Süperzeki Fareler: Beyninin Bir Kısmı İnsan Beyin Hücrelerinden Oluşan Fareler Üretildi!

Fare yavrularına insan beyin hücreleri yerleştirilerek yaratılan farelerin beyinlerinin bir kısmı, insan beyninden oluşuyor! Bu melez fareler, normal farelerden daha zekiler, hafıza ve algı/biliş testlerinde çok daha üstünler. Her ne kadar bu, kulağa korkunç bir bilim-kurgu filmi senaryosu gibi geliyorsa da, araştırmacılar bu deneylerden çok önemli bilgiler elde etmeyi umuyorlar. Örneğin sinir hastalıklarıyla ilişkilendirilen beyin bölgelerini bir petri kabı içerisinde değil de, bir organizmanın tamamında incelemek, bu hastalıklara neden olan koşulların nasıl geliştiğini anlamamıza yarayabilecek.

The Journal of Neuroscience dergisinde yayımlanan araştırma için, Rochester Üniversitesi Tıp Merkezi'nden araştırmacılar henüz gelişmemiş insan gliya hücrelerini, bağışlanmış insan fetüslerinden izole ederek topladılar. Gliya hücreleri, sinir sistemimizi oluşturan iki temel hücre türünden birisidir (diğeri de "nöron" olarak bilinen hücrelerdir). Gliyalar sinir sisteminde birçok farklı role sahiptirler. Örneğin nöronları destekler ve korurlar; ancak onların aksine, doğrudan elektrik sinyal iletiminde görev almazlar. Bu iletişim, vücudumuzdaki hücrelerin birbirleriyle sinir sistemi aracılığıyla iletişim kurma yöntemidir.

Bilim insanları bu gliya hücrelerini bebek farelerin beyinlerine enjekte ettiler. Bu gelişmemiş gliya hücreleri farelerin beyninde astrosit adı verilen yıldız şeklindeki hücrelere geliştiler. Gliyaların en yaygın tipi olan bu büyük hücreler, sinapslar (nöron bağlantıları) etrafındaki çalı benzeri tendrilleri sararlar. Astrositler bu sayede, iki taraftaki nöronu da desteklerler ve aynı zamanda sinaps bağlantılarının güçlü olmasını sağlarlar. Bu da, bilincin oluşumu ve bilinçli düşünme gibi yüksek fonksiyonlu sinir faaliyetleri için büyük öneme sahiptir.

Sadece 1 sene içerisinde astrositler yeterince büyüyüp yayıldılar. Öyle ki, farenin kendi hücrelerinin yerini almaya başladılar! Bu da, farelerin beyninin bir kısmının yer yer tamamen, yer yerse kısmen insan kökenli bir beyin yapısından oluşmasına neden oldu. Bu insanlara ait hücrelerin sayısı farelerin beyninde 12 milyon adet olacak kadar çoğaldı; ancak sonrasında fiziksel alanları sınırlandığı için (farenin kafatasında yeterince yer olmadığı için) bölünmeyi durdurdular. Araştırmanın başındaki Steven Goldman, New Scientist dergisine şöyle diyor:

İnsan hücrelerin beyinde neredeyse her yere yayıldığını gördük. Adeta farenin kendi sinir hücreleri, uçlara kaçarak insan hücrelerinden uzak durmaya çalışıyorlarmış gibiydi!

İnsan astrositleri, fare astrositlerinden ciddi anlamda büyük oldukları için ve onlardan 100 kat fazla bağlantı kapasitesine sahip oldukları için, insanlara ait hücreler, farelerinkine kıyasla sinyal iletimini çok daha verimli ve hızlı şekilde yönlendirebilmektedir. Bu da, temelde, fare beyninin "sürümünün yükseltilmesine" benzetilebilir. 

Ancak şunu anlamak gerekiyor: Bu durum, fareleri "daha insan" yapmadı. Sadece daha yüksek bir zeka ve bilinç düzeyine erişmelerini sağladı. Ki bu, evrimsel biyoloji açısından da önemli bir nokta: Çünkü hiçbir hayvan, "insan olmak için" evrimleşmez. İnsan, Evrim Ağacı üzerindeki sıradan bir hayvan türüdür. Her hayvanın potansiyeli kendine aittir. Yani bir diğer hayvan, daha zekileştiği için "insan gibi" olmak zorunda değildir. Tamamen farklı zeka formlarına evrimleşmesi mümkündür ve burada öncülleri görülen de budur. Antroposentrik (insan merkezci) düşünce, her şeyin nihayetinde insana varması gerektiğini dikte etse de, bu tamamiyle hatalıdır. Doğada asla böyle bir görev/hedef bulunmaz. Farelerin "daha zeki" olması da, "daha insan" olmaları anlamına gelmemektedir. Doğada gördüğümüz en zeki hayvan biz olduğumuz için, her şeyin "gelişmiş" ve "zeki" versiyonunun bize benzemesi gerektiğini düşünüyoruz (hatta bu nedenle "uzaylı" figürlerimiz de bize benziyor!). Böyle bir durum söz konusu değil. Biz, doğanın zeka konusunda ürettiği ilk "gerçek anlamda ileri" zeka formuyuz. Fakat bizden daha zeki veya bizden tamamen farklı, hayal bile etmekte güçlük çekeceğimiz zeka formlarının doğal süreçlerle evrimleşmemesi için hiçbir neden yok.

Araştırmacılar, ürettikleri farelerde bir dizi hafıza ve biliş testi uyguladı ve bunları, insan beyin hücreleri bulunmayan diğer farelerle kıyasladı. Sonuç son derece açıktı: insan hücrelerine sahip fareler, sıradan farelere göre çok daha zekiydiler. Hatta bir hafıza testi, kontrol grubundan tam 4 kat daha yüksek performans gösterdi. 

Bu aşamada araştırmacılar, farelere verilen insan gliyalarının, insanlardaki gibi çalışıp çalışmadığından emin olamıyorlar. Ancak bu hücrelerin tam olarak ne yaparak hafıza ve öğrenmeyi bu denli etkilediğini tespit etmek, bir sonraki yapacakları iş. Bunun için şimdiden yeni insan hücreleri toplamaya başladılar. 

Merak edenler için, etik sebeplerle şu anda şempanzeler gibi diğer primatların bu deneylerde kullanılması söz konusu değil.