VSEPR Teorisinin Gücü: Elektronlar Üzerinden Moleküllerin Şeklini Açıklayabilmek
Pixabay
- Özgün
- Fiziksel Kimya
- Elektrokimya
Valence Shell Electron Pair Repulsion ya da kısaca VSEPR teorisi, moleküllerin şekillerini elektronları kullanarak açıklamaktadır. Bilindiği üzere, zıt elektrik yüküne sahip parçacıklar birbirlerine çekim kuvveti uygularken aynı elektrik yüküne sahip parçacıklar birbirlerine itme kuvveti uygular. VSEPR teorisine göre atomun değerlik elektronları birbirlerine uyguladıkları kuvveti minimize edecek şekilde konumlanır ve bu şekilde molekülün geometrisini belirlenir.
VSEPR teorisi bu terimler üzerine kurulu olduğu için iki çok önemli kavramı açıklamak gerekmektedir.
Ortaklanmamış Elektron Çifti: Atomun değerlik katmanında bulunan ve bağ yapımına katılmayan elektron çiftine denir. Ortaklanmamış elektron çiftinin uyguladığı itme kuvveti bağ yapan elektron çiftlerine göre daha fazladır ve bu özelliğinden dolayı molekül geometrisine çok önemli katkıda bulunur.
Bağ Açısı: Merkezi atom ile bağ yapan atom, merkezi atom ve diğer bağ yapan atom arasındaki açıya denir.
AXE Metodu
Bir molekülün geometrisini tahmin edebilmek için sadece AXNEN ifadesini bilmemiz yeterli olmaktadır. A burada merkezi atomu, X harfi ligandları (merkeze bağlı atomları) ve E harfi ortaklanmamış elektron çiftini temsil eder. N harfi pozitif tam sayı değerleri alır. Bir örnek ile açıklamak gerekirse, AX3E1 molekülünde A merkezi atomuna bağlı üç tane ligand vardır ve bu molekülde bir tane ortaklanmamış elektron çifti bulunur.
AXE metodununun en güzel yanlarından birisi de buradaki değişkenlerin atom cinsinden bağımsız olmasıdır. Moleküller hangi atomdan yapılmış olursa olsun eğer aynı AXE ifadesine sahipse aynı şekli alır. Mesela BCl2, Co2, HgF2 ve HCN molekülleri AX2E0 ( kısaca AX2) yapısında bulundukları için hepsi aynı molekül şekline sahiptir. AX2 yapısındaki moleküllere lineer moleküller denir.
N değerlerinin farklı olması farklı molekül şekillerine yol açar. Bu tablo bu teorinin bir özeti olarak düşünülebilir.
VSEPR Teorisinin Eksik Olduğu Yönler
VSEPR teorisinin doğru sonuç vermediği moleküller vardır. Öngörülen geometrik model ile deney sonuçları bazı durumlarda uyuşmamaktadır. Bu uyuşmazlık aşağıdaki iki durumda görülmektedir:
İzoelektronik Durumlar: İzoelektronik aynı sayıda ve aynı elektron dizilimine sahip atom ve iyonlara denir. VSEPR teorisinde sadece elektronları kullanarak molekül modellediğimiz için izoelektronik atomlara sahip moleküllerin aynı geometrik şekillere sahip olmasını öngörmemize rağmen yapılan deneyler izoelektronik atomlara sahip moleküllerin farklı moleküler şekillere sahip olduğunu göstermiştir.
Geçiş Metalleri İçeren Moleküller: Geçiş moleküllerindeki D orbitalleri, dolayısıyla elektron dizilişleri, normal grup elementlerinden daha farklıdır ve bu durum, molekül geometrilerinde farklılıklara yol açar. VSEPR teorisi bu farklılıkları öngöremez. Aşağıdaki tabloda bazı örnek moleküller gösterilmiştir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
13
-
7
-
6
-
4
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Wikipedia. Vsepr Theory. (25 Mart 2019). Alındığı Tarih: 25 Mart 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- Purdue University Chemistry. Valence-Shell Electron-Pair Repulsion Theory (Vsepr). (25 Mart 2019). Alındığı Tarih: 25 Mart 2019. Alındığı Yer: Purdue University Chemistry | Arşiv Bağlantısı
- Chemistry Libre Texts. Limitations Of Vsepr. (25 Mart 2019). Alındığı Tarih: 25 Mart 2019. Alındığı Yer: Chemistry Libre Texts | Arşiv Bağlantısı
- Chemistry Libre Texts. The Vsepr Model. (25 Mart 2019). Alındığı Tarih: 25 Mart 2019. Alındığı Yer: Chemistry Libre Texts | Arşiv Bağlantısı
- Oklahoma State University Chemistry. Valence Shell Electron Pair Repulsion Theory. (25 Mart 2019). Alındığı Tarih: 25 Mart 2019. Alındığı Yer: Oklahoma State University Chemistry | Arşiv Bağlantısı
- Colorado University. Molecule Shapes. (25 Mart 2019). Alındığı Tarih: 25 Mart 2019. Alındığı Yer: Colorado University | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 26/12/2024 14:17:15 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7706
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
