Toksik Şok Sendromu

Hastalık Kataloğu Nedir?
Bu içerik, Evrim Ağacı'nın Hastalık Kataloğu projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır. Hastalık Kataloğu projesinin amacı, başta nadir hastalıklar ve Türkiye'yi etkileyen hastalıklar olmak üzere Dünya'da görülen bütün hastalıkları bir katalog halinde biriktirmek ve bunlara yönelik halka açık bir bilgilendirme ve endeks sistemi sunmaktır. Bu içerik, diğer tüm içeriklerimiz gibi, İçerik Kullanım İzinleri'ne tabidir.



Genel Bilgiler: Patoloji ve Mekanizma
Toksik şok sendromu, bakteriyel toksinlerin neden olduğu bir multisistemik hastalıktır. Başlıca Streptococcus pyogenes ve Staphylococcus aureus türü bakterilerin neden olduğu nadir bir tepkisel süreçtir. Streptokokal toksik şok sendromuna bazen toksik şok benzeri sendrom (toxic-shock-like syndrome [TSLS]) denilebilir. Staphylococcus aureus bakterisi pek çok insanın cilt, burun, dirsek, vajina gibi bölgelerindeki normal florada bulunmasına rağmen yara ve benzeri açıklıklardan kan dolaşımına girip toksinler ürettiğinde ortaya çıkan bu rahatsızlık tedavi edilmediğinde organ kayıplarına ya da ölüme neden olabilir.
Enfeksiyon, genellikle bakteriler vücudumuza bir kesik ya da yara gibi bir açıklıktan girdiğinde ortaya çıkar. Ayrıca toksik şok sendromu tampon kullanımından kaynaklı gerçekleşebilir. Uzmanlar tampon kullanımının neden bazen bu duruma yol açtığından emin değiller. Bazıları uzun süre yerinde bırakılan bir tamponun bakterileri çektiğine inanıyor. Başka bir olasılık ise tampon liflerinin vajinayı çizmesi ve bakterilerin kan dolaşımına girmesi için bir açıklık yaratmasıdır.
Belirti ve Semptomlar
Belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ancak genelde semptomlar aniden ortaya çıkar. Bu durumun ortak belirtileri; aniden ortaya çıkan ateş, düşük kan basıncı (hipotansiyon), baş ağrısı, kas ağrıları (miyalji), ishal, mide bulantısı, kusma, ciltte döküntü, göz-ağız-boğazda kızarıklık, bilinç bulanıklığı ve nöbetler halindedir. İleri süreçte çoklu organ yetmezliği ve koma görülebilir.
Eğer yakın tarihli bir cilt yanığı, açık bir cilt yarası, enfeksiyon, cerrahi operasyon, doğum, tampon, gebelik önleyici diyafram ya da vajinal sünger kullanımı yaşandıysa ve yukarıda bahsedilen belirtilerden bazıları görülüyorsa acil müdahele gereklidir. Toksik şok sendromu tedavi edilmezse karaciğer yetmezliği, böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği, kan akışının azalması gibi sonuçlara neden olabileceği gibi organ kayıplarına ve hatta ölüme neden olabilir.
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fcontent_media%2F1cc0779d5387d519f3f1b27901f8a475.jpg)
Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri
Kullanılan emilme oranı yüksek tamponlar ve çocuklarda ciddi deri enfeksiyonları risk faktörü olarak düşünülür. Ayrıca altta yatan spesifik enfeksiyonlarla ilişkili de semptomlar olabilir. Örneğin mastit, osteomyelit, nekrotizan fasiit veya pnömoni gibi. Spesifik bakteri türlerinin oluşturduğu toksinlerin vücutta meydana getirdiği reaksiyonlar ile ilgilidir.
Teşhis Yöntemleri
2011 yılında CDC'nin tanımladığı rehberden yararlanılılarak hastalığın tanısı konur:
- Vücut sıcaklığı > 38.9 °C (102.02 °F)
- Sistolik kan basıncı < 90 mmHg
- Diffüz maküler eritroderma
- Deskuamasyon (soyulma) - Bir veya iki hafta içerisinde özellikle avuç içinde
Aşağıdaki 3 veya daha fazla sistemin etkilenmesi:
- Gastrointestinal (kusma, ishal)
- Müsküler (şiddetli kas ağrıları veya fosfokinaz üst limitinin en az iki kat artması)
- Muköz membran hiperemisi (vajinal, oral, konjunktival kızarıklık)
- Böbrek yetmezliği (Serum kreatinin normalin iki katından fazla artması)
- Karaciğer yetmezliği (Bilirübin, AST veya ALT iki katından fazla artması)
- Düşük trombosit düzeyi < 100.000 / mm3
- Santral sinir sistemi bulguları (Konfüzyon, bilinç bulanıklığı veya fokal nörolojik bulgular)
Aşağıdaki durumların dışlanması:
- Kan, boğaz ve beyin-omurilik sıvısından alınan örneklerde S. aureus dışında bakteri türü tespit edilmesi.
- Serolojik anlamda Rickettsia, Leptospira ve Measles morbillivirus (MeV) negatifliği
Eğer kriterlerin 6'sı görülüyorsa tanı doğrudan konur. Fakat 5 tanesi uyuyorsa "muhtemel" anlamda tanı konur.
