Uzun Vadecilik Nedir?

Bu Makalede Neler Öğreneceksiniz?
- Define long-termism as the ethical priority of positively influencing humanity's distant future, emphasizing responsibility for generations thousands of years ahead.
- Attribute the modern concept of long-termism to Oxford philosophers William MacAskill and Toby Ord, who formalized it around 2017 within effective altruism.
- Highlight long-termism's core ideas: every action impacts potentially billions, humanity's future could span billions of lives, and future people have equal moral value.
Uzun Vadecilik (İng: "long-termism"), insanlığın uzak geleceğini olumlu etkilemenin, günümüzde yaşayan insanların ahlaki açıdan önceliği olduğunu savunan bir düşünce biçimidir. Geleceğin, sadece birkaç yıl sonraki değil, binlerce yıl sonraki nesillerin de sorumluluğunu taşıyan bir miras olduğu fikri, çoğu zaman göz ardı edilir. Bu noktada Stephen Hawking'in 2016 yılında The Guardian'da yazdığı gibi, “insanlığın gelişiminde en tehlikeli anda olduğumuz" fikri önemlidir. Örneğin Lord Martin Rees, medeniyetin 2100 yılına kadar var olma şansının %50 olduğunu tahmin etmektedir. Noam Chomsky ise yok olma riskinin şu anda “Homo sapiens tarihinin eşi benzeri görülmemiş bir düzeyde olduğunu" savunmaktadır. Oysa bugün aldığımız kararlar, teknolojiyi nasıl geliştirdiğimiz, iklim değişikliğiyle nasıl mücadele ettiğimiz ve hatta ne tür riskleri göze aldığımız gibi hususları ön planda tutarak henüz var olmamış trilyonlarca potansiyel yaşamın kaderini belirleyebiliriz. İşte Uzun Vadecilik tam da bu noktada devreye giriyor:
Modern çağın filozoflarından William MacAskill ve Toby Ord tarafından yakın bir zamanda ortaya çıkmış bu yeni düşünce, insanlığın uzun vadeli geleceğinin potansiyelini koruma ve maksimize etme çabası olarak tanımlanan felsefi bir duruş olarak da değerlendirilebilir. Bu yaklaşım, sadece birkaç on yıllık planlar yapmak yerine, varoluşsal riskleri (tüm insanlığın yok olmasına veya kalıcı olarak çöküşüne yol açabilecek olayları) önlemeyi birincil ahlaki görev olarak görüyor ve en ufak eylemlerimizi bile önemsememiz gerektiğini vurguluyor. Bu makalede, Long-termism'in felsefesini, önemini ve eleştirel tartışmaları derinlemesine inceleyerek eylemlerimizin gelecekteki etkilerini gerek birey olarak bizi gerekse türümüzü nasıl şekillendireceğini öğreneceğiz.
Long-Termism Tam Olarak Nedir, Neyi Amaçlar, Ne Zaman Ortaya Atıldı?
Long-termism 2017 yılında Oxfordlu filozoflar William MacAskill ve Toby Ord tarafından ortaya atıldı. Kavramın sistematik savunucusunun Hilary Greaves ve William MacAskill olduğunu belirtmek mümkündür. Tarihsel olarak bu düşünce 2000'li yılların başına uzansa da özellikle Oxford Üniversitesindeki Etkin Fedakârlık (İng: "effective altruism") hareketi 2009-2011 yılları arasında kavramı şekillendirmiştir. Akım, Nick Bostrom ve Toby Ord gibi isimlerin çalışmalarıyla bu akım popülerleşmiştir.
Düşüncenin temelinde gelecek nesillerin hayatta kalmasını ve gelişmesini sağlamanın şu anda yaşayanların sorumluluğu olduğu fikri yatmaktadır. Bu düşünceye göre gelecekteki tüm nesillerin refahını artırmak, ahlaki açıdan en önemli şeylerden biridir. Burada 3 önemli nokta ön plana çıkıyor:
- Yapılan Eylemler: İnsanlığın önündeki potansiyel geleceğin muazzam büyüklüğünü ve bu geleceği etkileyebilecek kararların yüksek risklerini anlamak, yani yapılacak olan en ufak bir işin bile sonunda milyonlarca, milyarlarca kişiyi etkileyebileceğinin önemini vurgulamak.
