Yeni Nesil Kontakt Lensler Gözler Kapalıyken Bile Kızılötesi Görmeyi Mümkün Kılıyor!
Shutterstock
- Basın Bildirisi
- Biyomedikal Mühendisliği
- Nanoteknoloji
Bilim insanları, kullanışsız gece görüş gözlüklerine ihtiyaç duymadan kızılötesi ışığı görmenin yeni bir yolunu buldu. Araştırmacılar kızılötesi görüş sağlayan ilk kontakt lensleri üretti ve bu cihazlar, insanlar gözlerini kapattıklarında bile işe yarıyor.
Hefei'deki Çin Bilim ve Teknoloji Üniversitesinden (USTC) bilim insanlarının başını çektiği buluşun arkasındaki ekip, lenslere güçlerini 800-1.600 nanometre aralığındaki yakın kızılötesi ışığı 400-700 nanometre aralığında insanların görebileceği daha kısa dalga boylu görünür ışığa dönüştüren nanoparçacıklarla güçlendirerek kazandırdı. Araştırmacılar lenslerin bir çiftinin yapımının yaklaşık 200 ABD dolarına mal olduğunu tahmin ediyor.
Çin'in Şanghay kentindeki Fudan Üniversitesinde kimyager olan Xiaomin Li, 22 Mayıs'ta[1] Cell dergisinde ayrıntıları verilen bu teknoloji için şöyle söyledi:
İnanılmaz derecede havalı, tıpkı bir bilim-kurgu filminden fırlamış gibi. Etrafımızdaki dünyayı anlamak için yeni olanaklar sunuyor.
Avantajlar ve Dezavantajlar
Yakın kızılötesi ışık, insan gözünün algılayabildiği dalga boyu aralığının hemen ötesinde yer alır. Bazı hayvanlar bu ışığı hissedebilir ancak büyük olasılıkla görüntü oluşturacak kadar net bir şekilde algılayamazlar.
Gece görüş gözlükleri, kızılötesi radyasyonu görünür kılabilir ancak boyutları büyük ve enerji gereksinimi yüksek olduğu için pratik değildir. Yeni geliştirilen kontakt lensler ise bu sınırlamaları aşmakla kalmıyor, aynı zamanda yalnızca tek renkli yeşil tonlarında görüntü sunan geleneksel gece görüş gözlüklerinin aksine çok daha zengin ve çok renkli kızılötesi görüntüler sağlayabiliyor.
Bununla birlikte, lenslerin kendi eksiklikleri bulunmaktadır. Gömülü nanopartiküller ışığı dağıttığından, lenslerin oluşturduğu görüntüler bulanıktır. Ekip, teknolojiyi, ışığı yeniden yönlendiren ek merceklere sahip gözlüklere yerleştirerek bunu kısmen giderdi. Dahası, düşük seviyeli kızılötesi sinyalleri algılamak için ışığı yükselten gece görüş gözlüklerinin aksine, lensler kullanıcıların yalnızca ışık yayan diyotlar (LED'ler) tarafından yayılanlar gibi yoğun kızılötesi sinyalleri görmelerini sağlamaktadır.
Bu nedenlerle, bazı eleştirmenler lenslerin yararlı olacağını düşünmemektedir. University College London'da göz sağlığı konusunda uzmanlaşmış bir nörobilimci olan Glen Jeffery;
Kızılötesi gözlüklerle temelde daha basit olmayacak herhangi bir uygulama düşünemiyorum. Evrimin bundan kaçınmasının iyi bir nedeni var.
Yine de yazarlar, lenslerinin daha da optimize edilebileceğini düşünüyor ve buluş için birkaç olası kullanım öngörüyorlar. Örneğin, USTC'de nörobilimci olarak çalışan ortak yazar Yuqian Ma;
Lensleri takanların kızılötesi dalga boyları yayan ancak insan gözüyle görülemeyen sahteciliğe karşı işaretleri okuyabilirler.
Çalışmada yer almayan Li, bir başka olasılık daha sunuyor:
Lensler, hacimli geleneksel ekipmanlara güvenmeden kanserli lezyonları doğrudan tespit etmek ve çıkarmak için yakın kızılötesi floresan ameliyatı yapan doktorlar tarafından takılabilir.
Bilimde Unutulmaz Bir An
Kontakt lensleri oluşturmak için bilim insanları, hayvanların retinalarına nanopartiküller enjekte ederek farelere kızılötesi görüş kazandırdıkları önceki araştırmayı[2] temel aldılar. Bu kez daha az müdahaleci bir yaklaşım benimseyerek yumuşak lensleri oluşturmak için polimer yapı taşlarından oluşan bir karışıma iterbiyum ve erbiyum gibi nadir toprak metallerinden yapılmış nanoparçacıklar eklediler ve ardından bunları güvenlik açısından test ettiler. Yuqian Ma;
Asıl zorluk lenslerin şeffaflığı da dahil olmak üzere optik özelliklerini değiştirmeden, yeterli kızılötesi ışığı tespit edilebilir görünür ışığa dönüştürmek için lenslere yeterli miktarda nanopartikül yerleştirmekte.
Farelerde yapılan testler, lensleri takan hayvanların kızılötesi ışıkla aydınlatılan bir kutu yerine güvenli olarak kabul edilen karanlık bir kutuyu seçme eğiliminde olduklarını, lensleri olmayan farelerin ise her iki kutuyu da tercih etmediklerini gösterdi. Lensleri takan insanlar, bir LED'den gelen titrek kızılötesi ışığı hem Mors alfabesi sinyallerini alacak hem de sinyallerin hangi yönden geldiğini algılayacak kadar iyi görebilmiştir. Katılımcılar gözlerini kapattıklarında bile lenslerin performansı arttı, çünkü yakın kızılötesi ışık göz kapaklarına kolayca nüfuz ederken, görüntü oluşumuna müdahale edebilecek görünür ışık bunu daha az derecede yapmaktadır. Yuqian Ma;
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Kontakt lens takan ve kızılötesi flaşları başarıyla gören insanlara tanık olmak şüphesiz heyecan verici bir andı.
Ekip şimdi lenslere daha fazla nanoparçacık yerleştirmenin yollarını bulmayı planlıyor ve teknolojinin hassasiyetini artırmak için ışığı daha yüksek verimlilikle dönüştürebilen parçacıklar geliştirmeyi umuyor. Ma:
İnsan görüşünün fizyolojik sınırlamalarının üstesinden geldik, sanki dünyaya yepyeni bir pencere açtık.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
3
-
2
-
1
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ Y. Ma, et al. (2025). Near-Infrared Spatiotemporal Color Vision In Humans Enabled By Upconversion Contact Lenses. Elsevier BV. doi: 10.1016/j.cell.2025.04.019. | Arşiv Bağlantısı
- ^ Y. Ma, et al. (2019). Mammalian Near-Infrared Image Vision Through Injectable And Self-Powered Retinal Nanoantennae. Elsevier BV, sf: 243-255.e15. doi: 10.1016/j.cell.2019.01.038. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/06/2025 10:12:16 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/20840
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
