2014 Yılında Dünya'yı Sıyıran 2000 EM26 Göktaşından Notlar...

18 Şubat 2014'te TSİ sabaha karşı 4 civarında, 80 civarında Evrim Ağacı okuruyla birlikte 2000 EM26 isimli, 270 metre çapındaki göktaşının, saatte 43.450 kilometre hızla Dünya'nın 2.6 milyon kilometre (8.8 Ay mesafesi) uzağından geçmesini canlı olarak izledik.

Pek verimli bir yayın değildi; ancak yayın sırasında güzel bilgiler paylaşıldı, biz de okurlarımıza bunları olabildiğince Türkçeleştirerek derledik. Böylece tarihe bir not düşmüş olabilmeyi umuyoruz.

Facebook

Slooh Gözlemevi'nden Bob Berman şöyle diyor:

Yaklaşık olarak her yüzyılda bir göktaşı Dünya'ya zarar verecek bir biçimde çarpar. Bunu 20 Haziran 1908'de ve 13 Şubat 2013'te gördük. Her birkaç yüzyılda bir daha da büyük göktaşları bize çarpar. Neyse ki bu genellikle Dünya'nın büyük kısmını kaplayan okyanuslara veya Antarktika gibi ıssız yerlere düşer. Ancak bu sürekli devam etmekte olan bir tehdit. Tüm biyosferi değiştirecek ölçekteki bir çarpışma düşük bir olasılık olsa da, her zaman var. Bu da, Dünya'ya yakın objelerin tamamının gözlenmesi ve gerekirse yörüngeden saptırılması için gerekli kaynakların ayrılması gerektiğini gösteriyor.

Bu yakından geçiş, 13 Şubat'ta beklenmedik bir biçimde Chelyabinsk, Rusya'nın tepesinde patlayan ve meteorun yarattığı yüksek basınç dalgalarıyla patlayan camlar, yerinden sökülen kapılar gibi cisimlerden ötürü 1.500 civarında kişinin yaralanmasına neden olan asteroitten yaklaşık 1 sene sonra gerçekleşmiş olacak.

İlk etapta 2.6 milyon kulağa abartılı bir mesafeymiş gibi gelse de, aslında astronomik mesafeler için bu oldukça kısa bir mesafeden bahsediyor. 8.8 Ay mesafesi (Lunar mesafe), Dünya'nın "dibi" olarak sayılabilir. Çünkü Güneş ile aramızdaki mesafe bile 389 Ay mesafesine eşit. 8.8, bu sayının yanında ufacık bir sayı. Güneş Sistemi'mizin yarıçapı ise 15.384 Ay mesafesi kadar. 

Günümüzden 65.5 milyon yıl önce, Kretase-Triyasik Dönem geçişinde (K-T Sınırı) meydana gelen göktaşı çarpması, dinozorların yok olduğu süreci başlatarak memelilerin, dolayısıyla bizlerin evrimleşebilmesinin yolunu açtı. Bu çarpma gerçekleşmeseydi, belki hiçbirimiz burada olmayacaktık.

Bazı diğer kısa notlar:

• Rusya'da 2013 yılında meydana gelen göktaşı patlaması (atmosferde patlamıştı) yarım megatonluk bir enerji açığa çıkardı. Bu, birçok nükleer bombadan daha güçlü bir patlamaydı.
• Bazı göktaşı patlamaları, civardaki depoların kapılarını ve camlarını yerlerinden sökerek parçalayacak kadar şiddetliydi.
• Rusya'daki meteor patlamasını kimse öngörememişti. Patlama sırasında saçılan meteor parçalarından ötürü 1500 insan yaralandı. Bu da, uzay araştırmalarının önemini bir kez daha hatırlatıyor.
• Rusya'daki patlamayla aynı gün, Dünya bir diğer yakın temas yaşadı. 
• Meteorit: Atmosferi aşarak Dünya'ya ulaşabilen, yere saplanan göktaşı parçalarıdır.
• Meteor: Dünya'nın atmosferine giren göktaşı parçalarıdır. Yani havada gördüğümüz ışık, meteora aittir.
• Meteoroit: Güneş Sistemi içerisinde bulunan ve Dünya ile etkileşmeyen (veya henüz etkileşmemiş olan) göktaşlarıdır. 
• 1954 yılında ABD, Alabama'da yaşayan Ann Hodges'a bir meteorit çarpmıştı. Meteorit, Hodges'ın kalçasında devasa bir yara bıraktı. Meteorit Hodges'a çarpmadan önce tavandan evine girdi, radyoya çarparak sekti ve kalçasına çarptı.
• 2000 EM26 göktaşı, 2000 yılında ilk keşfedildiğinde 9 günde 32 gözlemle doğrulandı; ancak sonrasında tek bir gözlem dahi yapılamadı, gözden kaybedildi.
• Tam 14 sene sonra 2000 EM26 ilk defa tekrardan gözlenecek.

Böylesi bir göktaşının bunca sene gözlenememesi oldukça ilginç, çünkü çapı 120-240 metre kadar, devasa bir göktaşı! Gözden kaybedilmesi, Dünya'nın bu tür tehditleri halen yeterince ciddiye almadığını gösteriyor.

Normalde bu canlı yayının görüntü vereceği Kanarya Adaları'ndaki gözlemevi karlar altında olduğu için ne yazık ki canlı görüntüler verilemeyecek. Ancak Dubai Astronomi Grubu'ndan elde edilen görüntüler aralıklarla gösteriliyor. Kanarya Adaları'na o kadar fazla kar yağdı ki, İspanyol ordusu gözlemevindekilerin bölgeden uzaklaştırılması için destek teklifinde bulundu.