Tepeli devekuşu (Casuarius)

Gözlem Bilgileri

Bu tür Evrim Ağacı tarafından gözlenmemiştir.

Tanım ve Genel Bilgiler

Cassowaryler ("tepeli devekuşları"), oldukça iridir, uçamaz ancak çok tehlikelidir. Görünüşünden deve kuşu cinsinden olduğunu düşünmeniz normaldir; öyle ki büyük taksonom Carl von Linneaus da onları 1758 yılında Struthio casuarius, yani devekuşları cinsine (Struthio) dahil etmiştir. Ancak sonradan bu canlıların sanılandan daha uzak akraba oldukları anlaşılmıştır ve Casuarius isimli ayrı bir cinse ayrılmışlardır. Devekuşları ile cassowariler, emular, kiwiler ve rhealar ile birlikte "ratitler", yani uçamayan kuşlar infrasınıfındandır.

Aslında devekuşlarının boyu daha uzundur; ancak cassowary, Avusturalya’nın en ağır kuşudur ve dünyada da ikinci sıradaki en ağır kuştur. Uzaktan bakıldıklarında kıla benzeyen ama kıl olmayan tüylere sahiptirler (kıllar Memeliler Sınıfı'nın, tüyler Kuşlar Sınıfı'nın ayırt edici özelliğidir). Bu tüyler, onlara uçmak için değil, yaşadığı yağmur ormanlarında kuru kalmalarına yardımcı olmak içindir. Genellikle siyahtırlar ancak yaşadığı bölgelere göre farklılık gösteren göz alıcı renklerde yüzleri ve boyunları vardır. Ömürleri ortalama 50 yıldır ve en uzun yaşayan üçüncü kuş türüdür. 

Bu canlının ortalama boyu 1.5-1.7 metre arasındadır. Dişileri daha uzun ve gösterişlidir.

Cassowarylerin bütün türleri kafalarında bir başlığa sahiptir ve bu başlığın sebebi evrimsel olarak bilinememektedir. Ancak bilim insanlarının bu başlığın cinsel seçilimle ilgili olabileceği, ağaçların arasında koşarken yaşayacağı bir çarpmadan kendisini koruyabileceği ya da saldırı amacıyla kullanabilecekleri konusunda görüşleri vardır. Tüm bu görüşlere karşı olan biyolog Andrew Mack ise en kısık kuş sesine sahip olduklarını keşfettiği için bu başlığın onların birbiriyle iletişim kurmasına yardımcı olduğunu düşünmektedir. Ayrıca bilim insanları bu iletişim yönteminin dinozorlarla aynı olabileceğini söylemektedirler. 

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Güneyli (Casuarius casuarius), kuzeyli (Casuarius unappendiculatus) ve cüce (Casuarius bennetti) olarak 3 türü vardır. Boyları 1 metre civarında olan Cüce Cassowary’lerin sarkık gerdan yerine mor benekleri, yanaklarında da pembe benekleri vardır. Yeni Gine ormanlarının yüksek yerlerinde yaygın olarak görülürler. Ayrıca Pigme Cassowary (Casuarius lydekkeri) adında bir dördüncü tür vardır; ancak bunların soyu tükenmiştir.

Cassowarylerin evrimi hakkında henüz yeterli bulguya rastlanamamıştır ancak 50 milyon yıl önce, aynı takımda bulunduğu diğer uçamayan kuşlar gibi, Gondwana’da ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bu takımda bulunan emular, realar, devekuşları ve kiviler de uçma yeteneğinden yoksundur. Mitokondriyal DNA araştırmaları bu Ratite (uçamayan kuşlar) infrasınıfının evriminde cassowarylerin en son türleşen cins olduğunu göstermektedir. Ratite takımının soyu tükenmiş iki türü düşünüldüğünde (3,5 metrelik moalar ve 3 metrelik fil kuşu), cassowarylerin aslında o kadar tehdit edici görünmediği düşünülebilir.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Casuarius cinsine ait olan bu canlılar Avusturalya ve Yeni Gine ormanlarında görülür.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

Ne kadar güçlü büyük ve tehlikeli olsalar da nesilleri tükenme altında olan bu kuşlar yaşadıkları yağmur ormanlarında yol yapılmasından, avcılardan, hastalıklardan ve açlıktan sıkıntılar yaşamaktadırlar. Türleri tehlike altında olan bu kuşları kurtarmak için Daintree ve Mission Sahili’nde kurulan ‘Cassowary’i Kurtar’ adlı kampanya onların habitatlarını korumak için çalışmalar yapmaktadır. 

Davranış ve Etoloji

Ağırlıklarına rağmen oldukça hızlı koşarlar ve ayaklarındaki 10 santimetre uzunluğundaki pençeler çok tehlikelidir.

Genellikle yalnız yaşayıp çiftleşme ve yumurtlama dönemlerinde diğer cassowarylerle buluşurlar. Çiftleşme dönemleri haziran ile eylül arasıdır ve bu dönemde bir dişi birden fazla erkekle çiftleşebilir. Dişiler 3-5 zeytin yeşili yumurta bırakırlar ve erkekler bu yumurtalar üzerinde 50 gün kuluçkaya yatar. Erkek cassowaryler yavruları yalnız büyütür ve 9-18 ay sonra yavrular babasını bırakıp kendi başlarına yaşamaya başlarlar.

Diyet ve Metabolizma

Genellikle meyve ile beslenirler ve yağmur ormanlarında yaşarlar. Yağmur ormanlarının ekolojisi için çok önemlidirler. Tohumların uzun mesafeler arasında yayılmasında önemli rol oynarlar. 

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Dünyadaki en tehlikeli kuş türü olarak düşünülür. Kendisine zarar vermeye çalışan insanları bu pençelerle öldürdüğü bilinmektedir. Üstelik 2. Dünya Savaşı’nda Yeni Gine ormanlarında savaşan Amerikan askerlerini öldürdüklerine dair söylentiler vardır. En meşhur saldırılardan birisi, 1926 yılında cassowary avlamaya çıkan bir genç grubundan bir çocuğun üzerine atlayan bir cassowary'nin, pençesiyle şah damarını parçalayarak çocuğu öldürmesidir. 2012 yılındaysa bir cassowary, bir insanı çok da yüksek olmayan bir köprüden iterek suya düşmesine neden olmuştur; ancak kişi sağ salim kurtulmuştur.

Etimoloji

Türün ilginç ismi, Malay dilinde "kesuari" sözcüğünden gelmektedir. Bunun, kuşun ismi olması haricinde bir anlamı olup olmadığı ile ilgili bilgi bulunmamaktadır.