Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Tifüs

2 dakika
16,163
Tifüs
  • Hastalık Kataloğu
  • Tıp
Tüm Reklamları Kapat
Tifus
  • Türkçe Adı Tifus
  • OrphaNet 83314
  • Diğer İsimleri Karahumma, Lekeli Humma

Genel Bilgiler: Patoloji ve Mekanizma

Her ne kadar günümüzde bilimin gelişmesiyle artık eskisi kadar öldürücülüğü kalmamış olsa da, bir zamanların başa bela, bakteriyel hastalıklarından biridir tifüs. Tifüse Rickettsia cinsinin tifüs-grubu bakteriler sebep olmaktadır (Rickettsia prowazekii ve Rickettsia typhi). Bu bakterinin son birkaç yüz yılda inanılmaz miktarda evrim geçirdiği, farklı türlere ayrıldığı ve bu sebeple tifüse sebep olan bakterilerin taksonomisinin oldukça karışık olduğu bilinmektedir.

Belirti ve Semptomlar

Tifüsün belirtilerinden bahsedecek olursak:

  • Üşüme
  • Kötü öksürük
  • Deliryum
  • Yüksek Ateş (40 derece civarı)
  • Eklem Ağrısı
  • Düşük Kan Basıncı
  • Döküntüler
  • Işığa Duyarlılık
  • Ciddi Başağrıları
  • Ciddi Kas Ağrıları
  • Stupor: Algı seviyesinde düşüklük ve acı dışında uyaranlara tepki verememe hali

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Tifüs, doğrudan hijyen ile ilgilidir. Hastalığa sebep olan bakteriler genellikle içme sularından bulaşmakta ve hızla yayılabilmektedir. İçme suları haricinde açık kanalizasyon ve lağım kanallarından da bulaşabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Günümüzde tifüs kolaylıkla tedavi edilebilmektedir ve tedavisinde Kloramfenikol, Ampisilin ve benzeri ilaçlar kullanılmaktadır. Aşısı da bulunmaktadır; ancak %51-67 koruyuculuğu vardır, kesin koruyucu değildir.

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

İlk tifüs vakasına 1489 yılında bir İspanya sömürgesi olan Moorish Granada'da rastlanmıştır. İspanyollar, kuşatma sırasında savaş sebebiyle 3.000 askerlerini kaybederken, aynı zamanda buna ek olarak tifüs sebebiyle tek bir seferde 17.000 asker ölmüştür.

Tarihte, 16 ve 19. yüzyıllarda hastalık Dünya çapında salgına (epidemik) dönüşmüş ve binlerce, hatta toplam olarak düşünüldüğünde milyonlarca insanın ölümüne sebep olmuştur. Sadece 1918-1922 yılları arasında, 20-30 milyon kişi bu hastalığa yakalanmış, bunların 3 milyonundan fazlası ölmüştür. İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanlar'ın Rusya'yı işgali sırasında tifüs Almanları da vurmuştur. Bu sebeple 1941 yılında binlerce Alman askeri hızlı bir şekilde ölmüştür.

1900'lerin ilk yıllarında Rusya'dan ABD'ye kaçanların beraberinde getirdikleri tifüs mikrobundan korunmak için New York'ta kurulan karantina bölgesinden bir fotoğraf.
1900'lerin ilk yıllarında Rusya'dan ABD'ye kaçanların beraberinde getirdikleri tifüs mikrobundan korunmak için New York'ta kurulan karantina bölgesinden bir fotoğraf.

1942 ve 43 yılllarında tifüs Kuzey Afrika ülkelerini, Mısır'ı ve İran'ı vurmuş, on binlerce insanın ölümüne sebep olmuştur. Nazi Almanyası'ndaki toplama kamplarını da vuran tifüs, binlerce insanı hızla öldürmüştür. 30 Yıl Savaşları'nda 8 milyon Alman tifüs sebebiyle ölmüştür. Ayrıca genel olarak "hapis hastalığı" olarak bilinen tifüs, Dünya'nın dört bir yanındaki hapishanelerinde, yüz binlerce mahkumun ölümünden sorumludur. Kısaca özetleyecek olursak tifüs, yüz milyonlarca insana bulaşmış ve bulaştığı her 3 insandan 1'ini öldürmüştür.

Tüm Reklamları Kapat

Önlem Yöntemleri

Evrim Ağacı olarak tifüsten korunmak için hijyeninize, içtiğiniz sulara ve özellikle kanatlı hayvanların tüketimindeki hijyene dikkat etmeli ve yukarıdaki belirtileri gösterdiğiniz anda doktora gitmenizi önemle tavsiye ediyoruz.

Etimoloji

Tifüs kelimesi, Yunancada (Yun: typhos) "dumanlı, puslu" anlamına gelmektedir. Bunun sebebi, tifüse yakalananların zihinlerinin bu şekilde dumanlı olması ve farkındalık seviyelerinin çok düşmesidir. Bunun sebebi aşırı şiddetli baş ağrıları, akut kafa karışıklığı hali (deliryum), buna bağlı olarak davranışlarda değişme, yüksek ateş ve benzeri vücudun sistemlerini alt üst edecek özellikleri olmasıdır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
16
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 14
  • İnanılmaz 5
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Korkutucu! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Üzücü! 2
  • Muhteşem! 1
  • Bilim Budur! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 14/12/2024 06:01:15 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/670

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Zihin
Keşif
Diş Hastalıkları
Bilimkurgu
İletişim
Kalori
Habercilik
Saç
Antarktika
Mitler Ve Gerçekler
Mers
Manyetik
Doğa Olayları
Yiyecek
Editör Seçkisi
Evrimsel Tarih
Mantık
Köpek
İnfografik
Higgs Bozonu (Parçacığı)
Bitki
Coronavirus
Dinozorlar
Gün
Genom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Tifüs. (11 Ekim 2011). Alındığı Tarih: 14 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/670
Bakırcı, Ç. M. (2011, October 11). Tifüs. Evrim Ağacı. Retrieved December 14, 2024. from https://evrimagaci.org/s/670
Ç. M. Bakırcı. “Tifüs.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 11 Oct. 2011, https://evrimagaci.org/s/670.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Tifüs.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, October 11, 2011. https://evrimagaci.org/s/670.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close