Yatağı yatıp üstümüze battanniye örttüğümüzde zamanla ısınırız. Peki ya bu ısınmanın sebebi sera etkisinne bir örnek olarak verilebilir mi?

Diğer iki dostumuz betimlemeyi çok literal almışlar, dolayısıyla cevapları anlaşılır (ve çok doğru); ancak bu sahanın duayenlerinden Katherine Hayhoe, tam da bu betimleme ile anlatıyor küresel ısınmayı. Çünkü anlaması gerçekten çok kolay ve çok köklü bir yanlış anlaşılmaya mahal vermiyor.

Battaniye (diğer cevaplarda söylendiği gibi) vücudumuzdan yayılan ısıyı hapsederek bizi ısıtıyor, kendisi sıcaklık üretmiyor (eğer elektrikli değilse). Sera gazları da, yüzeyden yansıyan Güneş ışınlarını içeride hapsederek benzer bir ısınma etkisi yaratıyor. Dolayısıyla çocuklara veya konudan bihaber insanlara anlatırken, battaniye betimlemesi harika bir benzetme bence. Şuradaki yazımda ben de böyle anlatmıştım:

"Peki sera gazları nasıl bu etkiye sebep oluyor? Çok basit. Soğuk bir kış günü, üzerinize bir battaniye attığınızı düşünün. Ne olur? Isınırsınız, değil mi? Aslında battaniye sıcak değildir! Vücudunuzun etrafa yaydığı ısının üzerini örterek, battaniye ile sizin aranızdaki havanın ısınmasını sağlar. Yoksa battaniye size ısı vermez (elektrikli battaniye falan değilse). Isıyı hapsederek, vücut ısınızın odaya saçılmasına engel olur. Peki, bir battaniye daha aldınız üzerinize... Sonra bir tane daha... Sonra bir tane daha... Ne olacak? Artık odanın soğukluğu sizin için anlamsız olacak, çünkü aşırı ısınıyor vücudunuz. Kat kat battaniye, ısının hiçbir yere dağılmasına izin vermiyor, sürekli battaniye ile vücudunuz arasında hapsolan havayı ısıtıyor. Bu da sizi terletmeye başlıyor. Eğer yeterince beklerseniz, sırf bu nedenle ve buna bağlı aşırı terleme gibi nedenlerle ölebilirsiniz bile!

İşte bizim sera gazları ile Dünya'ya yaptığımız da tam olarak bu. Bu gazları atmosfere saldıkça, gezegen üzerine durmaksızın "battaniye örtüyoruz". Bu gazlar ile yeryüzü arasında sıkışan hava, yani atmosferimiz, durmaksızın ısınıyor. İşte yukarıdaki sıcaklık değişiminin nedeni de tam olarak bu. Daha çok sera gazı, daha çok battaniye demek. Daha çok battaniye, daha fazla ve daha hızlı ısınma demek. İşte Küresel Isınma'nın en büyük tehlikesi de bu. Dünya'mız ve bu gezegen üzerindeki canlılar, bu kadar hızlı sıcaklık artışına uyum sağlayamayabilirler."

Ama işin fiziğini merak edenler için, sera gazlarının battaniyeden biraz farklı bir doğaya sahip olduğu anlatılabilir. Bunun için de buradaki cevaplar çok faydalı olmuş, yazıya ekleyebilirim ben de.

Gibi gibi... Ne tam olarak evet ne tam olarak hayır. Materyallerin bazıları kızılötesini yansıtır, bazıları yansıtmaz. Battaniyeye bağlı olarak değişir. Fakat muhtemelen battaniyenin sizi ısıtma nedeni, ısı transferine karşı bir izolasyon sağlamasıdır. En domine faktörün bu olacağını düşünüyorum. Lakin!

Hipotermi geçiren kişilere alüminyum folyo gibi bir battaniye verildiğini görmüş müydünüz? Bunlara space blanket (uzay battaniyesi) de denir. Çok hafif ve kompakt olabildiklerinden dolayı uzay uygulamalarında da çok kullanılırlar. İşte bunlar termal radyasyonu içeride tutarak sizi ısıtan tasarımlardır. Fakat bunun da tek olayı elbette bu değil, su buharı gibi birçok şeyi de içeride tutarak buna katkıda bulunuyor.

Birçok faktör olması nedeniyle (en başta materyal farkı) bunu tam olarak şu şu kadar etkiler şekline indirgemek mümkün değil. Lakin iki şekilde de sıcak kalmanın mümkün olduğunu bilmek önemli.

Bunun üzerine bilimsel herhangi bir makale görmüş değilim ama sera etkisinin ne olduğunu az çok bildiğim için cevap verebiliyorum: Hayır.

Sera etkisi, güneşten gelip dünyadan yansıyan enerjinin, ısıyı tutan gazlar aracılığı ile atmosferde tutulmasıdır. Biz üzerimize bir battaniye aldığımızda bu ortamda herhangi bir güneş ışığından, yansımadan ve battaniyenin içindeki havanın herhangi bir enerjiyi tutmasından bahsetmek pek olanaklı değil. O battaniye gayet basit biçimde vücut sıcaklığımızı tutuyor. Bu nedenle içeride sıcaklık artıyor.