- Yarının Büyüklüğü: İnsanlık tarihi henüz çok kısa olmasına rağmen türümüz potansiyel olarak milyonlarca hatta milyarlarca yıl daha hayatta kalabilir. Dünya'nın tüm geleceğine bakabiliriz. Gezegenimiz muhtemelen birkaç yüz milyon yıl (Güneş tarafından sterilize edilene kadar) yaşanabilir kalacak. İnsanlık bu sürenin sadece %1'inde hayatta kalsa bile, bizden sonra yaklaşık yarım milyon nesil daha gelecek. Yakın geçmiştekiyle aynı sayıda insanın her yüzyılda yaşadığını varsayarsak bu, en az bir milyar milyar insan ömrü anlamına gelir; bu da bugüne kadar yaşamış insan sayısının on bin katıdır.[2]
- Yarının Ahlaksal Yapıtı: Ahlaki olarak zamanlar arasında ayrım yapmanın meşru bir temeli yoktur. Bugün yaşayan biriyle bin yıl sonra yaşayacak biri eşit derecede değerlidir. Gelecekteki insanların da acı çekme, mutlu olma, çeşitli haklara sahip olma gibi kapasiteleri vardır. Bu nedenle, gelecekteki insanların çıkarlarını göz önünde bulundurmak, etik bir sorumluluktur.
Gelecek büyüktür, önemlidir ve şekillendirilebilir. Uzun vadeciliğin temel dogması budur. Etik açıdan bakıldığında, hiçbir şey "Dünya kökenli akıllı yaşam" türü olarak potansiyelimizi gerçekleştirmekten daha önemli değildir.[1]
Bu düşünürler için yalnızca kendimiz, çocuklarımız ve torunlarımızın refahını önemsemek, yalnızca kendi ulusumuzun, ırkımızın, cinsiyetimizin veya türümüzün refahını önemsemek kadar sakıncalı olurdu. Bu mantıkla milliyetçiliğe, ırkçılığa, cinsiyetçiliğe ve türcülüğe aynı derecede ciddi bir başka kusur daha ekleyebiliriz.
Long-termistler, özellikle yapay zeka ve yapay pandemilerden kaynaklanan varoluşsal riskler gibi, gelecek nesiller üzerinde büyük etkisi olabilecek konulara odaklanırlar. Ayrıca, olumlu değerlerin yayılması ve kurumsal karar alma süreçlerinin iyileştirilmesi gibi kültürel konular da onlar için oldukça önemlidir.
Varoluşsal Tehditler ve Endişeler
MacAskill, önümüzdeki 10 yıl içinde en çok yapay zeka konusunda endişe duyduğunu belirtmiştir. Önümüzdeki 50 yıl içinde ise hem yapay zeka hem de savaşla ilgili gelişmelerinden endişe duymaktadır.
- Yapay Zeka (AI): Yapay zeka sistemlerinin insan sistemlerinden çok daha güçlü hale gelmesi ve insan hedefleriyle uyumsuz hedeflere sahip olması durumunda kontrolü ele geçirme riski bulunmaktadır.
- Savaş: MacAskill, özellikle iki ülkenin askeri gücünün çok benzer olduğu durumlarda savaşların daha olası olduğunu belirtmiştir.
- Pandemiler: COVID-19'dan çok daha kötü olabilecek felaket pandemileri riski de ufukta görünmektedir.
Uzun Vadeli Projeler ve Çözümler
Long-termism insanlığın geleceğini güvence altına almak ve büyük ölçekli, kalıcı felaket risklerini azaltmak amacıyla somut projeler ve stratejiler önermektedir. Bunlardan bazıları aşağıdadır:
Biyoteknoloji Alanında
MacAskill, uzak UVC aydınlatma teknolojisine yatırım yapılmasından heyecan duymaktadır. Bu teknoloji, eğer spekrum filtreleme, güvenlik ve maruziyet standartları sağlanırsa havadan bulaşmayı önemli ölçüde azaltma potansiyeline sahiptir. Fakat teknolojinin nüfus düzeyindeki sonuçlarının kesin olmadığını belirtmek gerekir.[1]
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
- Yeni patojenlerin erken tespiti için atık su örneklemesi veya sağlık çalışanlarının test edilmesi.
