Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Karpuz, Yapay Seçilim Yoluyla Nasıl Evrimleşti? Rönesans Tabloları, Karpuzların Ata ve Kuzenlerini Araştırmamıza Nasıl Yardımcı Olabilir?

5 dakika
32,081
Karpuz, Yapay Seçilim Yoluyla Nasıl Evrimleşti? Rönesans Tabloları, Karpuzların Ata ve Kuzenlerini Araştırmamıza Nasıl Yardımcı Olabilir? Vox
Tüm Reklamları Kapat

Daha önceden mısır bitkisinin Yapay Seçilim yoluyla evrimiyle ilgili çevirdiğimiz görselde de izah ettiğimiz gibi, günümüzdeki sayısız zirai ürün, evrimin canlı "kanlı" örnekleridir. Bu canlıların atalarının, torunlarıyla hiçbir alakası yoktur ve hatta çoğu zaman apayrı türlerdir. Ancak Yapay Seçilim yoluyla yönlendirilen evrim, Doğal Seçilim'e nazaran "kısa" sayılabilecek bir süre zarfında (genelde en azından birkaç yüz veya birkaç bin yılda) yepyeni türlere evrimleşebilir! Yani türler arasında evrimi, belki ömrümüz içerisinde değil ama tükettiğimiz zirai ürünlerin evriminde kendi gözlerimizle görmemiz mümkündür! 

Karpuzun Evrimi
Karpuzun Evrimi
Vox

Böylece mikroevrimin (gen bazında evrimin) makroevrime (fiziksel özelliklerin tamamen farklılaşmasına) neden olabileceği de, deneysel olarak ispatlanmış olmaktadır. Çünkü çoğu zaman bu canlıların ataları olan türler, torunları oldukça hızlı evrimleştiği için halen hayatta olurlar ve böylece ata-torun ilişkilerini birebir inceleme imkanı bulabiliriz. Bu sayede makroevrimin dinamiklerini de anlamamız mümkün olmaktadır.

Taksonomide kimi zaman torunlar ile ataları aynı türe ait kabul edilebilirler. Bunun sebebi, taksonomların Yapay Seçilim'in doğal evrime nazaran aşırı hızlı etkisi sonucu oluşan yapıları "yeni ve ayrı türler" olarak saymak istemeyişleridir. Ayrıca Yapay Seçilim sonucunda elde edilen torunların genetik yapısı, çoğu zaman atalarına oldukça yakın olur (çünkü özel çiftleştirme teknikleri kullanılmaktadır ve bu teknikler genetik varyasyon artışına izin vermez).

Tüm Reklamları Kapat

Bu da bize, evrimle ilgili bir başka gerçeği doğrulamaktadır: çok az sayıda genetik değişim bile, müthiş fiziksel değişimlere neden olabilir! Yani makroevrim, tartışması bile olmayan bir gerçektir. Atasal türler, kendilerinden tamamen farklı gözüken, son derece farklılaşmış genetik yapıya sahip torun türlere evrimleşebilir! Doğal Seçilim ile bu genellikle birazcık daha yavaş olmaktadır; ancak yine de olabilmektedir. Fosiller ve genetik analizler de bu tür bir evrimi doğrulamaktadır.

Karpuzlu Rönesans Tablosu, Evrimi Gözler Önüne Seriyor!

Karpuzların evrimi de tarih boyunca birçok ara basamaktan geçerek yaşanmıştır ve bu süreçte bazı ara basamaklar günümüzde halen karşımıza çıkmaktadır. Örneğin, aşağıdaki Rönesans tablosunu ele alın:

Bu, 17. yüzyılda yaşamış natürmort (durağan haldeki, doğal cisimler) ressamı Giovanni Stanchi tarafından çizilen bir tablo. Gördüklerini birebir tabloya aktarmak konusunda uzmanlaşan Stanchi'nin tablosunda dikkati çeken en önemli unsur, çizdiği karpuzun yapısı!

Yukarıda da izah ettiğimiz gibi karpuz, evrimin Yapay Seçilim mekanizması kullanılarak insan tarafından evrimleştirilen bir bitkidir. Bu evrimleşme süreci de, hiçbir evrimleşme süreci gibi bir anda oluvermemiş, bin bir ara basamaktan geçerek, kademeli ve yavaş bir şekilde gerçekleşmiştir. Eskiden ufacık bir meyve olan karpuz, günümüzde insanlar tarafından yaygın olarak tüketilen en büyük meyvelerden birine evrimleşme yolunda sayısız ara basamaktan geçmiştir. İşte 17. yüzyılda bu soy hatlarından birisinin neye benzediğini de, Stanchi'nin bu tablosu sayesinde net bir şekilde görebilmekteyiz. Daha yakından bakalım:

Tüm Reklamları Kapat

Çizimde görüldüğü üzere dönemin bu soy hattının çekirdekleri çok daha iriydi ve karpuzun içerisinde geniş odacıklar halinde bulunmaktaydı. Günümüz karpuzlarında olduğu gibi tek tük ve rastgele serpiştirilmiş halde değildi. 

İşin ilginç tarafı, birçok hayvanın zigottan birey olana kadarki gelişim sürecinde gözlendiği gibi, bitkilerde de gelişim süresi boyunca evrimsel basamakların bazıları gözlenebilmektedir. Örneğin, günümüzdeki karpuzlardan henüz tam olgunlaşmamış olan bir tanesini kesecek olursanız, bu atasal forma benzer odacıklar görmeniz mümkündür.

