Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Yazılı Tarihin Bilinen İlk İmparatoru: Akkadlı Sargon

4 dakika
22,361
Yazılı Tarihin Bilinen İlk İmparatoru: Akkadlı Sargon Wikipedia
Sargon veya torunu Naramsin'e ait olduğu düşünülen dikilitaş.
Tüm Reklamları Kapat

İmparatorluk kelimesi, egemen otoritenin, ilhak yoluyla veya çeşitli gayri resmi tahakküm biçimleriyle bir dizi bölge ve halkı kontrol ettiği siyasi yapı anlamına gelir. Sözcük Latince imperare (buyurmak, komuta etmek) kökünden gelir.

İnsanlık, birçok imparatorluğun doğumuna, gelişimine ve tarih sahnesinden çekilişine sahne olmuştur. Sümerlerin MÖ 3000’lerin başlarında harfleri tabletlere işlemeleriyle yazılı tarih başlamış ve bu tarihin kayıt altına alınan kısmında, bilinen ilk imparatorluk Akkadlar (MÖ 2334-2150) olmuştur.

İmparatorluk, bugün "bereketli hilal" olarak adlandırılan Mezopotamya ve Nil nehri bölgesi insanlık tarihinde birçok ilklere ev sahipliği yapmıştır. Bunlardan birisi de tarihte ilk imparatorluk sıfatıyla kendine yer edinen Sami kökenli bir yönetim yapısına sahip olmasıdır. İmparatorluk, Güney Mezopotamya’da bulunan Agede (Akkad) merkezlidir - ki isimleri de buradan gelmektedir. Devleti kuran ve imparatorluk haline getiren Sargon (MÖ 2334-MÖ 2279) bilinen ilk "imparator" unvanını almıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Akkad İmparatorluğu Yayılım Alanı
Akkad İmparatorluğu Yayılım Alanı
Michael Roaf, Mezopotamya ve Eski Yakın doğu

Şehir devletlerinden meydana gelen Mezopotamya’da kentlerin birbirini hakimiyet altına alma mücadelesi her zaman olmuştur. Ancak Akkad İmparatorluğu ile bölgede gerçekten siyasi birlik sağlanmıştır.

Akkadların mensup olduğu Sami gruplar, yüzlerce yıl Sümerler ile bir arada yaşamıştır. Sonraları kentlerde kalabalıklaşarak siyasi güç haline gelmişler ve bu bölgede hâkimiyet kurmuşlardır. Bu şehir devletlerinden Kiş hükümdarı Ur-Zababa’nın hizmetinde bulunan Sargon, krala karşı düzenlenen bir darbeye katılmış ve yönetimi ele geçirmiştir. Ardından birbirleriyle ihtilaf halinde olan Sümer Kent Devletlerine saldırmış ve bu devletleri kendine bağlamıştır. Sargon, Mezopotamya tarihinde bir ilke imza atarak, kent devletlerini ele geçirmekle kalmamış, buralara merkezden Akkadlı valiler atayarak merkezi yönetimi güçlendirmeye çalışmış ve fethedilen yerlerde Akkadcayı resmi dil haline getirerek, vergi de toplatmıştır. Böylece basit bir işgal ve yağmadan ziyade, imparatorluk hegemonyasını biat eden halklara hissettirmiştir.

Sargon’a Ait olduğu Düşünülen Akkad Dönemi Gümüş Başlık
Sargon’a Ait olduğu Düşünülen Akkad Dönemi Gümüş Başlık

Sümer Kentlerini ele geçirmesinin ardından doğudaki komşusu Elamlar ile anlaşmış ve fetihlerini batı yönünde Toroslar'a oradan da Anadolu'nun içlerine kadar devam ettirmiş ve tekrar güneye yönelmiştir. Fetih rotasını bu şekilde çizmesinde, devletin yeraltı ve yer üstü kaynaklara olan ihtiyacı etkili olmuştur. Ayrıca Sargon’un bir diğer amacı da doğu-batı ticaret yollarını etkin bir şekilde kullanmak ve bu yolları korumaktı. Bu da orduyu sürekli hareket halinde tutup olası isyanların ve sınır ihlallerinin önüne geçmek ile mümkün olmuştur.

