Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Türklerin Tarih Boyunca Kullandığı Alfabeler

Türklerin Tarih Boyunca Kullandığı Alfabeler Wikipedia
Irk Bitig, 9. yüzyılda Orhun alfabesi ile kağıda yazılmış falcılıkla ilgili bir eserdir.
9 dakika
362,190
Tüm Reklamları Kapat

Alfabenin keşfinden sonra insanlık tarihinin yazılı kanıtları da oluşmaya başlamıştır. İlk alfabeler şüphesiz ki diğer alfabelerin öncüsü olmuştur. Dünya üzerinde çok farklı dillerin kullanıldığını ve toplumların kültürel, siyasal, dinsel ve gelişimsel farklılıklarını da düşünürsek farklı alfabelerin doğmasına hiç şaşırmamamız gerekir. Bu yazımızda Türklerin kullandığı alfabelerin zaman içinde nasıl ve neden değiştiğini incelemeye çalışacağız.

İlk Alfabe Nasıl Doğdu?

Alfabenin doğmasından önce resimli sembollerle gösterilen ve hiyeroglif olarak olarak adlandırılan ilk yazma sistemleri doğmuştur. Şu ana kadar bulunan ilk örneklerine ise MÖ 3200-3000 yıllarında Mısır'da bulunan mezarlarda rastlanır. Hiyeroglif yazma sistemi MS 4. yüzyıla kadar kullanılmıştır ve soldan sağa doğru yazılmıştır. Bu görseller taş kalemlerle yumuşak kile yapılmıştır. 

Tüm Reklamları Kapat

MÖ 3200 civarlarında Mısır'da hüküm süren Menes'in mezarındaki abanoz plaka.
MÖ 3200 civarlarında Mısır'da hüküm süren Menes'in mezarındaki abanoz plaka.
Wikipedia

MÖ 1750-1850 yılları arasında bir grup Sami dili konuşan insan, Mısır hiyeroglifini kendi dillerini temsil edecek şekilde uyarlamışlardır. Bu Proto-Sinait sistem, ilk alfabetik yazı sistemi olarak kabul edilir. Ünlü seslerin ihmal edildiği bu alfabede ünsüz sesler için semboller vardır. Bu alfabe Lübnan, Suriye ve İsrail’in bir bölümünü işgal eden Fenike deniz tüccarları tarafından yayılmıştır. Daha sonra MÖ 1200'lü yıllarda Fenike alfabesi oluşturulmuştur. 22 sembolden oluşan bu alfabe, öğrenmesi ve çizmesi kolay bir alfabedir.

Fenike Alfabesi, sessiz harflerden oluşur.
Fenike Alfabesi, sessiz harflerden oluşur.
Wikipedia

Türkler'in Kullandığı Alfabeler

1. Göktürk (Orhun) Alfabesi

Türk diline ait bilinen en eski yazı örnekleri, Moğolistan'daki Orhun nehri vadisinde 19. yüzyılda bulunmuş yazıtlardır. Keşfedilen Orhun yazıtlarından bazıları Bilge Tonyukuk, Kül Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarıdır. Bu yazı örnekleri MS 8. yüzyılın başlarından kalma en eski Türk alfabesi olup Göktürk ya da Orhun alfabesi olarak bilinir ve taşlar üzerine yazılmıştır. Göktürk alfabesi 38 harflidir, 4 ünlü ve 34 ünsüz harften oluşur ve sağdan sola doğru yazılır. Göktürk alfabesini bazı değişikliklere uğratarak Bulgarlar, Hazarlar, Peçenekler ve Sekeller de kullanmıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Orhun Alfabesi
Orhun Alfabesi
Vikipedi

Orhun yazıtlarının dili çok fazla milli duygular barındırır ve çok heyecanlı yazılmıştır. Bilge Kağan yazıtından bir bölüm:

Türk Oğuz Beyleri, işitin! Üstte gök çökmedikçe, altta yer denizi delinmedikçe ilini töreni kim bozabilir?

