Uzun Mesafe Koşmak, İnsanları İyi Bir Avcı Yapmış Olabilir!

Uzun mesafe koşusu sadece modern maratoncular için bir hobi ya da sosyal medyada paylaşım malzemesinden ibaret değildir. Nature Human Behaviour dergisinde yayınlanan bir çalışma, avlanırken uzun mesafe koşmanın antropolojik tarihine yeni bir bakış açısı getirerek yiyecek arama gibi diğer geleneksel avlanma yöntemleri kadar verimli olabileceğini gösteriyor.^[1]

Bulgular, dayanıklılık takibi hipotezi adı verilen bir fikri destekliyor. Çalışmanın yazarları olan evrimsel antropologlar Kanada Trent Üniversitesi'nden Eugène Morin ve Davis Kaliforniya Üniversitesi'nden Bruce Winterhalder, şöyle anlatıyor:

Sık sık koşu yapan insanlar, düzenli olarak yapıldığında koşmanın nispeten kolay hale geldiğini bilirler. Buradan yola çıkarak, bunun avcılıkta nasıl seçici bir avantaj sağlayabileceğini öngörmek kolaydır.

Başlangıçta bazı antropologlar, av peşinde uzun mesafeler boyunca koşmanın insan vücudunu yoracağına ve bu zahmete değmeyeceğine inanıyordu. Daha yavaş tempolu bir takip yöntemiyle hem yiyecek elde etmek hem de gücü korumak daha iyi bir yöntem olarak görülüyordu.

Dayanıklılık takibi hipotezi ise, insanların uzun mesafeleri koşma yeteneğinin yaklaşık iki milyon yıl önce başlayan bir adaptasyon olduğunu öne sürmektedir. Yazarlar, şöyle anlatıyor:

Diğer memelilerin aksine, insanlar bolca terleyebilir ve güçten ziyade dayanıklılık için evrimleşmiş alt ekstremite kaslarına sahiptir. Buna, şempanzeler gibi primatlar da dahildir.

Eğer evrimsel olarak ekonomik ve başarı bir özellikse, tropikal bir ortamda orta ila büyük boyuttaki av hayvanlarını yakalamak için uzun mesafe koşmak, terleme ve dayanıklılık gibi benzersiz özellik kombinasyonu için seçilmiş olabilir.

Bununla birlikte, çağdaş insanların bu uzun mesafe koşu yaptığına dair çok az rapor var. Uzun mesafeler koşmak genellikle enerji bakımından maliyetli olduğundan eski zamanlarda olduğu gibi bu enerjiyi harcamaya değecek bir olay bulmak zordur.

Araştırmacılar, çalışmalarında uzun mesafe koşmanın avdaki rolünü araştırmak için 1500'lerin başından 2000'lerin başına kadar kaydedilmiş yaklaşık 400 örneği inceledi. Bunlar arasında Sibirya'daki Evenki halkı, Kanada'daki Innular, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki Mbutiler, Avustralya'daki Pitjantjatjaralar, Alaska'daki Inuitler dahil olmak üzere farklı göçebe grupların ilk elden anlatıları yer alıyor. Bu etnografik kaynaklardan bazıları, avcıların bazen tek bir takipte 100 km’den fazla koştuklarını ortaya koymuştur.

Ekip, bu anlatıları incelemenin yanı sıra, bir takip sırasında ortaya çıkabilecek çeşitli senaryoları incelemek için matematiksel modellemeler kullandı. Avın büyüklüğünü, bir insanın hayvanları ne kadar hızlı veya yavaş takip ettiğini ve kat edilen mesafeyi değiştirdiler. Modeller, daha hızlı bir tempoya sahip uzun mesafe koşunun enerji getirisini artırabileceğini gösterdi. Yazarlar şöyle anlatıyor:

Koşmanın ya da koşma ve yürüme karışımının verimli olabileceğini ve modern çağdan önce avcı-toplayıcılar tarafından küresel olarak uygulandığını gösterebildik. Kısacası, uzun mesafe koşu av için rekabet ederken homininlere evrimsel bir avantaj sağlamış olabilir.

Çalışma, bu tür bir avlanma stratejisinin Pleistosen homininlerinde (2,6 milyon ila 11.700 yıl önce) bulunduğunu ve insan evriminde de bir rolü olabileceğini öne sürüyor. Ancak yazarlar araştırma yakın tarihe ait etnografik anlatılara dayandığı için bu çalışmanın doğrudan insanın evrimsel geçmişi hakkında bilgi vermediğini vurguluyor.

Ekip, Kanada'nın acı soğuk tundrasından Hawaii'nin daha nemli dağlarına kadar değişen ortamlarda buldukları uzun mesafe koşu vakalarının sayısı karşısında şaşırdığını, çalışmanın antropolojideki kültürel bir önyargıyı da vurguladığını belirtiyor. Araştırmacılar şöyle anlatıyor:

Kendini buna adamış insanlar dışında Batılılar koşuyu zorlu, masraflı, zorlayıcı olarak görme eğilimindedir. Gözlemsel verilerimiz genellikle erkekler, kadınlar ve çocuklar için, yarışlarda ve festivallerde ve avda koşmaya buna değer veren yerli toplumları vurgulamaktadır.

Morin ve Winterhalder şu anda avcıları nelerin motive etmiş olabileceğini ve hangi mevsimlerde daha çok uzun mesafe avı yapıldığını değerlendirdikleri bir başka çalışma üzerinde çalışıyor.