Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Volta'dan Edison'a Ampulün İcadı: İlk Ampulü Kim İcat Etti?

Volta'dan Edison'a Ampulün İcadı: İlk Ampulü Kim İcat Etti?
3 dakika
73,876
Tüm Reklamları Kapat

"Ampulün babası" dendiğinde akla gelen ilk isim büyük mucit Thomas Edison'dur. Ancak tıpkı Nikola Tesla'nın birçoklarının inandığı gibi alternatif akımı (AC) ve onunla ilgili pek çok şeyi icat etmemiş ama geliştirilmesine önemli katkılar sağlamış ve daha kullanılabilir hale getirmiş olması gibi, Thomas Edison da "akkor ampul/lamba" denen cihazı icat etmemiştir. Onu geliştirmiş ve kullanılabilir kılmıştır. 

Edison Öncesi İcatlar

İnsanlık tarihindeki ilk çalışabilen (ama çok da işlevsel olmayan) ampulün icadı 1800 yılında İtalyan mucit Alessandro Volta'ya kadar gitmektedir. Evet, "voltaj" ya da "volt" olarak bildiğiniz elektrik potansiyeline ismini veren ünlü bilim insanı... Volta, hareketli çinko ve bakır diskleri kullanarak ilk akkor lambayı üretmeyi başarmıştır. Ancak Volta bu konunun üzerine daha fazla gitmemiştir. Daha ziyade, bugün "batarya" veya "pil" olarak bildiğimiz cihazları üretme yolunu seçmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Ondan sonra, İngiliz mucit Humphrey Davy gelmektedir. Davy, 1802 tarihinde, insanlık tarihinin ilk işlevsel ampulünü üretmeyi başarmıştır. Volta'nın pillerini kullanan Davy, kömürden elektrotlar yoluyla ilk akkor lambayı üretmiştir. Ne yazık ki bu da, ticari olarak kullanılabilecek kadar işlevsel bir lamba değildir. Çünkü çok hızlı bir şekilde sönmekteydi. Yine de Davy'nin tasarımları, 1800'lere damgasını vuran ampul tasarımları olmuştur.

1840 yılında, yine İngiliz olan mucit Warren de la Rue'den bahsetmeden ampul tarihi tamamlanmış olmaz. Tarihin ilk verimli ampulünü üreten Rue, platinyum gibi aşırı pahalı bir malzemeye başvurmak zorunda kalmıştır. Bu nedenle asla ticari başarı kazanamamıştır. 

Tüm Reklamları Kapat

1848 yılında İngiliz mucit William Staite, Davy'nin tasarımlarını daha da verimli hale getirerek Rue'ya rakip olmuştur. Ancak bataryaya ihtiyaç duyuyor olması, bu tasarımları da asla ticari başarıya ulaştıramamıştır.

Tüm bu sorunları çözen... Hayır, Edison değil. Hayır, Tesla da değil... 1850 yılında Joseph Swan isimli İngiliz kimyager olmuştur. Karbonize kağıt filamentleri kullananan Swan, kendisinden önceki ampullerin ömrünü dikkate değer bir miktarda uzatmıştır. Ancak Swan'ın sıkıntısı da, vakum pompası kullanmasıydı. O zamanlarda vakum pompaları öylesine verimsizdi ki, genel ampul verimliliği halen çok düşük kalmaktaydı. O nedenle Swan da, "ampulün babası" olamadı.

Aslında Charles Francis Brush'ın yüksek kaliteli vakum pompaları, Swan'a katkı sağlayacaktı. Ancak Brush, kendi lambalarını üretme yolunu seçti. Öylesine parlak lambalar üretti ki, sokak lambaları gibi yüksek ışık miktarı gerektiren yerlerde tasarımları kullanılmaya başladı. Brush, tasarımlarında dinamolar (elektrik jeneratörleri) kullanıyordu. Tıpkı Edison'un yapacağı gibi... Dolayısıyla Brush, "ampulün babası" olmaya çok yaklaştı. 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

1874 yılında Kanadalı mucitler Henry Woodward ve Matthew Evans elektrik lambasının patentine başvurdular. Tasarımları, azot dolu bir kap içerisindeki elektrotlar arasında tutulan çeşitli boyutlardaki karbon çubuklara dayanıyordu. İkili, tarihin ilk ticari lambalarını üretmişlerdi üretmesine... Ancak seslerini kimseye duyuramadılar.

Edison'ın Parlaması

İşte 1879 yılında Edison bombasını patlatan da bu oldu. Menlo Park'taki laboratuvarlarında çalışmalar yürüten Edison, karbon filamentler kullanan ilk ticari başarıya sahip elektrik lambalarının patentine başvurdu. Edison, hayatının önemli bir bölümünü lambalarında kullanılabilecek en iyi filamenti bulmaya ayırdı. Bu araştırmalar sırasında 6.000'den fazla deneme yaptı!