Ey Türk ulusu! Kendine dön. Seni yükseltmiş Bilge Kağanı'na, özgür ve bağımsız ülkene karşı hata ettin, kötü duruma düşürdün.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Ulusun adı sanı yok olmasın diye, Türk ulusu için gece uyumadım, gündüz oturmadım. Kardeşim Kül Tigin ve iki Şad ile ölesiye, bitesiye çalıştım...

Tonyukuk yazıtının sanal ortama geçirilmiş hali. Yazıt, başkomutanlık ve vezirlik yapmış olan Tonyukuk tarafından 731 yılında dikilmiştir. Orhun yazıtlarının ilkidir.
Tonyukuk yazıtının sanal ortama geçirilmiş hali. Yazıt, başkomutanlık ve vezirlik yapmış olan Tonyukuk tarafından 731 yılında dikilmiştir. Orhun yazıtlarının ilkidir.
Wikipedia

Daha sonra, Yenisey veya Sibirya Runik alfabesi olarak bilinen ve Orhun alfabesine benzeyen yazıtlar, Yenisey ve Sibirya'nın diğer bölgelerinde de bulunmuştur. Bu yazıtlar, her ne kadar çizmek zor olsa da taş veya ahşap gibi sert yüzeylere yapılmıştır. Runik alfabesinin ilk Yunan alfabesinden türetildiği düşünülür çünkü harfler birbirine benzemektedir. Alternatif olarak İtalya'daki Etruscan veya diğer diller için kullanılan eski alfabelerden birinden türetilmiş olduğu da düşünülmektedir. Bilinen en eski Runik yazıtlar MS 1. yüzyıldan kalmadır ama yazıtların çoğunluğu 11. yüzyıldan kalmadır. Balkanlar'dan Britanya’ya kadar Runik yazıtlara rastlanmıştır.

Orhun alfabesinin, Soğut (ya da Soğd) diyaloglarının el yazısı olmayan bir versiyonundan türetildiği ya da ilham aldığı düşünülmektedir. MS 9. yüzyılda Orhun ve Yenisey alfabesi artık yerini Uygur alfabesine bırakmıştır. Bu alfabe Soğut (ya da Soğd) diyaloglarının yazılı versiyonundan türetilmiştir.

Soğut alfabesi (Soğd alfabesi) ise Arami yazısının mahalli bir türünden ve muhtemelen Pehlevi yazısından geliştirilmiş bir alfabedir.

2. Eski Türk Alfabesi

Uygurca, Çin'in kuzey batısındaki Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde, 2016 itibariyle yaklaşık 25 milyon kişinin konuştuğu resmi dildir. Kazakistan ve Özbekistan'da da Uygurca konuşan topluluklar vardır.

Tüm Reklamları Kapat

Uygur alfabesi ilk olarak Sogdian'dan (Soğd) türetilmiş bir alfabedir ama Türk dilinin ses ihtiyaçlarını karşılamak için Sogdian'ın (Soğd) yeni bir versiyonu olarak türetilmiştir. Göktürk Kağanlığı’nın (552–744) yıkılmasından sonra kurulan Uygur Kağanlığı’nın (744–840) bazı hanlıkları Mani, bazıları da Budizm dinini seçmişti. Dolayısıyla eserlerinde de bu dinlerin esaslarını anlatırlar. İlk metin örneklerine 8. yüzyılda rastlanır. Uygurlar kâğıt ve matbaayı kullanan ilk Türk kavmidir; kültürlerinin renkliliği ile edebiyat, sanat ve hukuk alanlarında çok sayıda eser üretmişlerdir. Eski Uygur alfabesi, Uygur Devleti’nin yıkılmasından sonra da kullanılmıştır. Eski Uygur alfabesi 18 harften oluşur ve sağdan sola doğru yazılır. 

