Zamanı yalnızca bir mumun yanarak kısalması ile ölçebilecek olsaydınız, tam olarak 5 dakikayı nasıl ölçebilirdiniz? Nelere dikkat etmeniz gerekirdi?

Belirli bir yükseklikten mumun eriyerek damlatmasını beklerdim. Dünyada yerçekimi ivmesi 9,8 e yakın bir değer. h=1/2at^2 formülünü kullanarak belirli yükseklikten 1 damlanın düşüş süresini belirlerdim. h=4,9 metre olsun. 4,9=1/2.9,8.t^2 buradan işlemi yaparsak t=1 gelir. 1 damla 1 saniyede düşüyor. O zaman 5 dakikada 300 damla düşmesi gerekli. Elimdeki mumun 300 damlada ne kadar kısaldığına bakarak mumu da artık zamanı ölçmek için kullanabilirdim.

Öncelikle standart bir mum ölçeği belirlerdim, mumun çapı ipin kalınlığını da ölçüp bir mumun tamamen bitmesine bir isim verirdim diyelim ki "1 Bakırcı Zamanı"olsun sonrasında mumun maddesine çapına ipin kalınlığına göre ne kadar farkın olduğunu bulurdum ve ona göre Bakırcı Zamanı ile bir oran oluşturup çeşitli adlar verirdim sonra mumu tam ortadan ikiye bölüp onların bitmesine de 1" Mert"ismi derdim buradan da "2 Mert = 1 Bakırcı" diyebiliriz sonrasında 100 Bakırcı zamanına eşit mumu üst üste koyup deniz kenarına giderdim güneşi gördüğüm anda yakıp güneş gittiği anda kaç mum bittiğine bakardım (tabi her Bakırcı mumunun bitişine ve başlangıcına bir işaret koyar Mert mumların da işaretlerdim) mum bittiği anda bir sabahın 76 Bakırcı+1 Mert Mum zamanı olduğunu bulurdum aynısını güneş battığı andan tekrar doğuşuna kadar yakıp bir günün kaç mum zamanına denk geldiğini bulurdum buradanda 24 saatin ne kadara denk geldiğini bulmuş okurduk mum sayısını 24 e bölüp 1 saatin kaç muma denk geldiğini bulurdum sonra yarım saate ne kadar mum denk geldiğini bulur ve o mumu eşit şekilde 6ya bölüp bir bölümün kaç cm olduğunu bulurdum o bölme bittiği anda şu kadar Bakırcı zamanının 13de 1i 5 dakikaya eşit olsun diyebiliriz kısaca burada güneş saatini anlatmadım güneş saatinin zamanını mum zamanına eşitledik.

Bir mumun yanarak kısalması ile tam olarak 5 dakikayı ölçebilmek için şöyle bir düşünce deneyi yapabiliriz:

-Bir mumu iki ucu da ateşe tutarak yakın. Bu şekilde mumun yanma süresi yarıya inecektir. Diyelim ki bu mumun yanma süresi 10 dakika olsun. O zaman iki ucu da yanan mum 5 dakika sonra bitecektir.

-Ancak bu yöntemde dikkat etmemiz gereken bir nokta var. Mumun iki ucu da yandığı için eriyen mum akmaya başlayacaktır. Bu da mumun yanma süresini etkileyebilir. Bu sorunu çözmek için mumu bir iğne ile yatay olarak tutturabiliriz. Böylece eriyen mum iğnenin altına düşecek ve mumun yanma süresini değiştirmeyecektir.

-Bu düşünce deneyinde varsaydığımız şey, mumun yanma hızının sabit olduğudur. Ancak gerçekte, mumun yanma hızı, havanın sıcaklığı, nem oranı, rüzgar gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, bu yöntem pratikte tam olarak 5 dakikayı ölçmek için uygun olmayabilir.

Güneş saatini bir kartona çizerdim. Kullanacağım mumu (uzunluğu 20 cm olsun) tam merkeze koyardım. Öğle civarı gölge tam kuzeyi gösterdiğinde ki gölgenin de en kısa olduğu andır, mumu yakardım. gölge 5 dakikaya denk gelen açıya ulaştığında mumu söndürür ve tekrar ölçerdim. Diyelim ki mum 2 mm erimiş. Bu durumda her 2 mm 5 dakikalık süreye denk gelecektir.

Sırf işin keyfi çıksın diye:) artık bu muma özdeş başka bir mumu alır, metal bir borunun içine yerleştirirdim. Borunun üst kısmı sadece fitilin rahatça yanacağı kadar açık olmalı, altında boru içinde hareket edebilen serbest yuvarlak bir parça olurdu, bu yuvarlak parçaya sağlı sollu (denge olsun diye) küçük delikler açıp ip bağlardım, ipleri borunun içinden geçirirdim ve borunun üst kısımlarına doğru tekrar küçük delikler açıp ipleri o delikten borunun dışına çıkarırdım. Boşta kalan iplerin ucuna kurşun ağırlıklar bağlardım. Mum eridikçe eriyen kısım kadar kurşun ağırlıklar aşağı inerdi. Kurşun ağırlıklar hemen arkasına 2 mm 5 dakikaya denk gelecek bir çizelge yapardım. Çok güzel saat oldu:).

Ilk önce mumu kullanarak kendime güneş saati yapardım ardından mumun uzunluğunu ölçerdim diyelim ki mum 15cm güneş tam tepede olduğunda mumu yakardım ve aynı anda mumdan yapmış olduğum güneş saatini gözlemlerdim güneş saatinde 5 dakika geçtiğinde mumu söndürürdüm ve nekadar kısaldığına bakardım diyelim ki 1,5cm kısalmış bu ölçeği kullanarak eşit bir şekilde mumu işaretlerdim ve mumu tekrar yaktığımızda her 5 dakikada bir işaretlediğimiz yer kısalacaktı ve kendimize 5 dakikalık sayaç elde etmiş olurduk.işleri biraz geliştirmek gerekise muma işaret yerine çivi sokardım ve mumun altınada metal bir kap koyardım her 5 dakika geçtiğinde çiviler metal kaba düşerek ses çıkaracaktı