- Daha iyi kişisel koruyucu ekipman (PPE) geliştirilmesi, böylece toplumun kötü bir salgın durumunda bile devam edebilmesi.
- Gelecekteki pandemiler, doğal yaşam alanlarına daha fazla müdahale ettikçe kötüleşebilir ve hayvanlardan insanlara hastalıkların geçiş riski artabilir. Biyoteknoloji gelişmeleri aşı gelişimine yardımcı olsa da yeni patojenlerin yaratılmasını kolaylaştırarak güçlü biyolojik silahlar haline dönüşebilirler.
Teknik Yapay Zeka Güvenliği ve Yönetişim
Yapay zeka sistemlerinin insan hedeflerine uygun davranmasını sağlamak için yeni yöntemler kullanılabilir. Bu tür bir yöntem, yapay zeka sistemlerinin aldatıcı davranmamalarını, zarar vermemelerini ve güç arayışına girmemelerini içerir. Yapay zeka ve diğer teknolojiler için yönetişim ve Üçüncü Dünya Savaşı riskini azaltma konularında çalışmalar yürütülmektedir.
Long-termism kapsamında; aynı zamanda iklim değişikliği, nükleer atık ve kaynak tükenmesi ile ilgilenilmektedir. Çünkü bunların sadece bizi değil, aynı zamanda gelecekteki nesilleri de etkilediği belirtilmektedir. Long-termism felsefesini savunan kişiler, bin yıl içinde bir soykırımı önlemenin, mağdurların gelecekte var olup olmamasına bakılmaksızın haklı bir çaba olacağının altını çizmektedir.[1]
Örneğin, MIT'de biyoloji profesörü olan Kevin Esvelt, CRISPR gen sürü teknolojisinin önemli bir geliştiricisidir. Esvelt, yeni hastalıkları izlemek için atık suyu gözetleyecek Nükleikasit Gözlemevi'ni kurmuştur; bu, pandemik hastalıkları hızlı bir şekilde tespit etmeyi ve hastalıklara yanıt vermeyi mümkün kılar. UKSHA, 2002'de Londra'da çocuk felci virüsünü tespit etti. Esvelt, insanların zarar görmeden odaları mikroplardan arındırmasını sağlayabilecek uzak ultraviyole (UVC) ışık teknolojisi üzerine yapılan erken araştırmaların desteklenmesini önermiştir.
Long-Termism Hakkında Yaygın Yanlış Anlamalar
Long-Termism'in Utilitarizm ile ilişkisi, iki düşüncenin de niceliğe önem veren biçimleriyle benzerlikler taşır. Örneğin gelecekteki potansiyel yaşamların sayısının, eylemlerin ahlaki önemini artırdığı fikri, utilitarist bir yaklaşıma benzerdir ancak gelecek nesillere karşı bir adalet veya yükümlülük duygusuna dayanan, sonuççu olmayan argümanlar da Long-termism'i destekleyebilir.
Long-termism düşünce ufkunu yüzlerce, hatta binlerce yıl sonrasına itmeyi amaçlar. Herkesin refahı eşit derecede önemli kabul edilir ancak, mevcut ve yakın gelecek nesillere yardım etmenin daha kolay ve öngörülebilir olması nedeniyle pratik bir önceliklendirme olabilir. Yani 10.000 sene sonraki insandan ziyade 100 sene sonrası bizler için daha isabetli ve gerçekçi olacaktır.
Long-termism'in mevcut nesillerin acılarını veya mutluluğunu önemsemediği düşüncesi bir yanlış anlamadır. MacAskill bu konuda şöyle söylüyor:
Eğer insanlığın uzun vadede gelişmesini istiyorsak bugünkü kurumları güçlendirmeli, yoksulluğu azaltmalı ve daha adil bir dünya inşa etmeliyiz.