Tedaviler veya İdare Yöntemleri
Tedavide öncelikle eğer hastanın vital bulguları bozuksa, onlar düzeltilmelidir. Bu yüzden yatırılarak tedavi edilir. Hatta çoğu zaman yoğun bakıma alınması gerekebilir. Organ yetmezliğine girecek hastaların vital bulguları stabil tutulmalıdır. Örneğin damar yolu ile sıvı takviyesi, kan basıncını artıran ajanlar, sistemik antibiyotikler, varsa abselerin insizyon ve drenaj işlemi, gerekirse damar içi immünoglobülin kullanılabilir. Bazı klinisyenler tarafından streptokokal toksik şok benzeri sendromda enfekte dokunun cerrahi ile çıkarılması önerilse de destekleyeci bulgular pek yoktur. Bazı klinisyenlere göre cerrahi işlemlerin ertelenmesi önerilir.
Müddet Tahminleri (Prognoz)
Streptokokal sendromda ölüm oranı %50, stafilokokal sendromda ise %2 olduğu belirtiliyor. Hasta yaklaşık 2 gün içerisinde hayatını kaybedebilir. Tutulan organa göre hastalığın seyri değişir; vital bulgular aniden değişiklik göstererek durumu kötüleşebilir. Bu yüzden söz konusu hastalar yakından takip edilmelidir. Gerekli tedavi sonucunda hastalar 2 ila 3 hafta içerisinde iyileşir.
Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)
Amerika Birleşik Devletleri'nde streptokokal sendrom her yıl %000.3 oranında görülür iken; stafilokokal sendrom her yıl %0000.5 oranında görülüyor. Gelişmekte olan ülkelerde daha sık rastlanılıyor. İlk olarak 1927 yılında emici tamponların sonucunda tespit edilmiştir. Böylece sonraki yıllarda piyasadan kaldırılmışlardır.
Önlem Yöntemleri
Vajinal tamponu her 4 ila 8 saatte bir kullandığınız ürünün kullanım talimatlarına uyarak değiştirmek lazım ve gerekli olmadıkça yüksek emicili tampon kullanmaktan kaçınılmalıdır. Çünkü yüksek emicilik özelliği olan tamponların daha riskli olduğu düşünülmektedir. Pedleri sık sık değiştirmek önleme yöntemlerinden biridir. Ayrıca yapılan araştırmalar adet kaplarının toksik şok sendromu riskinin tamponlara göre çok daha az olduğunu göstermektedir. Adet döneminizde hangi ürünü kullanırsanız kullanın onun güvenilirliğinden emin olmalısınız ve titiz bir şekilde kullanmaya özen göstermelisiniz.
Eğer açık yara, ciltte yanık varsa ya da yakın bir zamanda cerrahi operasyon geçirildiyse o bölgeye el hijyeni sağlanmadan temas edilmemeli. Kesik ya da yaraları temiz tutmalı ve pansumann doktorun önerdiği şekilde değiştirilmeli.
Etimoloji
"Toksik" kelimesi bakterilerin salgıladığı toksinlerden gelir. "Şok" ise düşük kan basıncı ve yüksek kalp hızına bağlı olarak akut oluşan hipoperfüzyon sendromudur. Bir nevi ani dolaşım yetmezliği denilebilir. Sendrom ise "semptomlar bütünü" olarak değerlendirildiğinde karşımıza "toksik şok sendromu" çıkıyor.
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
İlginizi Çekebilecek Sorular
- Herhangi bilimsel bir bilgiden , o bilginin bilinmesini sağlayan gözlemleri bizzat yapmadan nasıl emin olabilirim?
- Neden insanlar robotlar gibi hareket ediyorlar?
- Telefonda "internet paylaşım (erişim noktası)" özelliğinin belirli bir saatte otomatik açılmasını istiyorum. Bunu nasıl yapabilirim?
- 12
- 8
- 5
- 5
- 4
- 3
- 2
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- Carissa Stephens. Toxic Shock Syndrome. (06 Temmuz 2016). Alındığı Tarih: 09 Nisan 2020. Alındığı Yer: Healthline | Arşiv Bağlantısı
- Rachael Rettner. Teen Dies From Toxic Shock Syndrome. Why Is It Linked To Tampons?. (29 Haziran 2018). Alındığı Tarih: 09 Nisan 2020. Alındığı Yer: LiveScience | Arşiv Bağlantısı
- Rachael Rettner. Menstrual Cups Are Safe, But Questions Remain About 'Toxic Shock' Risk, Review Finds. (17 Temmuz 2019). Alındığı Tarih: 09 Nisan 2020. Alındığı Yer: LiveScience | Arşiv Bağlantısı
- Roni Caryn Rabin. A Better Way To Manage Your Period? Try The Menstrual Cup, Scientists Say. (16 Temmuz 2019). Alındığı Tarih: 09 Nisan 2020. Alındığı Yer: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia. Toksik Şok Sendromu. (03 Şubat 2020). Alındığı Tarih: 09 Nisan 2020. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/03/2021 22:45:53 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8522
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.