Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Zona (Herpes Zoster)

Zona (Herpes Zoster)
5 dakika
14,644
Tıbbi İçerik Uyarısı

Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.

Daha Fazla Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat
Herpes zoster
  • Türkçe Adı Zona (Herpes Zoster)
  • İngilizce Adı Shingles
  • Latince Adı Herpes zoster
  • OrphaNet

Genel Bilgiler: Patoloji ve Mekanizma

Zonaya neden olan Herpes Zoster virüsü, Herpesviridae isim virüs ailesine üye olan Human alphaherpesvirus 3 (HHV-3) türü veya daha çok bilinen adıyla suçiçeği etkeni Varicella Zoster Virüs (VZV) türüdür.

Yapısı, bir lipid zarfıyla çevrili bir ikozahedral nükleokapsid ile karakterizedir. Bu virüs çift zincirli bir DNA virüsüdür. Virüs yaklaşık 150-200 nm çapındadır ve yaklaşık 80 milyon molekül ağırlığına sahiptir. Herpes zoster, sıklıkla birincil enfeksiyondan sonra latent olarak bir duyusal arka kök gangliyonunda veya kraniyal sinir gangliyonlarında kalabilmektedir. Daha sonra endojen latent VZV’nin reaktivasyonu ile zona meydana gelmektedir. VZV yani suçiçeği virüsü ise, her yerde bulunabilen bulaşıcı bir virüstür. Virüs, konakçıya solunum sistemi yoluyla girerek çoğalmakta ve sonrasında retiküloendotelyal sisteme sızarak kan dolaşımına girmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

VZV, genellikle aşılamanın uygulanmadığı yerlerde çocuklarda görülen, birincil enfeksiyon olarak suçiçeği oluşturan patojenik bir insan alfa herpesvirüsüdür. VZV enfeksiyonundan sonra, virüs dorsal kök ve kraniyal sinir gangliyonlarında gecikme oluşturur. “Zona” olarak da bilinen Herpes zoster (HZ), VZV'nin yeniden aktivasyonundan ve tek bir gangliyondan etkilenen segmentin nöral dokusuna ve ilgili kutanöz dermatomdan yayılmasından kaynaklanmaktadır. Yani sinir gangliyonunda aktive olarak sinirin innerve ettiği alanlarda veziküller oluşturur. VZV sadece insanları enfekte eder ve yaşam boyu spinal ve kraniyal duyusal gangliyonlarda gizli kalır. Gizli VZV, gözlenebilir hastalık olan veya olmayan bulaşıcı virüs üretmek için yeniden aktif hale gelebilmektedir. Suçiçeği enfeksiyonu, zonanın oluşması için ön koşuldur.

Bulaş Yolları

Suçiçeği virüsü (VZV), alfa herpesvirüs içerisinde yer alan ve başlangıçta somatik hücreleri (mukoepitelyal) enfekte eden bir virüstür. Hücre tiplerindeki replikasyonu daha sonra viral enfeksiyonun nöronlara iletilmesi takip eder. Viral parçacıklar periferik sinir sisteminin duyusal nöronlarının terminallerine girer ve daha sonra aksonlar boyunca hücre gövdelerine taşınır, virüs genomu ise yaşam boyu gecikme süresinin oluşturulması için çekirdeğe bırakılır. Virüs kraniyal sinir, dorsal kök ve otonom gangliyon hücrelerinde gecikme oluşturur. Gecikme, sınırlı virüs gen transkripsiyonu ile gangliyon nöronlarında viral DNA'nın varlığı ile karakterizedir.

Tüm Reklamları Kapat

Suçiçeği ile birincil enfeksiyon, VZV antikor üretimini uyarır ve daha sonraki reaktivasyon aşamalarını kontrol eden VZV'ye özgül T hücrelerini aktive eder. Suçiçeği virüsü, yaşlanma, bağışıklık baskılama (bağışıklık sistemi olan hastalıklar nedeniyle) ile VZV'ye spesifik hücre aracılı bağışıklıkta bir azalma nedeniyle bazen yeniden aktifleşir ve zona meydana gelir. Herpes zoster, cinsiyet ve mevsimsel değişikliklerden etkilenmeden ortaya çıkmaktadır. Viral reaktivasyon için diğer spesifik tetikleyiciler arasında hastalık veya ilaçlardan immünosupresyon, travma, enfeksiyon ve malignite bulunmaktadır. Herpes zosterin ana ve en önemli komplikasyonu postherpetik nevralji (PHN) olmakla birlikte, son on yılda VZV reaktivasyonunun çeşitli akut, subakut ve kronik nörolojik sendromlara neden olduğu giderek daha fazla kabul görmektedir.

Belirti ve Semptomlar

Zona tipik olarak ciltte döküntülerin meydana gelmesi ve ciltte meydana gelen ağrı, rahatsızlık ve hassasiyet hissi ile karakterizedir. Ağrı ve hassasiyet ciltte döküntü gelişmeden ortaya çıkabilmektedir. Bu döküntüler ağrı ile beraber kaşıntıya da sebebiyet vermektedir. Döküntüler dokunmaya oldukça duyarlıdır ve kırmızı veziküller (kabarcıklar) ile karakterizedir. Zonadan muzdarip bireylerde yorgunluk ve halsizlik hissiyatı sıkça görülmektedir.

