V404 Cygni: Bir Kara Deliğin Çevresindeki Dev Halkalar!
Chandra X-ray Observatory
- Türev
- Astronomi
- Bilim Haberciliği
Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Bu görüntü, NASA'nın Chandra X-ray Gözlemevi ve Neil Gehrels Swift Gözlemevi kullanılarak çekilmiş, bir kara deliğin etrafındaki muhteşem bir halka setini içeriyor. Dev halkaların X-ışını görüntüleri, doktor muayenehanelerinde ve havaalanlarında yapılan X-ışınlarına benzer bir prensip kullanarak galaksimizde bulunan tozlar hakkında bilgi verir.
Kara delik, Dünya'dan yaklaşık 7.800 ışık yılı uzaklıkta bulunan V404 Cygni adlı ikili bir sistemin parçasıdır. Yukarıda fotoğrafı verilen bu sistem hakkında bazı temel bilgileri şöyle özetleyebiliriz:
- Kredi: X-ray: NASA/CXC/U.Wisc-Madison/S. Heinz ve diğerleri; Optik/IR: Pan-STARRS
- Ölçek: Görüntü, yaklaşık 80 ışıkyılı (35 arkdakika) genişliğindedir.
- Kategori: Kara Delik
- Takımyıldız: Kuğu
- Gözlem Tarihi: 13 ve 29 Temmuz 2015
- Gözlem Süresi: 18 saat 51 dakika
- Enstrüman: ACIS
- Tahmini Uzaklık: Yaklaşık 7.800 ışıkyılı
Kara delik, Güneş'in kütlesinin yaklaşık yarısına sahip bir yoldaş yıldızdan aktif olarak malzemeyi görünmez nesnenin etrafındaki bir diske çekmektedir. Bu malzeme, X-ışınlarında parlıyor, bu nedenle gökbilimciler bu sistemlere "X-ışını ikilisi" diyorlar.
5 Haziran 2015'te Swift, V404 Cygni'den bir X-ışınları patlaması keşfetti. Patlama, ışık yankıları olarak bilinen bir fenomenden yüksek enerjili halkaları yarattı. Bir kanyon duvarından sıçrayan ses dalgaları yerine, V404 Cygni ile Dünya arasındaki toz bulutlarından kara delik sisteminden gelen bir X-ışınları patlamasıyla V404 Cygni etrafındaki ışık yankıları üretildi. Kozmik toz, ev tozu gibi değil, daha çok duman gibidir ve küçük, katı parçacıklardan oluşur.
Bu birleşik görüntüde, Chandra'dan gelen X-ışınları (açık mavi), Hawaii'deki Pan-STARRS teleskopundan alınan ve yıldızları görüş alanında gösteren optik verilerle birleştirildi. Görüntü sekiz ayrı eşmerkezli halka içerir. Her halka, 2015 yılında gözlemlenen ve farklı toz bulutlarını yansıtan V404 Cygni parlamalarından gelen X-ışınları tarafından oluşturulur. (Bir sanatçının illüstrasyonu, Chandra ve Swift tarafından görülen halkaların nasıl üretildiğini açıklıyor. Grafiği basitleştirmek için, görselde sekiz yerine sadece dört halka gösteriliyor.)
Madison'daki Wisconsin Üniversitesi'nden Sebastian Heinz liderliğindeki bir araştırma ekibi, 2015 yılında, 30 Haziran ile 25 Ağustos arasında sistemin 50 Swift gözlemini ve 11 ve 25 Temmuz 2015'te Chandra gözlemlerini analiz etti. O kadar parlak bir olaydı ki Chandra operatörleri, başka bir parlak patlamanın cihaza zarar vermemesi için, V404 Cygni'yi bilerek dedektörlerin arasına yerleştirdi.
Halkalar gökbilimcilere yalnızca kara deliğin davranışı hakkında değil, aynı zamanda V404 Cygni ve Dünya arasındaki kozmik manzara hakkında da bilgi veriyor. Örneğin, X-ışınlarındaki halkaların çapı, ışığın sektiği araya giren toz bulutlarına olan mesafeleri ortaya çıkarıyor. Bulut, Dünya'ya daha yakınsa halka daha büyük görünür ve bunun tersi de geçerlidir. Işık yankıları, geniş halkalar veya haleler yerine dar halkalar olarak görünür çünkü X-ışını patlaması yalnızca nispeten kısa bir süre sürmüştür.
Araştırmacılar ayrıca toz bulutlarının özelliklerini araştırmak için halkaları kullandılar. X-ışını spektrumlarını (yani bir dizi dalga boyu üzerindeki X-ışınlarının parlaklığını) farklı bileşimlere sahip bilgisayar toz modelleriyle karşılaştırdılar. Farklı toz bileşimleri, farklı miktarlarda düşük enerjili X-ışınlarının emilmesine ve Chandra ile algılanmasının engellenmesine neden olacaktır. Bu, vücudumuzun farklı bölümlerinin veya bagajımızın farklı miktarlarda X-ışınlarını emmesine benzer bir ilkedir ve yapıları ve bileşimleri hakkında bilgi verir.
Ekip, tozun büyük olasılıkla grafit ve silikat taneleri karışımları içerdiğini belirledi. Ek olarak, Chandra ile iç halkaları analiz ederek, toz bulutlarının yoğunluklarının her yönde aynı olmadığını buldular. Önceki çalışmalar, onların olmadığını varsaymıştı.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
9
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Türev İçerik Kaynağı: Chandra X-RAY Observatory | Arşiv Bağlantısı
- S. Heinz, et al. A Joint Chandra And Swift View Of The 2015 X-Ray Dust Scattering Echo Of V404 Cygni. (5 Mayıs 2016). Alındığı Yer: arXiv.org doi: 10.3847/0004-637X/825/1/15. | Arşiv Bağlantısı
- S. E. Motta, et al. The Black Hole Binary V404 Cygni: An Obscured Agn Analogue. (8 Temmuz 2016). Alındığı Tarih: 7 Haziran 2022. Alındığı Yer: arXiv.org doi: 10.1093/mnras/stx466. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 30/05/2025 08:08:38 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11901
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
