Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

β‑Talasemi Tedavisinde Genetik Yaklaşımlar

β‑Talasemi Tedavisinde Genetik Yaklaşımlar Talasemi
Kan Hücreleri
4 dakika
1,194
Tıbbi İçerik Uyarısı

Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.

Daha Fazla Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Talasemi, α ve β‑globin genlerindeki kusurlardan kaynaklanan genetik bir hematolojik bozukluktur. Dünya çapında her yıl 300.000 ilâ 400.000 çocuk, hemoglobinopatili doğmaktadır.[1] Talasemi hastaları ve aileleri, yaşamları boyunca çeşitli ciddi klinik, sosyo-ekonomik ve psiko-sosyal zorluklarla karşı karşıya kalmaktadır.

Klinik uygulamada talasemili hastaların acılarını bir dereceye kadar en aza indirmek ve potansiyel olarak hastalığı iyileştirmek için farklı tedaviler mevcuttur. Ağırlıklı olarak, hastalar hemoglobin seviyelerini korumak için kan transfüzyonu tedavisi görürler. Çoklu transfüzyonlar nedeniyle vücutlarındaki demir seviyeleri oldukça yükselir. Aşırı demir yüklenmesi vücut organlarına zarar vererek kalp yetmezliği, karaciğer fonksiyon yetmezliği veya endokrin yetmezliği ile sonuçlanabilir ve bunların tümü maalesef yaygın olarak gözlenmektedir.[2] Tedavide kullanılan bazı ilaçlar, sonuçta vücuttaki fetal hemoglobin (HbF) düzeylerinin ve toplam hemoglobin düzeylerinin artmasıyla sonuçlanan γ‑gen ekspresyonunu artırmak için geliştirilmiştir. Bununla beraber, bu ilaçların etkinliği hastanın genetik yapısına bağlı olarak değişmektedir.[3]

Tüm Reklamları Kapat

Şu anda, allojenik hematopoietik Kök Hücre Nakli (HSCT), yüksek iyileştirici oranı ile pratik olarak mevcut tek seçenektir.[4] Kök hücre nakli için:[5]

  1. Çoğalmalarını durdurmak için kusurlu kök hücreleri yok etmek;
  2. İyi bir aşılama sağlamak için konağın bağışıklık sistemini baskılamak;
  3. Kök hücreleri normal genlerle aşılamak ve
  4. Doku reddi hastalığını (GVHD) önlemek gereklidir.

Bununla birlikte, HSCT'nin sonucu, transplantasyon yaşı, transplantasyon öncesi düzensiz demir şelasyon öyküsü, doku uyumluluğu ve kök hücre kaynağı gibi faktörlerden güçlü bir şekilde etkilenmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Gen Tedavisi ve Genom Düzenleme

Genom düzenleme (gen tedavisi), talasemili hastaları tedavi etmek için kullanılabilecek yeni bir yaklaşımdır. Belirli DNA dizilerindeki mutasyonları düzeltmek ve diziyi normal (mutasyon bulunmayan) tip diziye dönüştürmek için çeşitli endonükleazları kullanır. Aynı zamanda gen tedavisi, kusurlu genlerdeki hataları düzeltmek için kullanılan canlı ilaç olarak adlandırılan viral vektör tabanlı bir tedavidir. Fakat sonuçta ortaya çıkan yüksek gen ekspresyonu, genotoksisite ile sonuçlanabilir.[6] Ek olarak, retroviral vektörler, anormal proliferasyon ve genotoksisite ile sonuçlanan proto-onkogenlerin içine veya yakınına entegre olabilir.[7] Bu da proto-onkogenlerin onkogenlere dönüşmesine sebep olarak kanser oluşumuna sebep olabilir.

Gen tedavisinin sınıflandırılması, gen aktarım aracının özelliklerine ve vektörün in vivo veya ex vivo olarak uygulanıp uygulanmadığına göre yapılır. In vivo gen tedavisi, genlerin doğrudan hematopoietik kök hücrelere (HSC'ler) verilmesini içerir. Ex vivo gen tedavisinde, hedef hücreler in vitro olarak genetik olarak değiştirilir ve daha sonra hastaya geri aktarılır. In vivo ve ex vivo gen tedavileri arasındaki en büyük farklardan biri vektör seçimidir. Bu yüzden vektör seçimi hastalığın tedavisinde oldukça önemli olan adımlardan biridir.