Ancak bu sizi yanıltmasın! Bu "yavru" karpuzların çekirdekleri görünmeyecek kadar küçüktür; gerçeği birebir yansıtan Stanchi'nin çiziminde ise iri iri tohumlar net bir şekilde görülmektedir. Dolayısıyla onun çiziminde kullandığı karpuz, yetişkin ve yenmeye hazır bir karpuzdur. North Carolina Eyalet Üniversitesi'nde karpuz üretimi üzerine çalışmalar yürüten Prof. Dr. Todd Wehner şöyle diyor:

Çizimde gösterilen siyah çekirdekler, karpuzun yetişkin olduğunu gösteriyor. Bu noktadan sonra hasadı bekletecek olurlarsa karpuzlar bozulurdu, eti tatsızlaşırdı ve yumuşardı, tatlılığı ve kırmızılığı daha fazla gelişmezdi. Yetişkin olmayan bir karpuzda o siyah çekirdekler yoktur.

Şunu da söylemekte fayda var: Orta Çağ'a gelindiğinde, karpuzların Yapay Seçilim yoluyla evrimi çoktan ileri evrelerine ulaşmıştı ve dolayısıyla Orta Çağ'da da günümüzdeki karpuz soy hatlarına çok daha benzer karpuzlar bulmak mümkündü. Bunun bir örneğini aşağıdan görmek mümkün.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Meyve ve Çiçeklerin Durgun Yaşamı, Abraham Brueghel (c. 1660)
Meyve ve Çiçeklerin Durgun Yaşamı, Abraham Brueghel (c. 1660)

Ancak bu durum, karpuzların Yapay Seçilim yoluyla değişmediğini göstermiyor (karpuzların evrimin Yapay Seçilim mekanizmasıyla evrimleştiğini biliyoruz). Bu tablolardan ilkinde atasal bir karpuz çeşidine de yer verilmesi, her iki karpuzun da yaygın olarak erişilebildiğini ve bir arada bulunduğunu gösteriyor. Zaten evrimsel süreçte bu tarz bir geçiş görmeyi bekleriz: Seçilimin etkisi altında karpuzlar giderek daha az Stanchi'nin çizimindekilere, daha fazla Brueghel'in çizimindiklere benzeyecek biçimde evrimleşmişlerdir.

Günümüzde de bu atasal formlara dönmeye neden olan bazı hastalıklar mevcuttur. Tıpkı insanlarda gelişim sorunları yaratan hastalıkların bazı atasal özellikleri vurgulayabilmesi gibi, karpuzlarda da atasal formları ön plana çıkaran döllenme problemleri bilinmektedir. Fakat bu hastalıklar bile söz konusu atasal özellikleri birebir yansıtamamaktadır.

Görünen o ki, Rönesans tabloları evrimin kısa vadedeki etkilerini incelemek için harika bir araç! Dr. Wehner şöyle diyor:

Müze resimleri eski bitki çeşitlerini çalışmak için çok iyi bir yöntem ve bu Rönesans tablosunda gördüğümüz de, Orta Çağ insanlarının yazları yedikleri karpuzların neye benzediği kesin bir şekilde gösteriyor. Bu tablodaki çeşitler bugün de germplasm koleksiyonlarımızda mevcut. Hatta bu atasal formları yeniden ürettiğimizde, düşük şeker derişiminin bulunduğu kısımların resimdeki gibi beyaz olduğunu ve tıpkı resimdeki gibi "kalp şeklinde" bir gelişim olduğunu görmekteyiz.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
32
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 17
  • Tebrikler! 10
  • Merak Uyandırıcı! 10
  • Bilim Budur! 7
  • Muhteşem! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Umut Verici! 2
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • J. Kennedy. Artificial Vs Natural Watermelon & Sweetcorn. (14 Temmuz 2014). Alındığı Tarih: 12 Kasım 2018. Alındığı Yer: James Kennedy | Arşiv Bağlantısı
  • P. Edwards. A Renaissance Painting Reveals How Breeding Changed Watermelons. (28 Temmuz 2015). Alındığı Tarih: 13 Ocak 2021. Alındığı Yer: Vox | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/12/2024 19:19:36 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2979

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Canlı Cansız
Doğa Yasaları
Beslenme Davranışı
Aşı
Diş Hekimi
Savunma
Avrupa
Sendrom
Su Ayısı
Kimyasal Evrim
Değişim
Goril
Deprem
Hastalık Dağılımı
Yayılım
Akıl
Bebek
Nötron
Toprak
Sağlık Bakanlığı
Yıldızlar
Evrimsel Tarih
Kırmızı
Terapi
Canlı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Karpuz, Yapay Seçilim Yoluyla Nasıl Evrimleşti? Rönesans Tabloları, Karpuzların Ata ve Kuzenlerini Araştırmamıza Nasıl Yardımcı Olabilir?. (14 Kasım 2014). Alındığı Tarih: 22 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2979
Bakırcı, Ç. M. (2014, November 14). Karpuz, Yapay Seçilim Yoluyla Nasıl Evrimleşti? Rönesans Tabloları, Karpuzların Ata ve Kuzenlerini Araştırmamıza Nasıl Yardımcı Olabilir?. Evrim Ağacı. Retrieved December 22, 2024. from https://evrimagaci.org/s/2979
Ç. M. Bakırcı. “Karpuz, Yapay Seçilim Yoluyla Nasıl Evrimleşti? Rönesans Tabloları, Karpuzların Ata ve Kuzenlerini Araştırmamıza Nasıl Yardımcı Olabilir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 14 Nov. 2014, https://evrimagaci.org/s/2979.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Karpuz, Yapay Seçilim Yoluyla Nasıl Evrimleşti? Rönesans Tabloları, Karpuzların Ata ve Kuzenlerini Araştırmamıza Nasıl Yardımcı Olabilir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, November 14, 2014. https://evrimagaci.org/s/2979.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close