitlerinin belli bir sırası vardı ve uzman doktorlar doğum katına çıkmadan önce, tıp öğrencilerine kadavra üzerinde ders anlatıyorlardı. Doktorlar el temizliğinden haberdardı ancak el yıkamanın önemi bugünlerdeki kadar keşfedilmemişti. Eldiven icat olmamış, antibiyotiklerin devri henüz başlamamıştı. Semmelweis, kadın ve çocuk ölümlerinin sebebinin “küçük kadavra parçacıklarının sağlıklı insanlara bulaşması” olduğunu düşünüyordu. 

Bir zamanlar evrimsel biyolojinin temel yaklaşımlarından biri olarak kabul edilen Lamarkçılık, modern bilimin ilerleyişiyle birlikte uzun süre gözden düşmüş ve Darwinci evrim anlayışı tarafından gölgede bırakılmıştı. Ancak 21. yüzyılda epigenetik alanındaki hızlı ve şaşırtıcı gelişmeler, Lamarkçı düşüncenin yeniden gündeme gelmesini sağladı. Çevresel faktörlerin canlılar üzerindeki etkilerinin, gen ifadesini düzenleyen epigenetik mekanizmalar yoluyla nesilden nesile aktarılabileceği fikri, Lamarkçılığın çağdaş bir yorumla yeniden değer kazanmasına yol açtı.

Epigenetik araştırmalar, genetik materyalin yapısını değiştirmeden, çevresel uyaranların genlerin işleyişini etkileyebileceğini ve bu değişikliklerin kalıtılabileceğini göstermektedir. Bu durum, Lamark’ın, çevreye uyum sağlama sürecinde edinilen özelliklerin bir sonraki kuşağa aktarılabileceği yönündeki iddialarını hatırlatıyor. Geçmişte “kullan ya da kaybet” prensibiyle tanımlanan Lamarkçı mekanizmalar, artık moleküler düzeyde çok daha ince elenip sık dokunulmakta ve çevresel etkilerin genetik ifadeyi nasıl kalıcı bir şekilde şekillendirebileceği üzerine yoğunlaşılmaktadır.