Eski Uygur Alfabesi
Eski Uygur Alfabesi
Wikimedia commons

3. Arap Alfabesi

Türklerin İslamiyeti kabulünden, yani 10. yüzyıldan sonra Türk-İslam devletlerinde Arap alfabesi kullanılmaya başlanmıştır ve zaman içinde bazı değişikliklere uğrayarak 1 Kasım 1928’deki Harf Devrimi’ne kadar kullanılmıştır.

Burada şu önemle vurgulanmalıdır: Arapça harflere dayalı, yüzlerce yıl boyunca kullanılan Osmanlıca isimli dil, aslında ayrı bir dil değildir; Türkçe olarak bilinen dilin, Arap ve Fars alfabesinin harfleriyle yazılması sonucu doğmuştur. Elbette her dil gibi, örneğin 15. yüzyılda kullanılan Türkçe ile 21. yüzyılda kullanılan Türkçe arasında farklar vardır. Çünkü diller, statik değil, dinamik olgulardır. Tıpkı canlılık gibi evrimleşirler, gelişirler, değişirler. Dahası, diğer dillerle akrabalık ilişkileri de vardır; çünkü her toplum kendi dilini yoktan yaratmamış, bulunulan coğrafya ve kültürel evrim süreci çerçevesinde edinmiştir. Dilleri koyan bir yasa koyucu yoktur; diller, kendiliğinden ve doğal süreçlerle evrimleşen yapılardır.

Tarih bilimcilerine göre, Türkler ile Müslüman Araplar arasındaki ilk ittifak, 751 yılında gerçekleşen Talas Savaşı'nda Türkler ile Müslümanların Çinliler'e karşı savaşmalarıdır. Bu ittifak ile Türkler'in İslamiyet’e, dolayısıyla da Arap harflerine yakınlaştığı düşünülür.

Tüm Reklamları Kapat

Arap alfabesi MS 2-4. yüzyıllar arasında Nebati yazısı kullanılarak geliştirilmiştir. Arap alfabesinin en eski yazı örnekleri MS 6. yüzyıldan kalmadır. Arap alfabesi 28 harften oluşan, sağdan sola ve yatay yazılan bir alfabedir. Arap alfabesinde büyük küçük harf ayrımı ve noktalama işaretleri yoktur. Ayrıca Arap alfabesi sadece üç tane sesli harfe sahiptir. Arap alfabesindeki harflerin 22 tanesi Sami alfabesinden alınmıştır ve geriye kalan 6 harf ise Arapçaya özgü olan seslerdir.

Osmanlıların kullandığı Arapça alfabe.
Osmanlıların kullandığı Arapça alfabe.
Hicabi Erdem

Türklerin kullandıkları Arap alfabesinde 31 ile 36 arası harf vardır. Arap alfabesi Türkçe’deki seslerin çoğunu karşılayamadığı için bazı sesler Farsça’dan alınmıştır: p, ç ve j harfleri. Ayrıca Arap alfabesindeki ünlü sesler Türkçedeki ünlü seslerin hepsini karşılayamamıştır. 

Arap alfabesinin Türkçeyi  tam olarak ifade edemediğini gösteren örneklerden biri.
Arap alfabesinin Türkçeyi tam olarak ifade edemediğini gösteren örneklerden biri.
Türk Edebiyatı

4. Latin-Asıllı Türk Alfabesi

1 Kasım 1928 tarihinde ''Yeni Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun''un kabulüyle Arap harflerinden oluşan Arap alfabesi kaldırıldı ve yerine Latin alfabesi yürürlüğe kondu. Bu alfabeye, Latin alfabesini birebir kullanmıyor olmasından ötürü kimi zaman Latin-asıllı Türk Alfabesi, Türkçe Latin Alfabesi ya da kısaca Türk Alfabesi de dense de, harflerin büyük çoğunluğunu Latin harfleri oluşturduğu için bunu da Latin alfabesi olarak görmek gerekmektedir. Aşağıda, Klasik Latin Alfabesi görülebilir:

