Yenilenebilir Enerji Yarışında Son Durum: Rüzgâr ve Güneş Enerjisi Yarışında Liderler Kim?

Geçtiğimiz 10 yılda Amerika Birleşik Devletleri, yenilenebilir enerji üretimi konusunda dikkate değer bir gelişme kaydetti.^[3] Paris İklim Anlaşması'nın imzalandığı 2015 senesinde ülke, rüzgâr ve güneşten elektriğinin %5,7 kadarını üretmişti. 2021'de bu oran %13 idi. 2022 Mart'ında %18 iken, Nisan 2022'de bu oran %20'lere ulaşmıştır.^[2] Bu oransal tırmanış, Teksas'tan Dakota'ya kadar çok sayıda yel değirmeninin yükselmesinin, Great Plains (Büyük Düzlükler) ve Midwestern eyaletlerinde ortaya çıkan bir "rüzgâr enerjisi patlaması" sayesinde mümkün olmuştur.

Bu bariz yükseliş, Birleşik Devletler'e mahsus bir durum değildir; bilakis, tüm dünyada benzer ivmelenmeler görülmektedir. Küresel bağlamda, rüzgâr ve güneş, 2005'ten beri her yıl en hızlı gelişen elektrik üretim türleri olmuştur. Bu yenilenebilir sistemlerde üretilen küresel güç, 2015 ile 2021 yılları arasında iki katından fazla artış göstermiş, 2021'de dünya genelinde elektriğin %10,3'ünü karşılarken, 2020'de bu oran %9,3'e tekabül etmektedir. Tümüyle ele alındığında, bu sistemler kömür, gaz ve hidrojenden sonra 4. en büyük küresel elektrik kaynağıdır.

2050'ye Kadar Rüzgâr ve Güneş %70 Olacak!

Bu hızlı yükseliş, uluslararası iklim hedefine ulaşılabilineceğine dair bir umudun yeşermesine de yol açmaktadır.

2020 senesinde, elektrik üretimi diğer bütün sanayilerden daha çok sera gazı üretmiştir. International Energy Agency'ye (Tür: "Uluslararası Enerji Ajansı") göre, eğer Paris Anlaşması'nda belirlenen, 2050 senesinde "sıfır karbon" hedefine ulaşmak istiyorsak, 2025 senesinde, rüzgâr ve güneşin küresel enerjinin %20'sini karşılayacak hale gelmesi gerekmektedir.^{[1], [2], [4]}

Çevresel öneme eklenmesi gereken bir diğer husus da Ukrayna'daki savaşın, Avrupa'nın Rus petrol ve gazına olan bağımlılığının, jeopolitik bir zorunluluk olduğunun yeniden anlaşılmasına yol açmış olmasıdır. Çözümün en azından bir parçası, mümkün olan en kısa zamanda daha fazla yenilenebilir enerjidir.

Visual Capitalist

Haritadan da görüleceği üzere, mevzubahis rüzgâr ve güneşten elde edilen enerji olduğunda Avrupa öncü konumdadır. Bu da onları bu sıralar mümkün görünen, Rusya’nın hidrokarbon vanasını kapamasının olumsuz etkilerine karşı daha güvenli bir halde tutacaktır. 2022'nin Mayıs ayında Avrupa Birliği, 2022 sonuna kadar Rusya'dan gelen petrol ihracatının %90'ını engelleme kararı aldı.^[5]

Ulusal enerjilerinin bir kısmını rüzgâr ve güneşten elde etme konusunda en yüksek orana sahip 10 ülkeden 9'u Avrupalı ülkelerden oluşmaktadır. Danimarka ise küresel liderdir ve enerji ihtiyacının yarısından fazlasını (%51,9) bu yenilenebilir kaynaklardan elde eden tek ülkedir.

Avrupa ülkelerinin önemli bir kısmı, enerjilerinin çeyreğinden fazlasını rüzgâr ve güneşten elde etmektedirler. Oran sırasıyla bakıldığında bu ülkeler:

• Lüksemburg (%43,4),
• Litvanya (%36,9),
• İspanya ve İrlanda (her ikisi de %32,9),
• Portekiz (%31,5),
• Almanya (%28,8),
• Yunanistan (%28,7) ve
• Birleşik Krallık (%25,2)

Geleneksel olarak "rüzgâr gülü ülkesi" olarak bilinen Hollanda %24,6 ile bu kategorinin dışında kalmaktadır.

