Uyum Bozucu Dalgınlık Nedir? Hayatı Zorlaştıran Düzeyde Dalgınlık Tedavi Edilebilir mi?

Genel Bilgiler: Patoloji ve Mekanizma

İsrail Haifa Üniversitesi'nden Profesör Eliezer Somer tarafından tespit edilen uyum bozucu dalgınlık (İng: "maladaptive daydreaming"), psikiyatrik bir durumdur.^[1] Bu, kişiyi günlük yaşamından alıkoyan yoğun bir hayal kurma durumudur. Çoğu zaman gerçek hayatta yaşanan bazı olaylar (sohbet konuları, ses ve koku gibi duyusal uyaranlar ve fiziksel deneyimler) bu durumu tetikleyebilir.

Uyum bozucu dalgınlık, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatiksel El Kitabının (DSM-V) yeni baskısında henüz bulunmamaktadır. Bu rahatsızlığın henüz resmi bir tedavi şekli olmamasına rağmen bazı uzmanlar, kişinin günlük yaşamı üstünde ciddi etkileri bulunan gerçek bir bozukluk olduğunu belirtiyor.

Belirti ve Semptomlar

Uyum bozucu dalgınlığa sahip olduğu iddia edilen kişi, bozukluğun bir veya daha fazla semptomuna sahip olabilir; fakat tüm belirtileri göstermek zorunda değildir. Yaygın semptomlar arasında aşağıdakiler örnek verilebilir:

• Kendi karakterlerine, olayın geçtiği yere, olay örgüsüne ve diğer ayrıntılı hikaye benzeri özelliklere sahip son derece inandırıcı hayaller
• Gerçek olayların tetiklediği hayaller
• Günlük işleri tamamlamada çekilen zorluk
• Gece uyumakta çekilen zorluk
• Hayal kurmaya devam etmeye karşı duyulan karşı konulmaz arzu
• Hayal kurarken kendini tekrarlayan hareketlerde bulunma
• Hayal kurarken yüz ifadeleri yapma
• Fısıldayarak ve konuşarak hayal kurma
• Dakikalarca, hatta saatlerce süren hayaller kurma

Uzmanlar, uyum bozucu dalgınlığa neyin sebep olduğunu henüz bilememektedirler.

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Uyum bozucu dalgınlık yaşayan insanlar aynı zamanda dikkat eksikliği ve hiperaktivite (ADHD), depresyon ve obsesif kompulsif bozukluk (OCD) da deneyimlerler.^{[2], [3]}Bu bozuklukların, uyum bozucu dalgınlık ile aralarındaki ilişki hala gizemini korumaktadır.

Teşhis Yöntemleri

Uyum bozucu dalgınlığı teşhis etmek için kullanılan evrensel bir yöntem olmamakla birlikte, Prof. E. Somer, bir kişinin bu bozukluğu yaşayıp yaşamadığını belirleyen Uyum Bozucu Dalgınlık Ölçeğini (UBDÖ) (İng: "Maladaptive Daydreaming Scale" ya da kısaca "MDS") geliştirmiştir. UBDÖ, uyum bozucu dalgınlığın 5 temel özelliğini derecelendiren, 14 parçalı bir ölçektir:

• Hayallerin içeriği ve kalitesi (detayı)
• Kişinin hayallerini kontrol edebilme yeteneği ve rüya görme dürtüsü
• Hayal kurmanın verdiği sıkıntı miktarı
• Hayal kurmanın kişi tarafından algılanan faydaları
• Hayal kurmanın, bir kişinin günlük aktivitelerini gerçekleştirmesini ne kadar etkilediği

Buna ek olarak kişiler, uyum bozucu dalgınlığı ne sıklıkla yaşadıklarını da derecelendirirler.

Uyumsuz bozucu dalgınlık, genellikle bir psikoz türü olan şizofreni olarak teşhis edilir.^[4] Bu, şizofreni hastalarının gerçekliği hayal dünyalarından ayırt edememelerinden kaynaklanmaktadır; fakat Somer, uyum bozucu dalgınlığı olan insanların, hayallerinin gerçek olmadığının farkında oldukları için bunun bir psikoz olmadığını belirtmektedir.^[5]

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Bu bozukluğun henüz resmi bir tedavisi yoktur ancak bir çalışmada araştırmacılar, obsesif kompulsif bozukluğun tedavisinde kullanılan fluvoksaminin (Luvox) uyum bozucu dalgınlığa sahip olan bir kişinin hayallerini kontrol etmede etkili olduğunu keşfetmişlerdir.

Müddet Tahminleri (Prognoz)

Bu bozukluk günlük yaşamınıza müdahale edebilir. Bu durumla başa çıkmak için ihtiyaç duyduğunuz yardımı almak sizin için zor olabilir. Öte yandan bu bozukluğu yaşayan başka insanların rahatsızlıklarıyla nasıl başa çıktıklarını öğrenme amacıyla bir destek grubuna katılmak, uyum bozucu dalgınlığınızı uzak tutmanızı kolaylaştırabilir. Bu bozukluğu yaşayanlar için, Daydream In Blue ve Wild Minds Network dahil olmak üzere birkaç çevrimiçi forum bulunmaktadır.