Klasik Latin Alfabesi
Klasik Latin Alfabesi

Ancak unutmamak gerekiyor ki, birçok ülke Latin alfabesini esas alarak, üzerine kendine has sesleri de ekleyerek (veya gereksiz olanları çıkararak) kendi alfabelerini üretmiştir. Buna bir örnek olarak Estonya Alfabesi verilebilir:

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Hayvanlar Üzerine (3 Kitap)

Hayvan Olmak: Bir İnsanın Hayvana Dönüşmesinin İzini Sürmek

Charles Foster

Bu değerli gezegeni herkes ve her şey gibi paylaşan insanlara, canlı olmaya dair samimi ve radikal bir bakış açısı sunan Hayvan Olmak, hayvan olmayı deneyimleyebilmek gerçekten mümkün müdür, sorusunu hep yakınında tutarak diğer canlı türleriyle aramızda zaman içinde oluşmuş sınırları belirsizleştirmeye dönük bir çabanın ürünüdür.

Bir imkansızın peşinden giderek hayvan olmanın doğasını keşfe çıkan tutkulu doğabilimci Charles Foster, porsuk, susamuru, alageyik, tilki ve ebabil “olmayı” tecrübe etmeye kalkışarak, yitirdiğimiz vahşiliğimizin, inkar ettiğimiz vahşiliğimizin ve vahşileşebilmemizin nükteli hikâyesiyle zamanda unuttuğumuz tabiatımızı yeniden hatırlamamızı sağlıyor.

“Doğa yazını genellikle etrafı sömürgeci adımlarla arşınlayan ve iki metrelik mesafeden yeryüzünde gördüklerini anlatan insan hikayelerinden ya da hayvanların giyindiğini savunan insanlardan ibarettir. Bu kitap dünyayı, çıplak Welsh porsukları, Londra tilkileri, Exmoor susamurları, Oxford ebabilleri, İskoç ve West Country alageyikleriyle aynı düzlemde görerek anlatmak üzerine bir çabadır. Aynı zamanda koklama ve işitmenin görme duyusundan daha işlevsel olduğu bir yaşam alanında hareket etmenin nasıl bir his olduğunu öğrenmenin de hikayesi… Bir nevi edebi Şamanizm, ve itiraf etmeliyim ki, çok ama çok eğlenceliydi.”

Hayvanların Gizli Yaşamı

Peter Wohlleben

“Geyikler, yabandomuzları ya da kargaların, kendi içinde mükemmel olan hayatlarını yaşarken eğlenebildiklerini de kavrayan biri, kadim ormanlardaki yapraklar arasında neşeyle dolaşan o minik hortumluböceklerine de saygı duyabilir belki.”

Kimisi evimizin sakini, kimisi sokakların, kimisiyle penceremizde karşılaşıyoruz kimisiyle yabanda, ama kesin olan şu ki ne zaman seslerine kulak versek günümüz güzelleşiyor. Ne kadar farkında olduğumuz bir yana onları duyuyor, onları görüyor, onları etkiliyor ve onlardan etkileniyoruz. Bu kitap farklılıklarıyla bizi büyüleyen hayvanlarla duygu, düşünce ve değerler dünyamızdaki ortaklıkları gösteriyor. Bu sayede bizi hayvanlar âleminin diğer üyeleriyle ilgili varsayımlarımızı sorgulamaya ve bizimki kadar kırılgan yaşamlarına iştirak ederken bu bilgiyle hareket etmeye davet ediyor.

Doğa üzerine yazdığı kitapları onlarca dile çevrilip milyonlarca okura ulaşan Peter Wohlleben bu kitabında birbirlerine adlarıyla seslenen kuzgunlardan kendi yaptıklarına kafa yorup pişman olan sıçanlara, tavukları kandıran horozlardan sadık domuzlara, utangaç atlardan yas tutan geyiklere ve yavrularını eğiten keçilere kadar yeryüzünü paylaştığımız türlü çeşit hayvanın hikâyesine yer veriyor.

