Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Yüksekten Düşenlerin Ölüm Nedeni Hız mı, Çarpma Kuvveti mi?

Küçük Cisimler Yüksekten Düşüşten Neden Etkilenmezler?

Yüksekten Düşenlerin Ölüm Nedeni Hız mı, Çarpma Kuvveti mi?
2 dakika
38,470
Tüm Reklamları Kapat

Aşağıdaki görselde, basit fizik kurallarının günlük yaşantımız üzerindeki etkisi anlatılıyor. Lisede öğrendiğimiz en temel düzeydeki hareket formülleri, yüksek bir noktadan düştüğünüzde canınızı yakan ve hatta ölmenize neden olan kuvvetlerin nereden kaynaklandığını anlamamızı sağlayabilir. 

Science Dump

Görselde ilk kısımda gösterilen formül, belli bir hızla düşmekte olan bir cismin ilk hızı ve ivmesine bağlı olarak, belli bir zaman sonra hangi hıza sahip olacağını göstermektedir. Örneğin bir futbol topu ile belli bir hız ve ivmeyle şut çektiğinizde, topun her bir milisaniyede hangi pozisyonda olacağını hesaplayabiliriz. Aynı şekilde, yüksek bir noktadan bir havuza atladığınızda, her bir milisaniye ağırlık merkezinizin (ve diğer vücut bölgelerinizin) yere göre hangi konumda olduğunu hesaplamamız mümkündür. Bunu, görseldeki ilk formülle basitçe yapabiliriz.

Tüm Reklamları Kapat

Her ne kadar bu formülün çakılma hızınıza etkisi büyükse de (sonuçta son hızınızı belirleyen faktörler ilk hızınız ve ivmenizdir), asıl zararı veren "hız" değildir. "Kuvvet"tir. Bu ayrımı yapmak, fiziğin günlük yaşantımızdaki işlevini anlamak bakımından önemlidir. Yere (ya da bir havuza) çakıldığınız anda, hızınız bir anda son hızdan 0'a iniverir. Bu, kütlenizle doğru orantılı olarak üzerinize binecek kuvveti belirler. İşte bu kuvvet ve ondan doğan "çarpma etkisi", hücre, doku ve organlarınızı parçalayarak (ya da onlara zarar vererek) ya canınızı yakar, ya da ölümünüze neden olur.

Bu kuvvet dokularınız üzerine bindiğinde, birçok kılcal ve ana damar çatlar, hücreler ezilerek ölürler ve dokularınız bütünsel yapılarını yitirirler. Bu, iç kanamaya ve işlev bozukluklarına neden olur. Çarpma açısına ve hızına (daha doğrusu kuvvetine) bağlı olarak kemikleriniz çatlar ya da tamamen parçalanır (kırılır). Bu kırılmanın etkisiyle, yeni kırılmış sivri kemik uçları, etraflarındaki dokuları parçalar ve daha da fazla hasara neden olur.

Tüm Reklamları Kapat

Dolayısıyla sürtünmenin şu anda bulunduğunuz koltukta nasıl etrafa savrulmadan oturabilmenizi sağladığını açıklayan fizik, yüksek bir noktadan düşen insanların neden yaralandığını ve öldüğünü de kolaylıkla açıklayabilir. Tabii birazcık biyolojiden yardım alarak...

Bu arada şunu merak edebilirsiniz: Neden bir karınca yüksekten düşünce ölmez de, insanlar ölür? Bu da, büyüklükle ilgilidir. Bununla ilgili harika bir Kurzgesagt videosu var:

Özetle olan şu: Kütleçekiminin daha küçük cisimler üzerindeki etkisi çok daha azdır. Bunun en temel nedeni, yüzey alanının hacme oranıdır. Küçük cisimlerin yüzey alanı, hacimlerine göre çok daha büyük olduğu için, yüksek bir yerden düştüklerinde deneyimledikleri kuvvetler (ki bunlar, küçük kütleleri dolayısıyla çok daha ufaktır) çok daha geniş bir alana yayılır ve etkiyi azaltır. Dahası, hava sürtünmesi, bu cisimlerin düşerken ulaşabileceği maksimum hızı azaltmaktadır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Büyük cisimler içinse hem hava sürtünmesi çok daha az etkilidir ve yüzey alanları hacimlerine (ve dolayısıyla kütlelerine) göre çok daha küçük olduğu için, çarpma anındaki kuvvetler çok daha dar bir alana yayılır ve çarpmanın etkisi çok daha büyük olur. Doğada büyüklüğün yaşama nasıl etki ettiğiyle ilgili daha fazla bilgiyi buradaki yazımızdan alabilirsiniz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
39
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 31
  • Muhteşem! 15
  • Bilim Budur! 9
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 8
  • İnanılmaz 5
  • Güldürdü 2
  • Umut Verici! 2
  • Üzücü! 2
  • Korkutucu! 2
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Grrr... *@$# 1
  • İğrenç! 1
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 03:03:16 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3938

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Yüksekten Düşenlerin Ölüm Nedeni Hız mı, Çarpma Kuvveti mi?. (11 Kasım 2015). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3938
Bakırcı, Ç. M. (2015, November 11). Yüksekten Düşenlerin Ölüm Nedeni Hız mı, Çarpma Kuvveti mi?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3938
Ç. M. Bakırcı. “Yüksekten Düşenlerin Ölüm Nedeni Hız mı, Çarpma Kuvveti mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 11 Nov. 2015, https://evrimagaci.org/s/3938.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Yüksekten Düşenlerin Ölüm Nedeni Hız mı, Çarpma Kuvveti mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, November 11, 2015. https://evrimagaci.org/s/3938.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close