Sinirlerin innerve ettiği dermatom alanını tutmuş bir zona görüntüsü.
Sinirlerin innerve ettiği dermatom alanını tutmuş bir zona görüntüsü.
Mayo Clinic

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Zonanın belirli ve tek bir nedeni olmamasına rağmen genel olarak bağışık sisteminin zayıflığı (immünsüpresif) gibi durumlarda bireylerin bu hastalığa daha duyarlı olduğu bilinmektedir. Ayrıca, çocukken suçiçeği geçirmiş olmak, HIV, diyabet ve/veya kanser gibi altta yatan hastalığın olması, vücudun kemoterapi ve/veya radyasyona maruz kalması, steroid gibi ilaçların kullanımı, ailede zona geçirmiş kişilerin olması (genetik yatkınlık) ve 1 yaşından önce suçiçeği geçirmiş olmak gibi durumların da zona için risk faktörü olduğu bilinmektedir. Yaşlanmanın da herpes zoster için önemli bir risk faktörü olduğu; 50-60 yaşındaki kişilerde zona görülme oranın belirgin şekilde arttığı bildirilmektedir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Teşhis Yöntemleri

Öncelikle anamnez (hasta hikayesi), ardından fizik muayene ve gerekirse laboratuvar testleri ile tanı konur. Hastanın hikayesinde daha önce suçiçeği geçirip, geçirmediği çok önemlidir, sorgulanır. Muayene alanında veziküllerin kemer/kuşak tarzı dermatom alanlarında görülmesi tanı lehine bulgudur. Veziküller üzerinde Tzanck testi yapılabilir; ancak HSV ve VZV arasında net bir ayrım yapılamayabilir. Daha maliyetli testler arasında vezikülden elde edilen sıvıda virüs DNA'sını göstermek ve kanda VZV spesifik IgM antikorlarını göstermek bulunur. Lezyon zemininden direkt floresan antijen tayini (DFA) yapılabilir.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Tedavi için ilk seçenek olarak antiviral ilaçlar kullanılmaktadır. Antiviral ilaçlara ek olarak döküntü yerine uygulamak için ek tampon ve losyonlar da önerilebilmektedir. Ağrısı fazla olan hastalara ağrı kesiciler de önerilebilir.

Virüsten korunmak için iki tip zona aşısı bulunmaktadır. Hangi aşı ile korunulacağı hekim tavsiyesi ile belirlenmektedir. Aşılanmak zona riskini azaltmak için oldukça önemlidir ve 50 yaş üstü kişiler için özellikle tavsiye edilmektedir. Canlı zayıflatılmış aşı, herpes zoster ve herpetik nevraljinin önlenmesi için Aşılama Uygulamaları Danışma Komitesi ve ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri tarafından yaşlılar ve bağışıklığı yeterli yetişkinler için önerilmektedir.

Müddet Tahminleri (Prognoz)

Genellikle 3-5 hafta içerisinde bütün semptomlar iyileşir. Fakat Hastaların %20'sinde postherpetik nevralji adı verilen periferik sinir ağrısı yaşanabilir. Daha sonra yaşanabilme ihtimali düşük de olsa bulunan bazı komplikasyonlar:

  • Kütanöz (Sekonder bakteriyel enfeksiyonlar, skarlaşma)
  • Oftalmik herpes zoster (Göz tutulumu, keratit, görme kaybı)
  • Nörolojik (Postherpetik nevralji, ensefalit, Ramsey Hunt, Bell's paralizi)
  • Yaygın hastalık (artrit, myokardit, pnömoni)

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

Mevsimler ile bir ilgisi olmadığı bilinir. Fakat yaş ile birlikte güçlü bir bağlantısı vardır. İnsidansı, 1000 yetişkin/genç arasında 1.2-3.4 görülürken, 65 yaş üzerinde 1000 kişiden 3.9-11.8 oranına yükselmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Önlem Yöntemleri

Virüsten korunmak için iki tip zona aşısı bulunmaktadır. Hangi aşı ile korunulacağı hekim tavsiyesi ile belirlenmektedir. Aşılanmak zona riskini azaltmak için oldukça önemlidir ve 50 yaş üstü kişiler için özellikle tavsiye edilmektedir.

Etimoloji

İngilizce "shingles" adı ile bilinir. Ayrıca sadece zoster veya herpes zoster de denir. Türkçe'de zona olarak isimlendirilir; halk arasında "gece yanığı" diye de bilinir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
17
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 13
  • Bilim Budur! 6
  • Merak Uyandırıcı! 6
  • Muhteşem! 2
  • Korkutucu! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • İnanılmaz 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 09:42:27 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8640

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
H. Aslan, et al. Zona (Herpes Zoster). (6 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8640
Aslan, H., Türkoğlu, P. (2020, May 06). Zona (Herpes Zoster). Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8640
H. Aslan, et al. “Zona (Herpes Zoster).” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 06 May. 2020, https://evrimagaci.org/s/8640.
Aslan, Hacer. Türkoğlu, Pedram. “Zona (Herpes Zoster).” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, May 06, 2020. https://evrimagaci.org/s/8640.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close