“Etkileyici ve okunaklı diliyle Peter Wohlleben’ın bu kitabı da başka bir cevher. Yazarın bilimsel keşiflerle kendi deneyimlerini harmanlamaktaki ustalığı sayesinde her bir sayfasını zevkle okudum. Siz de okuyun ve bir daha asla yeryüzünü diğer canlıların renkli ve zengin yaşamlarıyla paylaştığımız konusunda şüpheye düşmeyin.”

―Jonathan Balcombe

Hayvanların Tarihi – Felsefi Bir Deneme

Oxana Timofeeva

Sunuş: Slavoj Žižek

“Hayvanlar gitgide, teker teker sahneyi terk edip insanlığı kendi temsilleriyle, evcil hayvanları ve oyuncaklarıyla baş başa bırakıyor.”

Çalışmalarını çağdaş felsefenin sorunları merkezinde sürdüren akademisyen Oxana Timofeeva, Aristoteles’ten ödünç aldığı adla Hayvanların Tarihi’ni felsefi bir hat üzerinde kuruyor, tabiri caizse, “felsefe tarihini hayvanların tarihi olarak okumayı” öneriyor.

Hayvanlar bugün daha ziyade evcilleştirme, kapatma ya da imgeleştirme yoluyla gündelik hayatımıza, dilimize, düşünce dünyamıza dahil olurken bu çalışma “hayvan meselesi”ni Aristoteles’ten Hegel’e, Adorno’dan Deleuze’e uzanan geniş bir felsefe geleneğine ve Bataille, Kafka, Platonov gibi yazarların metinlerine atıfta bulunarak ele alıyor, hayvanla insan arasında aşina olduğumuz tüm ayrımlardan, insanlığa ve hayvanlığa dair tüm keskin tanımlardan azade yeni bir düşünme ve tartışma imkânı sunuyor.

“Eğer felsefe bilgelik sevgisiyse, Oxana Timofeeva’nın Hayvanların Tarihi, hayvan sevgisinden mürekkep bir felsefe çalışmasıdır. Felsefeyi hayvanlara karşı yanlış tutumundan ötürü kolayca mahkûm etmek yerine, hayvanlara haysiyetlerini iade etmek üzere Aristoteles’ten Deleuze’e filozofların nasıl daha farklı yorumlanabileceğini yeni baştan anlama çabasına giriyor. Hayvanların Tarihi, bize, biz insanlara, yeni bir dünya kazanmak için tüm ‘devrimci hayvanlar’la birlik olmayı öğretiyor. “

— Benjamin Noys

Devamını Göster
₺300.00
Hayvanlar Üzerine (3 Kitap)

Estonya Alfabesi
Estonya Alfabesi
Let's Learn Estonian

İşte benzer şekilde, Türkiye de kendine has bir alfabeyi nihayetinde Latin-alfabesini esas alarak inşa edebilmeyi başarmıştır.

Latin-asıllı Türk alfabesi bildiğiniz üzere 29 harften oluşur. 8 tane ünlü ve 21 tane ünsüz harften oluşan bu alfabe, Türkçenin bütün gerekliliklerini karşılamaktadır. Türk alfabesi Latin harflerini kullanan diğer Batı dillerinin alfabelerinden farklı harfler içerir. Her dilin kendi ihtiyaçlarını karşılayabileceği farklı harfler kullanması en doğrusu olarak görülmektedir.
Latin-asıllı Türk alfabesi bildiğiniz üzere 29 harften oluşur. 8 tane ünlü ve 21 tane ünsüz harften oluşan bu alfabe, Türkçenin bütün gerekliliklerini karşılamaktadır. Türk alfabesi Latin harflerini kullanan diğer Batı dillerinin alfabelerinden farklı harfler içerir. Her dilin kendi ihtiyaçlarını karşılayabileceği farklı harfler kullanması en doğrusu olarak görülmektedir.

