"Yapay Zekâ Ressamlar" Sanata Yeni Tarzlar Getiriyor!

Zaman zaman Claude Monet ya da Pablo Picasso gibi ressamlar çıkar ve sanat dünyasında çığır açarlar. Kendi estetik biçimlerini yaratarak izlenimcilik veya soyut dışavurumculuk gibi akımların doğmasını sağlarlar. Peki, ileride ortaya çıkacak yeni sanat akımlarına makineler öncülük edebilir mi?

Görünüşe göre yukarıdaki sorunun cevabı: Evet! Yapay zekâyla çalışan bir makine alışılmadık tarzda resimler üretmeyi başardı ve ortaya konan ürünler birçok insanın beğenisini kazandı.

Sanatta Yeni Bir Dönem

Facebook'un Kaliforniya'daki yapay zekâ laboratuvarından ve Rutgers Üniversitesinden araştırmacıları barındıran ekip Üretken Karşıt Ağ (İng: "Generative Adversarial Network") diye bilinen ve iki nöral ağın daha iyi sonuçlar almak için birbirleriyle mücadele halinde çalışması prensibine dayanan bir sistem üzerinde çalıştı. Bu sistemde bir taraf çözüm üretirken karşı taraf da bu çözümü yargılar. Oluşan döngü, her adımda çözümü geliştirerek istenilen çıktıyı elde etmeyi mümkün kılar.

Yapay zekânın sanatında, şebekedeki bir kısım resimleri oluşturur. 81500 resim üzerinde çalışarak sanat değeri olan ve olmayan işleri belirleme yeteneği kazanmış ayırt edici şebeke tarafından çalıştırılan diğer kısım, üretilen görüntüleri değerlendirmeye tabi tutar. Ayırt edici şebeke rokoko ve kübizm gibi iki farklı sanat akımı arasındaki farkı görebilme yeteneğine sahiptir.

Buradaki önemli durum, ayırt edicinin üreticinin oluşturduğu bugünkü herhangi bir sanat kategorisine dahil olamayacak türde sanat eserlerini de sanat olarak tanımlayabilmesidir. Rutgers Üniversitesi'nden Ahmed Elgammal, sanatta yeni bir ürün ortaya koymadaki esas meseleyi şöyle özetliyor:

Yaratıcı ve vurucu bir şey üretmek istersiniz, ama aynı zamanda çok da aşırıya kaçmaktan ve estetik olmayan bir şey yapmaktan kaçınmanız gerekir.

Yapay zekâ resimleri üretmeye başladığında halkın arasından insanlar bu ürünleri değerlendirmek üzere çevrimiçi bir araştırmaya davet edildi. Bu insanlar değerlendirecekleri resimlerin bir makine tarafından yapıldığını bilmiyorlardı. Katılımcılara her resmin ne kadar karmaşık ve özgün olduğuna dair sorular yöneltildi. Ayrıca resimlerin onlara ilham verip vermediği ve bu eserlere bakmaktan keyif alıp almadıkları soruldu. Araştırmacıları şaşırtan bir sonuç ortaya çıktı ve makineler tarafından yapılmış resimler çoğu durumda insan yapımı olanlara nazaran daha yüksek skorlar aldı.

Geçmişte yaşamış ünlü ressamları taklit ederek resim düzenlemeleri yapan makineler zaten mevcuttu. Hatta bu konuyla alakalı DeepArt gibi uygulamalar da bulunmaktaydı. Ancak bu yeni sistem onlardan farklı olarak orijinal işler tasarlayarak kendi ürünlerini ortaya koyuyor.

Sınırların Dışına Çıkmak

Üretken karşı ağlar konusunda insanların sınırların dışına çıkmaya başlamaları fikrinin hoşuna gittiğini belirten Georgia Teknoloji Enstitüsü'nden Mark Riedl, söz konusu yayının gördüğü kadarıyla bu konudaki ilk çalışma olduğunu ekliyor. Londra'daki Kraliyet Sanat Kolejinden Kevin Walker ise araştırmanın ilginç sonuçlarına dikkat çekiyor:

En beğenilen resimler içerik bakımından renklerin ve desenlerin estetik bir birleşimiydi. En düşük seviyedekiler ise sanırım daha tekdüzeydi.

Walker ayrıca yaratıcı makinelerin halihazırda galeriler için üretim yapmakta olduğunu not düşüyor. Walker'ın iki öğrencisi, yapay zekânın onların çizim tarzından bir şeyler öğrenerek kendi resimlerini üreten bir yapay zekâ sistemi hakkında deneyler yapıyorlar. Bunlardan biri olan Anna Ridler, bu tekniği 12 dakikalık bir animasyon filminin görüntülerinde kullandı. Ridler'in durumundaki benzer işlerde yine de insanın etkisi daha ağır basıyor. O halde bir makinenin kendiliğinden ürettiği resimler ileride değerli eserler olarak görülecek mi?

Riedl, bir sanat eserinin en önemli unsurlarından birinin onun arkasındaki insan elinin hikayesi olmasına dikkat çekiyor. Ancak Walker yakın zamanda bu konudaki sınırların kaybolmaya başlayacağı fikrinde olduğunu belirtiyor:

İnsanların bir akşam yemeği için bir araya geldiklerinde bir resme bakıp 'Bu kimin eseri?' dediğini hayal edin. Siz de 'Aslında bunu bir makine yaptı.' diyorsunuz. Bu herhalde keyifli bir muhabbet için güzel bir başlangıç olurdu.