Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

4 Yıl Savaşları: Gombe Şempanze Savaşı (1974-1978)

4 Yıl Savaşları: Gombe Şempanze Savaşı (1974-1978) Science
3 dakika
115,389
Tüm Reklamları Kapat

Genellikle "4 Yıl Savaşları" gibi savaş içerikli kavramlar insanlara atfediliyor olsa da, türümüzün yaşayan en yakın kuzeni şempanzelerin davranışlarını daha yakından takip ettikçe, hiç ummadığımız kavramların onları tanımlamak için de kullanılabileceğini görüyoruz. 4 Yıl Savaşları olarak da bilinen "Gombe Şempanze Savaşı", bunun en nefes kesici örneklerinden birisidir. Gombe Şempanze Savaşı, 1974-1978 yulları arasında Tanzanya'daki Gombe Ulusal Parkı'ndaki iki şempanze komünitesi arasındaki vahşi çatışmalara verilen isimdir. Savaşın tarafları arasında Kasakela ve Kahama komüniteleri bulunmaktadır. 

Bunlardan Kasakela grubu parkın kuzeyini kendi kontrolünde tutarken, Kahama grubu parkın güney bölgesini yönetmektelerdi. Bu iki grup, söz konusu savaştan yıllar önce tek ve büyük bir komünite olarak barış içinde yaşamlarını sürdürmektelerdi. Ancak 1974 senesinde ünlü primatolog Jane Goodall'ın komüniteyi incelemeye başlaması sırasında, şempanzeler arasındaki gruplaşma da giderek netleşmeye başlamıştı. Bu sürtüşmeler, uzman primatologun gözünden kaçmadı ve insanlığın hayvan davranışları alanındaki bilgi birikimine nefes kesen bir sayfa ekledi: Gombe Şempanze Savaşı!

Tüm Reklamları Kapat

Her ne kadar Goodall, grup içi ayrışmayı 1974 yılında tespit etmiş olsa da, Goodall'ın arazi notları üzerinde yapılan bilgisayar-destekli analizler, ayrışmanın tarihinin 1971'e kadar gittiğini ortaya koydu. Notların gösterdiği üzere, Kahama grubu içerisinde 6 yetişkin erkek bulunmaktaydı (bunlar arasında "Hugh", "Charlie" ve "Goliath" olarak bilinen üç meşhur şempanze de vardır). Ayrıca 3 dişi şempanze ve onların yavruları ile "Sniff" isimli 1 adet ergen şempanze de Kahama grubunu oluşturmaktaydı. Öteki grup olan Kasakela ise daha büyüktü: 12 dişi şempanze ve yavruları ile birlikte 8 yetişkin erkek şempanze...

Savaşın başlangıcı, 7 Ocak 1974 tarihine denk gelmektedir. Bu tarihte Kasakela grubundan 6 yetişkin erkek, Kahama erkekleri arasında bulunan "Godi" isimli şempanzeye vahşice saldırarak onu öldürmüşlerdir ve böylelikle savaşın ilk vahşi saldırısını gerçekleştirmişlerdir. Saldırı sırasında bir ağacın tepesinde yemeğini yiyen Godi, olay yerinde can vermiştir. Resmi ve bilimsel kayıtlar içerisinde bu, bir şempanze grubunun kendi türlerinden olan bir diğer bireyi kasti olarak ilk öldürüşüdür. 

Tüm Reklamları Kapat

Sonraki 4 sene boyunca Gombe Ulusal Parkı şempanzeleri barış yüzü görememiştir. 4 yıllık savaş sırasında Kahama grubunun 6 erkek şempanzesi de Kasakela savaşçıları tarafından katledilmiştir. Kahama dişilerinden ise 1 tanesi öldürülmüş, 2 tanesi kaybolmuş, 3 tanesi ise Kasakela erkekleri tarafından dövülmüş ve kaçırılmıştır. Bu süreçte yaşananlar, kan dondurucudur ve Jane Goodall'ın kitaplarından şu şekilde okunabilir:

Gombe Şempanze Savaşı boyunca gördüklerimi hazmedebilmek için yıllarca çaba sarf etmem gerekti. Birçok gece uykumda korkuyla uyandım ve savaşın korkunç görüntülerini aklımdan çıkarmaya çabalamak zorunda kaldım. Şempanzelerden biri olan Satan'ın, Sniff'in yüzüne aldığı derin yaradan çenesinden akan kanları içmek amacıyla ellerini bir bardak gibi kullanması... Normalde son derece zararsız olan yaşlı Rodolf'un 2 kiloluk bir taşı Godi'nin yere yığılmış vücuduna vuruşu... Jomeo'nun Dé'nin baldırından bir deri parçasını koparıp atışı... Figan'ın durmaksızın, tekrar tekrar, acımasızca Goliath'ın titreyen bedenini yumruklaması... Ki Goliath, Figan'ın küçüklüğündeki kahramanlarından birisiydi!