β‑talasemi gen tedavisinde fare modellerinde lentiviral vektörlerin kullanıldığı çalışmalarda hiçbir toksisite veya tümör üretimi rapor edilmemiştir.[8] Vektör seçiminde kullanılan viral vektörler ile hastanın genomu arasında herhangi bir etkileşim olup olmadığını ve bu etkileşimlerin etkilerini belirlemek için ek klinik çalışmalara ihtiyaç vardır. Umut verici bir yaklaşım olarak, talasemi için ilk başarılı gen tedavisi denemesi, fonksiyonel β‑globini kodlayan otolog CD34+ HSC'lerin transdüksiyonu yoluyla lentiviral vektörler kullanılarak gerçekleştirilmiştir ve hastanın sonraki 2 yıl boyunca transfüzyona ihtiyacı olmamıştır.[9]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Genomu gerekli bölgelerde düzenlemek için CRISPR/Cas9, çeşitli genetik mühendisliği programlarında kullanılan verimli ve doğru bir araçtır. CRISPR/Cas9'un aracılık ettiği genom düzenleme, minimum yan etkilerle normal β‑globin işlevini geri yükleme yeteneğine sahiptir.[10] CRISPR/Cas9 kullanılarak, artan HbF üretimi ile birlikte BCL11A'nın ifadesi aşağı regüle edilerek azaltılabilir.[11], [12] Ancak bu genom düzenleme araçları hâlâ in vitro deneme aşamasındadır.

CRISPR/Cas9, kesin transkripsiyonel düzenleme, genom modifikasyonu ve epigenetik düzenleme için kullanılabilir. CRISPR/Cas9 potansiyel olarak hedef dışı etkinlik sergileyebileceğinden ve kullanımıyla ilgili yasal ve etik hususlar olduğundan, bu konuda ek araştırmalar gereklidir.[13]

Sonuç

Talasemi için geleneksel tedavi, iki ucu keskin bir kılıç olmasına rağmen, düzenli kan naklinden oluşur; hastalığın klinik şiddetini geçici olarak iyileştirebilir ancak vücutta demir birikimine de neden olabilir. Hemoglobini artırmak için farmasötik ilaçlar kullanılabilir; bununla birlikte, uzun vadeli iyileştirici etkiler için hastanın kapsamlı genetik analizine ihtiyaç vardır.

Talasemi için ömür boyu tedavi, transplantasyon, gen tedavisi ve genom düzenleme ile mümkündür. Gelişmekte olan ülkelerde ilgi, kalıcı tedaviler için HSCT'ye doğru kaymaktadır. Bu yaklaşım hem bağışçıyı hem de alıcıyı riske atmaktadır. Bu nedenle, bilim insanları, vektör toksisitesi ve tümör oluşumu riski taşımasına rağmen, bir donöre ihtiyaç olmadığı için alternatif olarak gen tedavisine yönelmektedir.

CRISPR/Cas9 metodunun kullanılması, çeşitli insan genetik hastalıklarının tedavisi için uygun olduğunu kanıtlamaktadır. CRISPR/Cas9, kesin transkripsiyonel düzenleme, genom modifikasyonu ve epigenetik düzenleme için kullanılabilir. Ancak, CRISPR/Cas9 hedef dışı etkinlik gösterebilir ve kullanımına ilişkin yasal ve etik hususlar vardır. Bu yüzden ileri çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.[3]

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
33
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 4
  • Tebrikler! 3
  • Bilim Budur! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Umut Verici! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Üzücü! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 09:41:12 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12252

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
B. N. Ural, et al. β‑Talasemi Tedavisinde Genetik Yaklaşımlar. (31 Ağustos 2022). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12252
Ural, B. N., Bakırcı, Ç. M. (2022, August 31). β‑Talasemi Tedavisinde Genetik Yaklaşımlar. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/12252
B. N. Ural, et al. “β‑Talasemi Tedavisinde Genetik Yaklaşımlar.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 31 Aug. 2022, https://evrimagaci.org/s/12252.
Ural, Buse Nur. Bakırcı, Çağrı Mert. “β‑Talasemi Tedavisinde Genetik Yaklaşımlar.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 31, 2022. https://evrimagaci.org/s/12252.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close