Yaşlandıkça Cildimiz Neden Kırışır? Kök Hücre Terapisi, Kırışıklık Giderme Yolunda Gerçek Bir Tedavi Yöntemi Olabilir mi?

Bildiğimiz neredeyse hiçbir canlı türü, akıp giden zamana sonsuza dek direnemez ve zaman geçtikçe yaşlanır. İnsanlarda bu yaşlanma, kendisi belirli fiziksel ve zihinsel şekillerde gösterir. Yorgunluk, hafızanın eskisi kadar iyi olmaması gibi semptomların yanında kırışıklar, yaşlılığın en belirgin göstergesi olmaya devam ediyor. Pek çok insan için bu kırışıklıklar oldukça rahatsız edici ve kabul etmesi güç bir durum olabiliyor. Bunun önüne geçmek içinde dünyada çeşitli tedavi yöntemleri kullanılmaya devam ediyor. Bu tedaviler, güvenilirlik ve işe yararlılık konusunda kapsamlı tartışmaları da beraberinde getiriyor. Bu yazımızda yaşlılıkla gelen kırışmalara ve bazı tedavi yöntemlerine bakış atacağız.

Neden Derimizde Kırışmalar Meydana Geliyor?

Derimiz, 3 katmandan oluşur ve en dıştaki katmanı epidermis olarak bilinir. Epidermis, deriyi dış faktörlerden koruyup, derinin nem dengesini sağlamakla görevlidir. Aslında epidermisin üzerinde, tamamen cansız hücrelerden oluşan korun tabakası bulunur; ancak bu, ayrı bir katman olarak sayılmaz.

Epidermisin altında, dermis katmanı bulunur ve burada kılcal kan damarları, kıl kökleri, sinir uçları ve cildin gergin olmasını sağlayan kolajen (kemiklerde, ciltte, kaslarda ve tendonlarda yer alan, insan vücudunda en bol bulunan protein) ve cilde esneklik kazandıran elastin proteinleri bulunur. Bizler yaşlandıkça, bu proteinlerin üretilmesi azalır. Bunun sonucundaysa cildimiz, esnekliğini ve gerginliğini kaybetmeye başlar.

Derideki yağ üreten hücrelerin küçülmesi ile cilt yağlılığını kaybeder ve bu da gerginliğin azalmasına sebep veren bir diğer faktördür. Esneklik kaybıyla beraber derinin deforme olması kolay hale gelir. Tüm bu süreçlerin sonunda kırışıklar oluşarak, deride bu girinti çıkıntılar daha belirgin hale gelir.

Kırışıklıklarla mücadelede botoks ve benzeri estetik ameliyatlar, yaygın olarak kullanılan tedavi yöntemleridir. Ancak bu geleneksel yöntemlere ek olarak, günümüzde kök hücre terapisi de kırışıklıklarla mücadelede giderek yaygınlaşan ve pek çok kliniğin reklamında kullanılan bir yöntem haline gelmeye başlamıştır. Peki bu mümkün mü? Kök hücre tedavisiyle, kırışıklıklardan kurtulabilir miyiz?

Bu soruyu cevaplandırabilmek için, öncelikle kök hücrenin ne olduğuna biraz daha odaklanmalıyız.

Kök Hücre Nedir?

Kök hücreler, yenilenme yetenekleri diğer hücrelere göre çok daha kapsamlı olan, özelleşmemiş veya yarı-özelleşmiş hücrelerdir. Bu özellik, bilim insanların kök hücreyi diğer hücrelere göre farklı yaklaşımlar ile araştırmaya itmiştir ve hücrelerin bu yetenekleri, pek çok hastalığın tedavisi için umut vermektedir. Embriyonik, yetişkin ve indüklenmiş pluripotent kök hücreler olmak üzere başlıca 3 türü vardır.

Kök hücreler, ilk olarak 2. Dünya Savaşı döneminde radyasyondan zarar görmüş hücreler için tedavi araştırılırken, kemik iliğinde tanımlanmıştır. Daha sonraki yıllarda ise saç, deri gibi vücut yapılarında da gözlenmiştir; ama kandaki kök hücrelere göre bu kök hücreler, oldukça farklı gen ve protein yapılarına sahiplerdir.

Bugün, kök hücre sayesinde organ nakillerindeki uyuşmazlıkları önlemekten çeşitli hastalıkların tedavisine ve insan ömrünü uzatmaya kadar çok çeşitli noktalarda kök hücre teknolojisinin adını duymaya başladık. Gelecek dönemde kök hücreler, tıbbın birçok diğer alanında da karşımıza çıkacak gibi gözüküyor. Kök hücrelerle ilgili kapsamlı bilgi almak için buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.

