Tanıdıktan, Ahbapa: Kimya Uyumu, Arkadaş Seçiminde ve Arkadaşlık Gelişiminde Ne Kadar Önemli?
- Türev
- Sosyal Psikoloji
Şaşırıtcı düzeyde çeşitliliğe sahip çok sayıda ilişkiyi tanımlamak için "arkadaş" kelimesini kullanıyoruz. Birini "arkadaş" olarak adlandırmak, o kişiyi ne sıklıkta gördüğünüzle pek ilgili değildir; ama o kişiyi hayatınızda özel bir konuma yükselten bir yakınlık duygusu oluşturur.
Arkadaşlıkların, diğer ilişkilere kıyasla birçok yönden belirsiz sınırları vardır. Örneğin, iş arkadaşlarımızla olan ilişkimiz, işe alınmamızla başlar ve işten ayrılmamızla sona erer (tabii işten çıktıktan sonra arkadaşlığımıza devam etmiyorsak). Öte yandan akrabalarımız, doğduğumuz andan ölene kadar akrabamızdır.
Arkadaşlıkların başlangıcı ve bitişi nadiren bu kadar net bir şekilde bellidir. Arkadaşlıklardaki değişikliklere, genellikle üniversiteye gitmek veya evlenmek gibi önemli yaşam geçişleri eşlik eder. Ancak bu tür geçişler boyunca eski dostlukları sürdürmek, yaşamdaki büyük değişikliklerinin stresini azaltmaya yardımcı olabilir.
Tanışıklık Nerede Biter ve Arkadaşlık Nerede Başlar?
Bir tanışıklığın artık bittiğini ve arkadaşlığa dönüştüğünü nasıl anlarız? Bu sorunun cevabı, kısmen ilgili kişilerin kültürel geçmişine bağlıdır. Akrabalık yapılarının güçlü kaldığı kültürlerde dostluklar daha zor kurulur ve bu, aynı kültür içindeki sosyal sınıflar arasında arkadaşlık kalıplarının oldukça farklı olabileceği gerçeğiyle daha da karmaşıklaşır.
Amerikalılar, muhtemelen İngilizcedeki "tanıdık" kelimesinin oldukça soğuk bir çağrışım yapmasından dolayı, "arkadaş" terimini Batılı olmayan toplumlardaki insanlardan daha özgürce ve serbestçe bir şekilde kullanma eğilimindedir. Bu nedenle, başkalarıyla olan bağlarımıza daha olumlu bir şekilde bakabilmek için "arkadaş" kelimesini kullanabiliriz.
Bazı kültürler, genç Amerikalıların bazen "BFF" (İng: "Best Friends Forever", Tür: "Sonsuza Dek Dost") kısaltmasını kullanması gibi arkadaşlık derecelerini tanımlamak için farklı kelimeler kullanır. Bu şekilde, bazı arkadaşlarını diğerlerinden ayırırlar. Öte yandan Polonya'daysa arkadaşlığın farklı yoğunluklarını anlatan kelimeler vardır: Örneğin, bir "przyjaciel", büyük bir oranda kendini açmasıyla karakterize edilen ve muhtemelen uzun süredir devam eden bir ilişkisi olan kişidir. Bu kelimenin en iyi Türkçe çevirisi, Türkiye'de kullandığımız anlamıyla "arkadaş" olacaktır.
En az samimiyet içeren terim olan "znajomy", Türkçedeki "tanıdık" kelimesine çok yakındır. Bir "znajomy"nin resmi olarak daha samimi bir statü kazandığı ve bir "kolega" haline geldiği bir ritüel vardır, bu da aşağı yukarı Türkçedeki "ahbap" kelimesine denktir.
Bu, iki tarafın -cinsiyetlerinden bağımsız olarak- birbirlerine gelecekte bay veya bayan gibi daha resmi bir unvan yerine isimleriyle hitap etmek için karşılıklı izin verdikleri anda gerçekleşir. Bunun ardından, çoğu zaman ikilinin kollarını birbirine geçirip alkol içtikleri bir kutlama gelir.
Türkiye'deki Arkadaşlık İlişkilerine Dair Veriler
Türkiye'de lise öğrencileri arasında yapılmış bir araştırma arkadaşlık ilişkilerine dair çeşitli bulguları ortaya koyuyor. Bu araştırma sonucuna göre katılımcıların;[1]
- %60'ının 10'dan fazla arkadaşı vardır.
- %6'sının hiç arkadaşı yoktur.
- %41'inin yakın arkadaş sayısı 2 ila 4 arasındadır.
- %3.4'ünün hiç yakın arkadaşı yoktur.
- %50'si 2 ila 5 yıl boyunca arkadaşlıklarını sürdürmektedir.
- %88.3'ünün karşı cinsten arkadaşı vardır.
Arkadaşlıkta "Kimya Uyumu" Ne Kadar Önemlidir?
Çoğumuz, biriyle benzer "kimyaya" sahip olmanın nasıl göründüğü ve hissettirdiği konusunda sezgisel bir anlayışa sahiptir. Bu kişilerle etkileşim kurmanın bir kolaylığı ve akışı vardır. Bunlar; sözsüz davranışlarda akıcılık ve eşzamanlılık, konuşmada sıra alma ve mizah yapma şeklinde ortaya çıkar.
Bu, birbirinizin duygularını ve niyetlerinizi doğru bir şekilde okuduğunuza dair bir güvendir. Bütün bunlar, kişilerarası deneyimleri enerji verici ve eğlenceli hale getirir ve kimya tarafından desteklenen etkileşimler, sadece parçalarının toplamından daha fazlası ("sinerjik") olan ilişkileri besler.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
İlişkilerde enerji uyumuna katkıda bulunan beş ana faktörü tanımlayan "Arkadaşlık Kimya Uyumu Anketi" adlı bir araç geliştirilmiştir. Bu beş faktör şunlardır:
- Karşılıklı dürüstlük ve açıklık,
- Karşılıklı çıkarlar,
- Sıcaklık ve cana yakın olmak,
- Benzer değerler ve dünya görüşleri (Özellikle arkadaş ilişkilerinde önemlidir.),
- Fiziksel çekicilik (Özellikle romantik ilişkilerde önemlidir.).
Bu niteliklere sahip kişilerarası ilişkiler, arkadaşlığa dönme yolunda ilerlemektedir. Buna biraz da kimya uyumu eklerseniz Humphrey Bogart'ın karakteri Rick'in Casablanca filminin son cümlesinde dediği gibi bir ilişkiniz olur:
Louis, bence bu güzel bir dostluğun başlangıcı.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
19
-
5
-
4
-
3
-
2
-
2
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
- Türev İçerik Kaynağı: Psychology Today | Arşiv Bağlantısı
- ^ G. B. Çevik, et al. (2008). Akran-Arkadaş Gruplarına Üyelik: Anlamı, Nedenleri, Kriterleri, Çatışma Yaratan Etkenler Ve Sürekliliği. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sf: 35-50. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 26/07/2025 23:15:28 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13016
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