Bu başarılı saldırılar sonrasında Kasakela grubu, Kahama grubunun elindeki tüm alanı yavaş yavaş ele geçirmeyi ve kendi topraklarına katmayı başarmıştır. Ne var ki Kasakela'nın bu zaferi kalıcı olmamıştır. Kahama grubunun ortadan kalkışı, Gombe Ulusal Parkı'ndaki güç dengelerini bozmuştur. Kasakela, yeni edindiği topraklar sayesinde bir anda Kalande isimli bir diğer şempanze komünitesi ile komşu haline gelmiştir. Kasakela'nın bu hızlı ve güçlü ilerleyişi, Kalande grubundaki şempanzelerin korumacı bir strateji izlemesine neden olmuştur. 

Şempanzeler oldukça öfkeli, kavgacı ve dahası, insanlar için ölümcül olabilecek hayvanlardır. Lütfen sonuna kadar, dikkatle izleyin. Özellikle 1. dakikanın başını izlemeyi ihmal etmeyin. Fakat lütfen dikkatle izleyin. Hareketlerine, kollarına, bağırışlarına, çığlıklarına, kaçışlarına, reflekslerine iyi bakın.
Dan Cheng

Ne var ki Kalande şempanzeleri hem fiziksel güç bakımından, hem de sayısal olarak Kasakela şempanzelerinden üstündü. Kasakela'nın ilerleyişini durdurmak ve Kasakela'nın toprak kazanmak konusunda ne kadar istekli olduğunu tespit etmek adına Kalande şempanzeleri birkaç defa Kasakela'nın yeni topraklarına saldırı düzenledi. Kasakela, bu güçlü saldırılar sonucunda kısa sürede Kalande'ye boyun eğdi ve kazandığı toprakların büyük bir kısmından çekilmek zorunda kaldı.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Her ne kadar bu anlatımlar bazı bilim insanları tarafından "aşırı insanlaştırılmış bir dil kullanmak" ile suçlanmışsa da, sonradan yapılan analizlerin hepsi, Gombe'de yaşananları doğrulamakla kalmadı, Goodall'ın müdahalelerinin hiçbirinin şempanze komüniteleri arasındaki savaşa etki etmediğini, tarafların tamamen doğal nedenlerle bu savaşı başlattığını ortaya koydu. Böylece Gombe Şempanze Savaşı, insanlığın resmi olarak tanıklık ettiği ilk şempanze savaşı olarak bilim tarihindeki yerini aldı.

Şempanzelerde et tüketimi ve avlanma taktiklerine yönelik kapsamlı bir yazımızı buradan okuyabilirsiniz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
60
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 56
  • Muhteşem! 28
  • Korkutucu! 25
  • Tebrikler! 19
  • Merak Uyandırıcı! 17
  • Güldürdü 10
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 9
  • Bilim Budur! 7
  • Üzücü! 6
  • Umut Verici! 4
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • J. Goodall. (2010). Through A Window: My Thirty Years With The Chimpanzees Of Gombe. ISBN: 0547488386. Yayınevi: HMH.
  • C. Barras. Only Known Chimp War Reveals How Societies Splinter. (7 Mayıs 2014). Alındığı Tarih: 8 Nisan 2019. Alındığı Yer: New Scientist | Arşiv Bağlantısı
  • L. P. Zoo. Nature Of War: Chimps Inherently Violent; Study Disproves Theory That 'Chimpanzee Wars' Are Sparked By Human Influence. (17 Eylül 2014). Alındığı Tarih: 8 Nisan 2019. Alındığı Yer: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
  • Wikipedia. Gombe Chimpanzee War. (8 Nisan 2019). Alındığı Tarih: 8 Nisan 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 13:27:01 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4576

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Kategoriler ve Etiketler
Tümünü Göster
Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. 4 Yıl Savaşları: Gombe Şempanze Savaşı (1974-1978). (9 Ekim 2015). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4576
Bakırcı, Ç. M. (2015, October 09). 4 Yıl Savaşları: Gombe Şempanze Savaşı (1974-1978). Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/4576
Ç. M. Bakırcı. “4 Yıl Savaşları: Gombe Şempanze Savaşı (1974-1978).” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 09 Oct. 2015, https://evrimagaci.org/s/4576.
Bakırcı, Çağrı Mert. “4 Yıl Savaşları: Gombe Şempanze Savaşı (1974-1978).” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, October 09, 2015. https://evrimagaci.org/s/4576.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close