Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Zooantroponoz: İnsanlardan Hayvanlara Bulaşan Hastalıklar!

Diğer hayvanlardan insanlara bulaşan zoonoz (antropozoonoz) hastalıklar iyi bilinse de, zooantroponoz hastalıklar halk arasında pek bilinmez...

1 dakika
16,797
Zooantroponoz: İnsanlardan Hayvanlara Bulaşan Hastalıklar! New Scientist
Kitridiyomikozis (chytridiomycosis) örneği.
Tüm Reklamları Kapat

Zoonoz (İng: "Zoonosis" veya "Anthropozoonosis") hastalıklar, diğer hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar olarak sınıflandırılır. Burada "diğer hayvanlar" dememizin nedeni, insanların da memeliler sınıfından ve primatlar takımından bir hayvan türü olmasından kaynaklanıyor. Zooantroponoz hastalıklar ise insanlardan diğer hayvanlara bulaşan hastalıklardır. Aynı zamanda "antroponoz" (İng: Anthroponosis) hastalıklar, hiçbir vektör olmaksızın, doğrudan ve sadece insandan insana bulaş için de kullanılır. Dolayısıyla zooantroponoz şeklinde kullanmak, karışıklığı engelleyecektir.

Çoğu zooantroponoz hastalık bir zamanlar zoonoz olan hastalıktan köken almış olabilir. Örneğin İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü olan HIV, bir zamanlar şempanze ve Siyamanglar gibi maymunlardan insana bulaşan zoonoz bir virüstü; fakat evrimsel süreç nedeniyle, sadece antroponoz olmak üzere seçilim gösterdi. HIV gibi retrovirüsler çok hızlı evrimleşebilmeleri ile bilinirler. İnsanları enfekte eden bazı Influenza suşları da zoonoz olabilir. Bunların en güzel örneği, kuş gribi dediğimiz Influenza H5N1 suşudur. Hiçbir vektör olmadan bulaşan direkt zoonoz hastalıklar da vardır, örneğin ısırık sonrası Rabies lyssavirus virüsü ile bulaşan kuduz hastalığı. Günümüzde Ebola virüsü ve Salmonella bakterisi gibi yaygın görülen zoonoz hastalık etkenleri halen mevcuttur.

Bilinen Zooantroponoz Hastalıklar

Çoğu insan hastalığı, genetik benzerlikten dolayı diğer primatlara da geçebilir. Bu yüzden çoğu zaman aynı şekilde aşılanmaları gerekebilir.

Tüm Reklamları Kapat

  • Leishmania protozoa (Leşmanyazis) - Hem zoonoz hem de zooantroponoz.
  • Bartonella henselae bakterisi (Kedi tırmığı hastalığı) - Kedilerde hem zoonoz hem de zooantroponoz.
  • Influenza virüsü (Grip) - Çoğu primat için zooantroponoz ve zoonoz.
  • Mumps rubulavirus (Kabakulak) - Bazı köpeklerde zooantroponoz.
  • Rabies lyssavirus (Kuduz) - Hem zoonoz hem de zooantroponoz.
  • Rubella virüsü (Kızamıkçık) - Çoğu primat için zooantroponoz ve zoonoz.
  • Chlamydia psittaci (Avian klamidyozis) - Kuşlarda ve bazı memelilerde zooantroponoz ve zoonoz.
  • Mycobacterium bakterisi (Tüberküloz) - Çoğu kuş, fil, inek, kedi, köpek, mirket, firavun faresi, maymun ve domuz için zooantroponoz ve zoonoz.
  • SARS-CoV-2 (COVID-19) - İnsandan Panterler (Panthera) cinsine üye olan aslan ve kaplan türüne bulaştığı raporlanmıştır, zoonoz ve düşük ihtimalle zooantroponoz olasılığı.

Zooantroponoz hastalıklar, insanlardan diğer hayvanlara bulaşınca aynı veya başka bir hastalık oluşturan hastalıklara denir. Fakat insanlar, diğer hayvanları ısırma davranışı göstermediği için bu bulaş, genelde dokunma yani deriden deriye transfer şeklinde olur. Paramyxoviridae ailesinden kabakulak etkeni Mumps rubulavirus, köpeklerden insanlara bulaşmazken, insanlardan köpeklere nadir de olsa salgılar yoluyla bulaşabilir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
42
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 15
  • Tebrikler! 8
  • İnanılmaz 7
  • Muhteşem! 4
  • Korkutucu! 4
  • Bilim Budur! 2
  • Üzücü! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • Bayram Göçmen, et al. (2019). No Detection Of The Amphibian Pathogen Batrachochytrium Dendrobatidis In Terrestrial Turkish Salamanders (Lyciasalamandra) Despite Its Occurrence In Syntopic Frogs (Pelophylax Bedriagae). Salamandra, sf: 51-55. | Arşiv Bağlantısı
  • The ISME, et al. (2009). Skin Microbes On Frogs Prevent Morbidity And Mortality Caused By A Lethal Skin Fungus. Nature, sf: 818–824. | Arşiv Bağlantısı
  • M. A. Connolly. (2005). Communicable Disease Control In Emergencies: A Field Manual. ISBN: 7QBS-51W-3NHQ. Yayınevi: World Health Organization.
  • Jamie Voyles, et al. (2009). Pathogenesis Of Chytridiomycosis, A Cause Of Catastrophic Amphibian Declines. ADS, sf: 582. | Arşiv Bağlantısı
  • Nathalia Holt. The Infected Elephant In The Room. (24 Mart 2015). Alındığı Tarih: 1 Aralık 2019. Alındığı Yer: Slate | Arşiv Bağlantısı
  • Pet MD. Mumps In Dogs. (1 Aralık 2019). Alındığı Tarih: 1 Aralık 2019. Alındığı Yer: DOG HEALTH LIBRARY | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 10/12/2024 23:11:12 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8085

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Periyodik Tablo
Bilinç
Meteor
Organ
Venüs
Evrim Ağacı
Nüfus
Primatlar
Bilim
Tür
Gerçek
Evrimsel Psikoloji
Halk Sağlığı
Ağrı
Kontrol
Nöron Hücresi
Fizyoloji
Tıp
Zaman
Küresel İklim Değişimi
Coronavirus
Manyetik
Covid-19
Nadir
Bilim Tarihi
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
P. Türkoğlu. Zooantroponoz: İnsanlardan Hayvanlara Bulaşan Hastalıklar!. (1 Aralık 2019). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8085
Türkoğlu, P. (2019, December 01). Zooantroponoz: İnsanlardan Hayvanlara Bulaşan Hastalıklar!. Evrim Ağacı. Retrieved December 10, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8085
P. Türkoğlu. “Zooantroponoz: İnsanlardan Hayvanlara Bulaşan Hastalıklar!.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 01 Dec. 2019, https://evrimagaci.org/s/8085.
Türkoğlu, Pedram. “Zooantroponoz: İnsanlardan Hayvanlara Bulaşan Hastalıklar!.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, December 01, 2019. https://evrimagaci.org/s/8085.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close