Kırışıklar için Kök Hücre Tedavisi Kullanılabilir mi?

Birçok klinik, kırışıklıklarla mücadelede kök hücre tedavisinden bahsederek, bunun güvenli ve acısız bir yöntem olduğunu belirterek reklamlarında kullanıyor. Ne var ki bilim camiasında herkes, kök hücrelerin kırışıklık tedavisinde kullanılabileceği konusunda hemfikir değil. Üstelik bu konuda yayınlanan bazı makalelerde, kırışıklıklarla mücadelede kullanılan tedavi yönteminin, aslında kök hücre tedavisi olmadığına dair vurgular bulunuyor.

Plastic and Reconstructive Surgery dergisindeki bir makalede, kırışıklıklarla mücadelede bireylere fayda sağlayanın gerçekten kök hücreler mi, yoksa basitçe transfer edilmiş yağ hücrelerinin geçici gençleştirici etkisi mi olup olmadığının net olmadığı belirtilmektedir:^[1]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Çok sayıda kliniğin, kök hücre tedavisi olarak pazarladıkları trombosit açısından zengin plazma (PRP) tedavileri sunduğu bulunmuştur. PRP, kök hücre içermez ve trombositlerle zenginleştirilmiş otolog plazmadır. Ancak PRP'yi, bir "kök hücre tedavisi" olarak pazarlamak yanıltıcıdır.

Kök hücre çalışmaları, insanlara umut veren, acısız ve çok daha kolay uygulamalar olduğu için, insanlara heyecanlanarak ani kararlar verebilirler. Ancak unutulmaması gereken nokta, yeni bir tedavi teknolojisinin bilimsel geçerlilik kazanabilmesi için, o alanda yerleşik ve oturmuş sayılabilecek bilimsel çalışmalar yapılması gerekmesidir. Bu konuya, Aesthetic Surgery dergisinde yayınlanan bir diğer makalede şöyle vurgu yapılıyor:^[2]

Kozmetik müdahalelerde kök hücre kullanılarak reklam yapılması, küresel ölçüde zararlara sebebiyet verir. Katı olmayan prosedürler sebebiyle kök hücre tedavileri dahil, hastalara asılsız umutlar sağlama ve etik olmayan şekilde pazarlamalar yapma, sonuç olarak bilime ve kök hücreye dair yanlış algılar yaratmaktadır.

Dürüst reklamcılığın birinci ilkesi, müşteriyi aldatmamaya dayanır. Bilimin birinci ilkesi, kendimizi kandırmamaya dayanır. Bilimden ödünç aldığımız "kök hücre" gibi kulağa süslü gelebilecek kelimeleri, bağlamı dışında ve hatalı bir biçimde kullandığımızda, artık bilimin sınırlarından çıkıp, sahtebilimin sınırlarına girmişiz demektir. Bu, samimiyetle tedavi öneren klinikler için kabul edilemez bir hata olacaktır. Araştırmacılar, şöyle yazıyorlar:

Kök hücreler tıp teknolojisi boyunca "büyük bir işkolu" olarak karşımıza çıkıyor. Onların kozmetik sahasındaki potansiyel uygulamaları da bunun istisnası değildir. Son dönemde gündeme gelen yeni bir cerrahi-olmayan yüz estetiği cerrahi tedavi yöntemi(ve piyasadaki yeni süslü kelimelerden birisi), "kök hücreyle gerdirme" yöntemidir. Elimizde var olan akademik literatüre bakarak söyleyebiliriz ki, yüzü gençleştirmek için kullanılan kök hücre tedavisi, deri gerginliğini teorik olarak arttırmaktan ibarettir ve bir yüz gençleştirme yöntemi olarak kabul edilemez.

Gerçekten de, yeni ve orijinal bir teknik olarak pazarlanan kök hücre yüz gençleştirme yöntemleri, çoğunlukla kök hücreyle zenginleştirilmiş yağ doldurma yöntemlerinden ibarettir. Yetişkin kök hücrelerinin gelecekte potansiyel birçok uygulaması olabileceğine dair umut verici veriler olsa da, günümüzde var olan klinik veriler, müşterilere yönelik bu tür pazarlama ve promosyon iddialarını temellendirmeye yetmemektedir. Kök hücreyle yüz gençleştirme/gerdirme yönteminin tam bir yüz gençleştirme prosedürü olduğu iddiası etik dışıdır.