Long-Termism'e Karşı Eleştiriler
Long-termism düşüncesi popüler çevreler tarafından desteklenmesine karşın hem teorik hem de pratik düzeyde ciddi eleştirilerle karşı karşıyadır. Bunlar genel olarak aşağıdaki gibi özetlenebilir:
Uygulanabilirlik İtirazı
Bu düşünce gelecekteki nesillere öngörülebilir bir şekilde yardım etmenin sürekli mümkün olduğunu dile getirmesine karşın yaşadığımız dünyada bu düşüncenin mümkün olmama ihtimali çok daha yüksektir.
Öncelik İtirazı
Gelecek nesillere yardım etmenin, mevcut nesillerin ihtiyaçları ve acılarından daha önemli olmadığı düşüncesini ifade eder.
Gereğinden Fazla Etik Yükümlülükler

Long-termism, bireyler ve toplumlar üzerinde neredeyse sınırsız bir etik yükümlülüğün ortaya çıkmasına neden olur. Her kararın, binlerce yıl sonraki sonuçlarının düşünülmesi gerektiği fikri, oldukça yorucu bir sorumluluk duygusu yaratabilir.
Elitist Bir Yaklaşım Riski
Long-termism, genellikle Batı'daki zengin ve teknoloji odaklı çevrelerden gelen bir bakış açısıdır. Eleştirmenler, bu yaklaşımın, geleceği "kurtarma" bahanesiyle, daha geride kalmış ülkelerin veya azınlık gruplarının güncel sorunlarını ve kültürel değerlerini göz ardı etme potansiyeli taşıdığını belirtir.
Tahminlerin Güvenilmezliği ve Bilgi Eksikliği
Long-termism, binlerce yıl sonrasına yönelik kararlar almayı gerektirir ancak bu kadar uzun bir geleceği tahmin etmek neredeyse imkansızdır. Gelecekteki teknolojik gelişmeler, sosyal değişimler veya olası felaketler hakkında elimizde güvenilir veriler yoktur. Bu nedenle, bugün yapılan bir müdahalenin uzun vadede gerçekten olumlu bir etki yaratıp yaratmayacağını bilmek mümkün değildir.
Düşüncenin Maskelenmesi İhtimali
Bu meşru endişelerin kolayca çarpıtılıp kişisel arzular, hedefler, mesihçi inançlar ve köklü siyasi gündemlerin ve kurumsal çıkarların teşvikiyle karıştırılabileceği bir gerçektir. Örneğin, yapay zekânın varoluşsal risklerini öngörmek için çalışan enstitülerin, fonlarının çoğunu, son teknoloji yapay zekâ sistemleri ve uygulamalarının geliştirilmesini hevesle sürdüren aynı milyarderlerden alması tesadüf değildir.
Düşüncenin Kontrolden Çıkma İhtimali
Uzun vadecilik, astronomik miktarda değer veya hazla dolu bu tür ütopik bir gelecek vizyonunu savunduğu için, bu ütopyanın var olabileceğine tutkuyla inanan bireyleri, bu tekno-ütopik geleceğin gerçekleşmesini sağlamak için doğası gereği şiddet içerebilecek aşırı önlemlere başvurmaya yönlendirebilir. Tarih, ütopyayı gerçekleştirmek uğruna her türlü korkunç şiddet içeren terörizm, soykırım vb. eylemlerde bulunan ütopik hareketlerin örnekleriyle doludur. Geçmişte bu ütopik hareketlerin şiddet içeren önlemleri kendilerine meşrulaştırmalarını sağlayan unsurlar, uzun vadeciliğin özünde yer alıyor. Tek gereken, uzun vadeciliğe gerçekten inanan doğru bireyin, kendisini doğru durumda, özellikle de ufukta ütopyaya bakıp sizi aralarında gördüğü bir durumda bulması. Şöyle diyecekler: "Üzgünüm, kimseye zarar vermek istemiyorum ama vermek zorundayım. Riskler çok büyük. Beş, on, belki bir milyon, belki de on milyon insanı öldürmem gerekebilir." İnsanların Bostrom'un ve uzun vadecilerin dünya görüşünü ciddiye alıp kendilerini böyle bir durumda bulacakları konusunda gerçekten haklı bir endişe var. Bu konuda gerçekten endişeliyim.[3]
Mutluluğu Maksimize Etmek