Latin alfabesi, Türkçedeki sesleri neredeyse kusursuz bir şekilde karşıladığı için Türkçenin ifadesini fazlasıyla kolaylaştırmaktadır. Bu alfabeye geçilmesi sonrasında, Arapçanın Türkçeyi tam olarak ifade edememesinden kaynaklı sorunların birçoğu son bulmuştur. Ayrıca Türk alfabesinin kullanılmasıyla birlikte imlâ kargaşaları da ortadan kalkmıştır. Belki de en önemlisi, Latin alfabesi sayesinde Türkçenin fonetik bir şekilde yazılması; yani yazıldığı şekilde okunması (veya okunduğu gibi yazılması) mümkün olmuştur. Bu, günümüzde pek az sayıda dilin başarabildiği bir durumdur.

Atatürk, 20 Eylül 1928'de yeni Türk harflerini Kayseri'de tanıtıyor.
Atatürk, 20 Eylül 1928'de yeni Türk harflerini Kayseri'de tanıtıyor.
Pinterest

Yeni alfabeye geçiş, 1900'lerin başında Türkiye'deki okuma-yazma oranları son derece düşük olduğu için hiç de zor olmamıştır. Geçiş sürecinde aileler evlerinde kimi zaman Arapça alfabeyi kullanmayı sürdürmüş olsalar da, resmî işler kısa bir sürede yeni alfabeye dönüştürülmüştür. Bu süreçte diğer dillerden (özellikle de Farsça ve Arapçadan) ödünç alınan çok sayıda sözcüğün yerine Türkçeleri getirilmiştir. Osmanlıcanın halk dilindeki etkisi, özellikle 1960'lardan sonra halk arasında hissedilemeyecek kadar azalmıştır.

5. Kiril Alfabesi

Kiril alfabesi yaygın olarak Slav dillerinin yazımında kullanılan, Yunan alfabesinden geliştirilmiş Rus alfabesidir. İlk Kiril yazısı, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius tarafından 9. yüzyılın başlarında yazılmıştır. Hâlen Rusya, Ukrayna, Bulgaristan, Bosna, Sırbistan ve diğer ülkelerde kullanılmaktadır.

1917’deki Rus devriminden sonra kurulan Sovyetler Birliği’nde yaşayan Türkler’in 1930’lu yıllarda Kiril alfabesini kullanması yasalaştırılarak zorunlu kılınmıştır. Kiril alfabesi sembollerden oluşur ve 38 harf içerir. Alfabede 11 tane sesli harf bulunmaktadır ve aynı zamanda soldan sağa doğru yazılıp okunmaktadır.

1850'lerde Kiril alfabesi ile yazılmış bir Rumen metni.
1850'lerde Kiril alfabesi ile yazılmış bir Rumen metni.
Wikipedia

Sonuç

Bütün diğer toplumlarda olduğu gibi Türk topluluklarında ve devletlerinde kullanılan diller ve alfabeler değişikliklere uğramıştır. Bazen isteyerek bazense zorunlu kılınarak bazı geçişler sağlanmıştır.

Türkler, bugüne kadar birçok göç yolundan geçip, çok sayıda toplumla karıştığı için, dilleri de coğrafyalarına bağlı olarak evrimleşmiş, değişmiş, gelişmiştir. Yapılan incelemeler, Türkik (Türk-kökenli) dilleri aşağıdaki gibi sınıflandırmaktadır:

Türkik Dil Ailesi
Türkik Dil Ailesi
Turkish Natural Language Processing

Yukarıdaki aile arasında en sık kullanılan dilleri, en sık konuşuldukları ülkeleri, kullandıkları alfabeyi ve toplam konuşan kişi sayısını aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