Bu noktada, Sargon’un fetihlerinde kullandığı ordunun mobilitesinin zamanının çok ötesinde olduğuna dikkat edilmelidir. Binlerce kişi ile yüzlerce kilometre sefer düzenlemek sıradan bir şehir devletinin altından kalkamayacağı bir donanım gerektiriyordu. Fetihlerine ilişkin bulunan bir kutlama yazıtında ordusuyla yürüyüşünden 34 zafer kazandığı ve kılıçlarındaki kanı denizde (Basra Körfezi'nde) temizlediklerinden bahsedilir. Yine başka bir yazıtta, "Her gün önünde 5400 insan yemek yerdi." yazılmıştır. Bunun, düzenli orduyu işaret ettiği tahmin edilmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Oğlu Rimuş tahtı devraldığında, imparatorluğun sınırları doğuda Karun Irmağı’ndan batıda Akdeniz'e, güneyde Basra Körfezi'nden kuzeyde Anadolu'ya kadar uzanmaktaydı. Sargon adının ölümsüzleşmesinin bir diğer sebebi ise Asur Kralı Asurbanipal’in kütüphanesinde bulunan kil tablette Sargon’a ait olan doğum efsanesidir:

Sargon, büyük kral, Akkad (Agade) kralı, benim! Annem yüksek bir rahibe idi, babamı tanımadım. Babamın kardeş(ler)i dağlarda yaşardı. Şehrim Fırat'ın kıyısına kurulmuş olan Azupiranu’dur. Rahibe olan annem bana gebe kalmış ve gizlice beni doğurmuş. Beni kamış bir sepete koymuş ve sepetin kapağını zift ile sıvamış. Beni, suları üzerime yükselmeyen bir nehre bırakmış. Nehir bana yardım etti ve su çekicisi olan Akki’ye taşıdı. Su çekicisi olan Akki ibriğini daldırırken, beni sudan dışarı çıkardı. Su çekicisi olan Akki, beni bahçıvanı olarak tayin etti. Bahçıvan iken İştar bana aşkını lütfetti ve dört ve (…) yıl boyunca ben krallık alıştırması yaptım. Zapt ettiğim ve hükmettiğim siyah başlı (insanlar) Ulu dağları çentikli baltalarla fethettim. Yüksek dağların hepsine tırmandım. Dağ eteklerinin hepsini geçtim. Üç defa deniz topraklarına açıldım. Dilmun bana boyun eğdi, Cennetin ve yeryüzünün ulu duvarlarına tırmandım…

Kil tablete göre Sargon’un annesi yüksek dereceden bir din görevlisidir ve anlaşılan yasak ilişkiden çocuk yapmıştır. Annesi onu bir sepete koyarak nehre bırakmış, su çekicisi Akki adlı biri onu bularak büyütmüş ve bahçesinde bahçıvan olarak çalıştırmıştır. Sonraki kısımlarda ise tahta çıkışı ve fetihlerinden bahsetmiştir. Burada nehirden gelen çocuk efsanesinin başta Tevrat’ta yer alan Musa'nın doğum hikayesi olmak üzere birçok Yakın doğu anlatısına kaynaklık ettiği düşünülmektedir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
50
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 20
  • İnanılmaz 7
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 6
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • Muhteşem! 3
  • Bilim Budur! 2
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • D. I. O'Neill. Empire. (15 Haziran 2016). Alındığı Tarih: 21 Eylül 2020. Alındığı Yer: britannica | Arşiv Bağlantısı
  • K. B. Rattini. Meet The World’s First Emperor. (1 Haziran 2019). Alındığı Tarih: 21 Eylül 2020. Alındığı Yer: National Geographic | Arşiv Bağlantısı
  • A. Şahin. Akkad İmparatorluğu. (24 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 24 Eylül 2020. Alındığı Yer: Academia | Arşiv Bağlantısı
  • K. Köroğlu. (2018). Eski Mezopotamya Tarihi Başlangıcından Perslere Kadar. ISBN: 9789750503900. Yayınevi: İletişim Yayınları.
Sıkça Sorulan Sorular

Bilinen ilk imparatorluk Akkad İmparatorluğu olup kurucusu Sargondur. Mezopotamya bölgesinde kurulmuştur.

Bilinen ilk imparatorluk olan Akkad İmparatorluğu, Mezopotamya bölgesinde kurulmuştur.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/12/2024 16:14:01 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9385

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Halk Sağlığı
Uçak
Kartal
Diş Gelişimi
Ağız Sağlığı
Retrovirüs
Diş Sorunları
Freud
Sağlık
Bilim İnsanı
Aşılar
Tıp
Sinek
Astrofizik
Zeka
Ekoloji
Kimyasal Bağ
Kimya
Allah
İnsanlık
Gerçek
Organ
Mitler
Şempanzeler
Cinsiyet
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. İlanbey, et al. Yazılı Tarihin Bilinen İlk İmparatoru: Akkadlı Sargon. (27 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 8 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9385
İlanbey, S., Bakırcı, Ç. M. (2020, September 27). Yazılı Tarihin Bilinen İlk İmparatoru: Akkadlı Sargon. Evrim Ağacı. Retrieved December 08, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9385
S. İlanbey, et al. “Yazılı Tarihin Bilinen İlk İmparatoru: Akkadlı Sargon.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 27 Sep. 2020, https://evrimagaci.org/s/9385.
İlanbey, Selçuk. Bakırcı, Çağrı Mert. “Yazılı Tarihin Bilinen İlk İmparatoru: Akkadlı Sargon.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, September 27, 2020. https://evrimagaci.org/s/9385.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close