Bir diğer yol da mutlu yeni insanlar yaratmaktır, çünkü mutluluk açısından net pozitif değerlere sahip oldukları sürece, bu evrendeki toplam değeri artıracaktır. Birdenbire, insanları mutlu etmenin yanı sıra, yeni mutlu insanlar yaratmanın neden ahlaki bir yükümlülük olduğuna dair bir argüman ortaya çıkıyor. Bu yüzden mümkün olduğunca uzun süre hayatta kalmamızın, uzayı kolonileştirmemizin ve nihayetinde trilyonlarca dijital insanın yaşadığı bu devasa bilgisayar simülasyonlarını yaratmamızın gerçekten önemli olduğunu düşünüyorlar. Faydacı bakış açısına göre, evrendeki en büyük toplam değeri yaratmakla ilgilidir. Tarihsel olarak, faydacılığın bu versiyonunun kapitalizmin ortaya çıktığı dönemde şekillenmesinin bir tesadüf değildir. Paralellikler oldukça önemli: Kapitalistler için mesele sadece kârı maksimize etmekle ilgiliyken, faydacılar için bunun bir tür etik yorumu: mesele sadece değeri maksimize etmekle ilgilidir. Değer, temel hedefinizdir. Belki de insan mutluluğu veya buna benzer bir şeydir. Ama her iki durumda da, bu sadece şu türden anlamsız bir "daha fazlası daha iyidir" anlayışıdır. Faydacılar için nihayetinde önemli olan değerdir. Bu nihai amaçtır. Araçlar nelerdir? Değerin bir şey tarafından gerçekleştirilmesi gerektiğinden ve bu şey bir insan olduğundan, daha fazla insan yaratmanız gerekir. İnsanlar nihayetinde bir amaca ulaşmak için bir araç olarak görülür. Mutluluk, bireyin refahını iyileştirmesinin bir yoludur. Faydacılık temelde kişileri kaplar, sadece değer kapları olarak gören bir teoridir. Bu da, bir amaca ulaşmak için bir araç olduğumuz fikrini yansıtır. Evrende ne kadar çok değer kabınız varsa, onları değerle doldurma fırsatınız o kadar artar. Bu iyi, çünkü o zaman toplamda o kadar çok değere sahip olursunuz. Bu, değeri en üst düzeye çıkarmanın bir yolunun, her kabın sahip olduğu değer miktarını artırmak olduğu fikrine geri döner. Bir diğer yol da yeni kaplar yaratmaktır. İnsanları bir amaca ulaşmak için bir araç, salt kaplar, salt araçlar, salt değer kapları olarak ele alıyor.[3]
Vizyon Yoksunluğu
Uzun vadecilerin geleceğe dair gerçekten yoksul bir vizyonu var. Uzun vadecilerin sonuçların iyiliğini ölçtükleri ölçütler, doğası gereği oldukça teknolojik, kapitalist ve niceliksel. Sadece değeri en üst düzeye çıkarma düşüncesi, bence değerle ilişkimiz hakkında derinlemesine yoksullaştırılmış bir düşünme biçimi. Değere, değer vermek, kıymet vermek, korumak, uzatmak, sürdürmek vb. gibi başka olası tepkiler de var.[3]
Long-Termism'in Mimarından Bizlere Tavsiyeler
Oxford'lu Filozof William MacAskill'in her bireyin yapabileceği önemli eylemlerden şöyle bahsetmiştir:
- Bağış Yapmak: Giving What We Can taahhüdünü alarak yıllık gelirinizin %10'unu veya daha fazlasını bağışlamak ve Long-Term Future Fund gibi etkili hayır kurumlarına yönlendirmek.
- Daha Fazla Bilgi Edinmek: "What We Owe The Future" ve Toby Ord'un "The Precipice" gibi kitapları okumak, 80,000hours.org ve openphilanthropy.org gibi web sitelerindeki içerikleri incelemek.
- Kariyer Seçimi: Kariyerinizi, yapay zeka, biyolojik riskler ve savaş riskini azaltma gibi en önemli sorunlara odaklanacak şekilde kullanmak veya değiştirmek.
- Etkili Altruizm Topluluğuna Katılmak: EA Global konferanslarına veya yerel gruplara katılarak destek almak ve en etkili eylemleri bulmak için işbirliği yapmak.