  • Türkiye Türkçesi (Türkiye, Kıbrıs, Yunanistan, Makedonya): Latin Alfabesi, 85 milyon
  • Azerbaycan Türkçesi (Azerbaycan, İran): Latin ve Arap Alfabesi, 29 milyon
  • Özbek Türkçesi (Özbekistan, Afganistan, Tacikistan): Latin, Kiril ve Arap Alfabesi, 27 milyon
  • Uygur Türkçesi (Çin, Kazakistan): Arap Alfabesi, 11 milyon
  • Kazak Türkçesi (Kazakistan): Kiril, Latin ve Arap Alfabesi, 10 milyon
  • Türkmen Türkçesi (Türkmenistan, Azerbaycan, İran): Latin Alfabesi, 9 milyon
  • Kırgız Türkçesi (Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Çin): Kiril ve Latin Alfabesi, 4 milyon

Bu dillerin bir kıyasını aşağıda görebilirsiniz:

Farklı Türkçelerde geçmiş zamanlı sözcükler
Farklı Türkçelerde geçmiş zamanlı sözcükler
Turkish Natural Language Processing

Bu dillerin ve Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabelerin her biri kültüre bir şeyler katmış, bazı şeyleri çıkarmıştır. Ne olursa olsun, bulunulan şartlara en uygun ve en etkili çözümleri üretmek, toplumun ilerlemesi ve gelişmesi açısından tarihe yönelik nostalji duymaktan daha etkilidir. Bu nedenle, günümüzde Türk dilini en iyi ifade eden alfabenin Türk alfabesi olduğunu söylemek mümkündür.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
44
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 77
  • Merak Uyandırıcı! 23
  • Muhteşem! 15
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 14
  • İnanılmaz 8
  • Umut Verici! 8
  • Bilim Budur! 7
  • Grrr... *@$# 1
  • Korkutucu! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 25/09/2023 16:15:46 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7798

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Karadelik
Astrofizik
Sağlık Bakanlığı
Yaşamın Başlangıcı
Canlılık Cansızlık
Müfredat
Evrimsel Psikoloji
Nötron
Amerika Birleşik Devletleri
Genel Halk
İnsan Evrimi
Spor
Periyodik Cetvel
Element
Obstetrik
Mistik
Cinsiyet Araştırmaları
İngiltere
Regülasyon
Neandertal
Küresel Isınma
Primatlar
Karanlık Madde
Aminoasit
Maskeler
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Edward Teller, Hocası Oppenheimer'ı Neden Sattı?
Edward Teller, Hocası Oppenheimer'ı Neden Sattı?
"Kütle" Diye Bir Şey Gerçekten Var mı?
Denizdeki GERÇEK Tehlikelere Hazır mısın?
Denizdeki GERÇEK Tehlikelere Hazır mısın?
Havada Asılı Duran Motorlar Daha Verimli mi? | Manyetik Levitasyon!
Havada Asılı Duran Motorlar Daha Verimli mi? | Manyetik Levitasyon!
Gizemli
Gizemli "Benford Yasası", Seçim Hilelerini İspatlamakta Nasıl Kullanılır?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
M. Ç. Sever, et al. Türklerin Tarih Boyunca Kullandığı Alfabeler. (20 Mayıs 2019). Alındığı Tarih: 25 Eylül 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7798
Sever, M. Ç., Şahin, D. (2019, May 20). Türklerin Tarih Boyunca Kullandığı Alfabeler. Evrim Ağacı. Retrieved September 25, 2023. from https://evrimagaci.org/s/7798
M. Ç. Sever, et al. “Türklerin Tarih Boyunca Kullandığı Alfabeler.” Edited by Damla Şahin. Evrim Ağacı, 20 May. 2019, https://evrimagaci.org/s/7798.
Sever, Meltem Çetin. Şahin, Damla. “Türklerin Tarih Boyunca Kullandığı Alfabeler.” Edited by Damla Şahin. Evrim Ağacı, May 20, 2019. https://evrimagaci.org/s/7798.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close