1879'un ilerleyen aylarında patent Edison'a verildi. Aynı zamanlarda Edison, en iyi filamentin karbonize bambu filamenti olduğunu keşfetti. Bu filament, 1200 saatten uzun yanabiliyordu. 1900'lü yıllardaki ek geliştirmelere kadar, Dünya'nın hemen her yerinde Edison'un lambaları ve bambu filamentleri kullanıldı.

Sonradan, General Electric'ten William David Coolidge'in çalışmalarıyla tungsten filamentler geliştirildi. Bunlar, ampulün ömrünü ciddi miktarda arttırsa da, üretilmeleri o zamanlarda çok zordu. Ancak tungsten, günümüzde halen ana ampul filamenti malzemesidir.

Edison'ın başarılı, pratik ve uzun süre yanan ampulleri, Edison için müthiş bir üne ve başarıya neden oldu. Tesla'nın maddi kaynakları arasında bulunan J.P. Morgan'ın ve diğer önemli yatırımcıların katkılarıyla kurulan Edison Elektrik Aydınlatma Firması, Dünya'nın en popüler, başarılı ve zengin firmaları arasına girdi.

Tüm Reklamları Kapat

Günümüzde bu ampuller yavaş yavaş ölmektedir. Daha ziyade, Tesla'nın da üzerinde uzun yıllar çalıştığı florasanlar (özellikle CFL teknolojisi) ve LED lambalar baskın ışık teknolojileri haline gelmektedir. 

Ancak ne olursa olsun, ampulün mucidi Thomas Edison değildir. Ampulü pratik kılan, Thomas Edison'dır. Bu zorlu yolda sırf Edison'ı anıp, diğer kıymetli mucitlere yer vermemek haksızlık olacaktır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
24
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 25
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 11
  • Muhteşem! 9
  • Bilim Budur! 7
  • İnanılmaz 7
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • Umut Verici! 4
  • Grrr... *@$# 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: LiveScience | Arşiv Bağlantısı
Sıkça Sorulan Sorular

İlk işlevsel ampulü 1802'de İngiliz mucit Humphrey Davy üretti, ancak bu tasarım ticari kullanım için yeterince verimli değildi.

1840'ta İngiliz mucit Warren de la Rue, tarihin ilk verimli ampulünü üretti, ancak malzeme maliyeti ticari başarıya engel oldu.

1850 yılında Joseph Swan, karbonize kağıt filamentleri kullanan ve ampul ömrünü uzatan bir ampul geliştirdi.

Edison, karbon filamentler kullanan ilk ticari başarıya sahip elektrik lambalarını geliştirdi ve patentini aldı.

Hayır, Thomas Edison ampulü icat etmedi; ancak onu daha kullanılabilir ve verimli hale getiren teknolojik geliştirmeleri sağladı.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/12/2023 13:45:29 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4078

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Molekül
Çeşitlilik
Hayatta Kalma
Pandemik
İhtiyoloji
Sürüngen
Evrim Kuramı
Mit
Einstein
Yaşamın Başlangıcı
Uluslararası Uzay İstasyonu
İklim
Hava
Hızlı
Yeşil
Elektrik
Yanlış
Şiddet
Homeostasis
Jeoloji
Orman
Matematik
Yeme
Viral
Beslenme Davranışı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Filler Neden Farelerden Korkar?
Filler Neden Farelerden Korkar?
Ay Nasıl Oluştu?
Ay Nasıl Oluştu?
Balinalar Nefesini Nasıl 2 Saat Tutabiliyor?
Balinalar Nefesini Nasıl 2 Saat Tutabiliyor?
Işıldayan Bu Taş Radyoaktif mi? | Yooperlite Taşı
Işıldayan Bu Taş Radyoaktif mi? | Yooperlite Taşı
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Palermo, et al. Volta'dan Edison'a Ampulün İcadı: İlk Ampulü Kim İcat Etti?. (5 Ocak 2016). Alındığı Tarih: 3 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4078
Palermo, E., Bakırcı, Ç. M. (2016, January 05). Volta'dan Edison'a Ampulün İcadı: İlk Ampulü Kim İcat Etti?. Evrim Ağacı. Retrieved December 03, 2023. from https://evrimagaci.org/s/4078
E. Palermo, et al. “Volta'dan Edison'a Ampulün İcadı: İlk Ampulü Kim İcat Etti?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 05 Jan. 2016, https://evrimagaci.org/s/4078.
Palermo, Elizabeth. Bakırcı, Çağrı Mert. “Volta'dan Edison'a Ampulün İcadı: İlk Ampulü Kim İcat Etti?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, January 05, 2016. https://evrimagaci.org/s/4078.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close