Filozof MacAskill'in daha fazla bilgi öğrenmemiz için önerdiği kaynaklar ise şöyledir:
Podcastler: Melvin Bragg'ın "In Our Time", 80,000 Hours podcast, Finn Mous ve Luca Retti'nin "He This Idea", Julia Galef'in "Rationally Speaking".
Web Sitesi: Our World in Data (nükleer savaş, uzun vadeli ekonomik büyüme, dünya nüfusu gibi konularda veri ve anlayış sunar).
Sonuç
Uzun vadeli düşünme (long-termism), gelecekte var olacak trilyonlarca potansiyel yaşamın refahını ve devamlılığını, mevcut nesillerin refahıyla eşit derecede önemseyen bir ahlaki duruştur. Bu düşünce, sadece kısa vadeli sorunlara odaklanmak yerine, insanlığın varlığını tehdit eden ve gezegenimizin geleceğini şekillendirecek büyük risklere karşı önlem almayı savunur.
Bu yaklaşım, bizleri yalnızca bugünün değil, aynı zamanda gelecek binlerce yılın da koruyucusu olmaya davet eder. Ancak Long-termism de beraberinde çokça eleştirileri getirir. Bazılarının ise oldukça tutarlı olduğunu kabul etmek gerekir.
İnsanlık adına hepimizin birbirinden sorumlu olması fikri oldukça rasyonel ve türümüzün sağlıklı bir şekilde ilerlemesi için büyük önem taşıdığını söylemeliyim ancak bunun temelinin gelecekteki insanların niceliği olması ve onların önemli olması fikri nitelik kavramını özellikle de büyük bir irade, emek gibi kavramları yok sayması, bilenle bilmeyenin bir gibi görülüp aynı kefede aynı değere sahip olması, daha doğmamış kendini gerçekleştirmemiş insanlarla kendini var etmiş kişilerin eşit olduğunu düşünmüyorum.
Çoğu düşüncede bizler için önemli olan, bu felsefenin de sunduğu gibi geniş bakış açısını, bugünün gerçekliğini göz ardı etmeden dengeleyebilmek ve kendimizi inşa etme yolunda bir tuğla da long-termism düşüncesinden almaktır.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- ^ a b c É. P. Torres. Why Longtermism Is The World’s Most Dangerous Secular Credo | Aeon Essays. (19 Ekim 2021). Alındığı Tarih: 24 Eylül 2025. Alındığı Yer: Aeon | Arşiv Bağlantısı
- ^ longtermism. An Introduction To Longtermism. Alındığı Tarih: 24 Eylül 2025. Alındığı Yer: longtermism | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c E. Menhard. Longtermism: „An Odd And Peculiar Ideology“. (30 Nisan 2023). Alındığı Tarih: 24 Eylül 2025. Alındığı Yer: netzpolitik | Arşiv Bağlantısı
- A. Kaspersen. Long-Termism: An Ethical Trojan Horse. (29 Eylül 2022). Alındığı Tarih: 24 Eylül 2025. Alındığı Yer: carnegiecouncil | Arşiv Bağlantısı
- W. MacAskill. What Is Longtermism?. (8 Ağustos 2022). Alındığı Tarih: 24 Eylül 2025. Alındığı Yer: BBC | Arşiv Bağlantısı
- J. Z. Bonilla. The Brief Life Of Longtermism (1) - Mapping Ignorance. (22 Eylül 2025). Alındığı Tarih: 24 Eylül 2025. Alındığı Yer: Mapping Ignorance | Arşiv Bağlantısı
- Ours For The Making. (YouTube Videosu). The Curious Thing About "Longtermism" (With Richard Fisher).
- Tim Ferriss. (YouTube Videosu). What Is Longtermism? | Will Macaskill | The Tim Ferriss Show.
- Jason Chen. (YouTube Videosu). Longtermism | Arden Koehler | Ep. 26.
- Tim Ferriss. Will Macaskill Of Effective Altruism Fame — The Value Of Longtermism, Ai, And How To Save The World. Alındığı Tarih: 24 Eylül 2025. Alındığı Yer: Tim Ferriss | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/10/2025 00:45:05 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/21504
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.