evet evrimleşebilir. aslında oksijene de gerek yok hatta oksijene gerek duymayan canlı türü de var yeni keşfedilen henneguya salminicola gibi. suya geri dönersek yaşam su çok olduğu için ona göre evrimleşti ve temel olarak yaşam çoğu yaşamsal faaliyet için suyu kullanır ama birazdan söyleyeceğim kimyasal tepkimelerde rol alabilen yapılarda da yaşam başlayabilir en azından başka gezegenlerde. evrende çokça bulunan elementlerden neonu ve helyumu hiçbir tepkimede rol alamayacakları ve inert halde oldukları için elerken hidrojen nitrojen karbon ve oksijenli yapıları akılda tutup bunları içeren bileşiklere bakabiliriz çünkü kimyasal tepkimelerde rol alabilirler. amonyak 3 hidrojen 1 nitrojenle kimyasal tepkimelerde rol alabilenlerden birisi hem de sıvı halde neredeyse su gibi davranır. su kadar iyi bir taşıyıcı (elektrik, besin, atık) ve çözücü, neredeyse aynı sıklıklarda bir hidrojen iyonunu tepkimeden çıkarma, ve eşit ortamlarda neredeyse aynı buharlaşma sıcaklığı. eşit ortamlar dememin sebebi amonyakla yaşamın dünyada evrimleşemeyeceğindendir. dünyanın atmosferik basıncı amonyağın buharlaşma ısısını düşük tutarak gaz şeklinde bulunmaya zorlar ve bize sıvı hali veya amonyağı hem çok olan hem de sıvı halde tutacak kadar soğuk bir gezegen lazım. dünyadakinden yüksek bir atmosferik basınçta buharlaşma ısısı dünyadaki kadar düşük olmayıp yükselecektir ve teorik olarak böyle bir gezegende yeterli amonyak varsa amonyak denizleri olacaktır. amonyağın dünyadaki yaşam için verimli olmayan tarafı dünyadaki yaşam için proteinleri çok durağan yapmasıdır. bildiğimiz yaşamın devam etmesi için proteinlerin hızlı ve çeşitli biçimlerde tepkimesi gerekir ve amonyak bu süreci durdurur. çünkü amonyağın sıvı hali suyun donma derecesinden bile düşük seviyededir (-33 derece) ve vücudumuzdaki çoğu yaşamsal faaliyet için ölümcüldür. ama bu dünyadaki yaşam için. bizdeki proteinler kendini suya ve onun ısısına göre değiştirdi çünkü su dolu bir ortamdan geliyoruz ama amonyağın dolu olduğu bir yerde belki çok farklı bir protein olacaktı ama kendini ve tepkimelerini amonyak için ve onun ısısında iyi çalışacak şekilde de geliştirebilirdi. düşük ısıdan dolayı çok stabil ama yaşam fonksiyonlarını desteklemek için bazen stabillikten ödün verebilen proteinler gelişebilir dünyadaki sürekli stabil olmayan proteinler yerine. başka bir aday olan metan yine dünyadaki yaşam için verimli değildir. polar bir yapıda olan su yine polar olan glukoz proteinler nükleikasit ve tuzu çözebilirken polar olmayan metan bunu yapamaz böylece bizim yaşamımızı destekleyemez. ama protein ve nükleikasitlere bakışımızı değiştirerek ve onlara benzeyen polar olmayan yapılar bularak metana bağlı bir yaşam düşünebiliriz. protein ve nükleikasitler büyük moleküllerdir, neredeyse sonsuz farklı yapıda olabilirler ve bu yüzden yaşam için birçok farklı amaca hizmet edebilirler. böyle yapıda ve suda çözünmeyen yine benzer amaçlara hizmet eden bir yapı var. lipitler. suyun değil de polar olmayan bir bileşiğin olduğu ortamda evrimleşen yaşamda büyük ihtimal lipoproteinleri görürdük. bunlar gerekli evrim ve gelişimle şu anki stabil olmayan proteinlerimizin yaşam için zorunlu amaçlarına yine stabil olmayarak ve yine neredeyse sonsuz yapıda olabilme, büyük molekküler olma ve çok amaçlılık özelliklerine sahip olarak hizmet edebilirler. polar olmamalarının sebebi olan oksijen ve nitrojen yerine karbon ve hidrojen yoğunluklu olmaları da yine suya gerek duymayan canlıların teorik olarak mümkün olabileceğini gösterir. amonyak içinde protein ve nükleikasitler, metan içinde lipitler, hidrojen içinde lipitler yaşamın başlayabileceği bileşiklerden birkaçı. şu anki yaşam suyun içindeki protein ve nükleikasitlerden oluşur.
Kaynaklar
- Isaac Asimov. Cosmic Search Issue 09 Page 5 - Not As We Know It - The Chemistry Of Life By Isaac Asimov. (8 Temmuz 2023). Alındığı Tarih: 8 Temmuz 2023. Alındığı Yer: bigear | Arşiv Bağlantısı