Avrupa'nın en büyük 5 ekonomisi içinde (bunlar Almanya, Fransa, Birleşik Krallık, İtalya ve İspanya'dır) sadece Fransa %10'un altında kalmaktadır. Enerji güvenliğine dayalı geleneksel politikasından dolayı Fransa, elektriğinin %70’ini nükleer enerjiden sağlamaktadır.^[6] Tüm Avrupa ülkeleri haritada görülmese de olanlar arasında en kötü performans gösterenler:

• Rusya (%0,5),
• Beyaz Rusya (%1),
• Ukrayna (%3).

Amerika'nın Öne Çıkanı: Uruguay

Dünya çapında ikincilik, Amerika kıtasının bu bağlamda öne çıkan ülkesi Uruguay'ındır (%46,7). Diğer dikkate değer ülkeler ise:

• Şili (%21,4),
• Nikaragua (%15,7) ve
• Brezilya (%13,2).

Meksika (%11,9) dünya ortalamasının üzerinde kalırken, gelişmiş bir ülke olan Kanada (%6,6) bu bağlamda feci durumdadır.

Güneş ve rüzgârdan elde ettiği enerji %0,1 gibi belirlenmesi güç bir seviyede olan, petrol zengini olması sebebiyle enerji sektöründe karbondan kaçınmak gibi bir çabası gözlemlenemeyen Venezüella'dan daha düşük bir seviyeye ulaşmak neredeyse imkansızdır.

Orta Doğu ve Afrika'da Durum

Afrika, bir güneş cennetiyken, çok az ülke güneşten istifade etmek için ciddi adımlar atabilmiştir. Kıtanın yenilenebilir enerji liderleri:

• Kenya (%17,5),
• Moritanya (%14,3) ve
• Fas (%13,4)

Afrika'nın en gelişmiş ekonomisi olarak karşımıza çıkan Güney Afrika ise %5,3'te kalmaktadır. Güney Afrika'nın oranı, yerel petrollere kolay ulaşımın kurbanı olan Nijerya'nın %0,1’lik oranından daha iyi durumdadır.

Bu durum, Orta Doğu'da da görülmekte, Suudi Arabistan (%0,5) ve İran (%0,3) da %1’lik orandan daha az bir seviyede rüzgâr ve güneş enerjisinden istifade etmektedir. Pek çok iç sorunla cebelleşen Somali'de bile bu oran %5,7 seviyesindedir.

Papua Yeni Gine'den Daha Düşük Bir Seviye İmkânsız!

Doğu Asya'da Çin (%11,2), rüzgâr ve güneş enerjisi süper gücü vaziyetindedir. Diğer iki ülke de küçük bir farkla dünya ortalamasının üzerine çıkabilmiştir: Vietnam (%10,7) ve Moğolistan (%10,6). Japonya (%10,2) bir adım geriden takip ederken Hindistan (%8) dünya ortalamasının altında bir oranla karşımıza çıkmaktadır.

Elbette bu ulusal rakamlar, ulusal enerji sektörlerinin büyüklüğü göz ardı edilerek değerlendirilmemelidir. Hindistan, yılda yaklaşık 1,4 milyon gigawatt-saat elektrik tüketirken, bu rakam Moğolistan'da 7.000 civarındadır. Dünyanın bu kısmında sınıfın en kötü öğrencileri Myanmar/Burma (%0,1) ve Malezya'dır. (%0,7)

Bölgesinde Avustralya (%21,7) Yeni Zelanda’dan (%5,5) çok daha iyi performans göstermektedir. Endonezya’nın %0,2'lik oranına göre çok daha iyi vaziyette olan Yeni Kaledonya %1,7 oranına sahipken, %0,0 oranıyla Papua Yeni Gine'nin esamisi okunmamaktadır.

Sonuç

Dünyada hala enerji geçişinin sözde "üçlemini", yani sadece sürdürülebilir değil, aynı zamanda uygun maliyetli ve güvenli bir elektrik arzı yaratması gereken birçok yer vardır. Danimarkalıların ve Uruguaylıların geri kalanımıza bunun nasıl yapıldığını gösterme zamanı gelmiştir.