Sizce ''Saf iyilik'' nedir ?

Merhabalar,

Sorunuz yanıtlanmak için biraz bulanık görünüyor. Benim anladığım kadarıyla en azından 2 anlama gelmesi mümkün:

1. Bir kişilik özelliği olarak saf iyi olmak, kişinin karakterinde kötülük yapma yönünde bir eğilimin olmamasını ifade edebilir. Yani çok iyi, "aziz" benzeri karakter özelliklerine sahip olan kişilere saf iyilik sahibi denebilir. 

2. Bazı ahlak teorilerinde bir iyiliğin saflığı onun gerçekleşmesi için kötü şeylerin gerçekleşmesinin gerekmemesi olarak alınır. Mesela aşı olmak iyi bir şeydir, ancak saf iyi değildir çünkü aşıda iyi olan etkinin gerçekleşmesi için bir miktar acı çekmeniz gerekir. Aşının iyiliğiyle beraber kötü olan acı da geldiği için aşı saf olmayan bir iyiliktir.

Bu sorunun cevabı kendi kanaatimce hiç bir zaman kesinliğe kavuşamayacaktır. Öncelikle iyinin ne olduğuna karar vermemiz gerekir. İyilik kavramı toplumdan topluma inanıştan inanışa göre değişebilen bir kavramdır. Günümüzde ki iyilik anlayışı Pragmatizm (faydacılık) ilkesine dayanır. Bu cevaplar dönemlere göre değişebileceği için sorgulamakta akılcıl bir şekilde tartışmakta fayda vardır. Septisizm'e göre gerçek bilgi yoktur hep kuşku ile yaklaşılır. Ve eğer rasyonel olacak isek bu yolu takip etmemiz gerekir. Özetlemek gerekir ise maalesef sorunuzun kesin ve net bir cevabı yoktur. Ancak zihninizi çok karıştırmamak ve bir tavsiye almak isterseniz vicdanınızı dinleyin ve bol bol empati kurun. Bir nebzede olsa daha tatminkar hissedeceksinizdir. (Özellikle pragmatizm hakkında araştırma yapınız. Altta kaynak bıraktım inceleyebilirsiniz.)

Henüz iyiliği, bedel karşılığı yapacak seviyede bilince sahip bir medeniyet olarak saf iyiliği tanımlayabilecek seviyede değiliz.

Bir iyiliği, sonuçları açısından, ya da bize olumlu geri dönüşünden dolayı bedeli için yaparız. Yani sonuç odaklı hareket ediyoruz. Bu bize gayet de mantıklı geliyor. Sonucunu düşünmeden hareket etmek ahmaklık olarak algılanmakta medeniyetimizde.

Algı seviyemiz, kendi içindeki tutarlı gibi görünen bedel karşılığı iyilik anlayışımız nedeniyle, özellikle akademik olarak (kültür yapısına oranla daha çok kalıba mahkum) tanımlamamız zor bir kavram.

Yapı olarak hedonik yapıdan (haz temelli) yapıda olduğumuz için, hesap yaparak faaliyette bulunuyoruz olumlu ya da olumsuz. Yapmış olduğumuz bir olumsuzluk menfaatimize ise onu hızla duygusal ya da mantıksal bir paravan ile meşrulaştırıyoruz. Pragmatik bile baksak, yapmış olduğumuz olumsuzluğun etkilerine ne kadar geniş bir süreç sonrası maruz kalacağımızı düşenecek zihne sahip olmadığımız için yapmış olduğumuz olumsuzluğu benimseyebiliyoruz. Burada kirlenmiş bir algı söz konusu. Bu algı seviyesi iyiliği tam olarak yapamamaktadır. Görememektedir.

Varoluşu bütün olarak algılamaya çalışıp, onu oluşturan şeylerin bir değer hiyerarşisinden bağımsız olarak önemini kavrayan ve kendisinin de bütünün parçası olduğunu -deneyim yoluyla- kavramış, bu yüzden faaliyetlerinin sonuçlarının bütünselliğini deneyimleyebilmiş bir bilinç saf iyilikten bahsedebilir. Ne olduğu üzerine konuşmaya hakkı vardır.

Bizim gibi bilinç seviyelerinin bu tarz konularda konuşmasının o kavrama -hakaret- olmasının en temel nedeni, kendi hastalıklı bakış açısıyla, üst bir kavrama hastalıklı bir değer yükleme olacağındandır.

Kendi arızalarımızı, gelişmemişliğimizi anlamak ve kabullenmek, daha iyiyi hedeflemek için öncül gereklilik.

Şahsi düşüncelerime göre,saf iyilik insanlara olan davranışlarımızda kişiden kişiye değişir.İnsanlar genel anlamda olumlu davranışlardan hoşlanırlar.Ama öyle zamanlar vardır ki kızmak bağırmak ve bir insana acı çektirmek karşı tarafı mutlu eder ve rahatlatabilir.Bu yüzden insanların zevk,keyif alma,haz duyma,mutluluk gibi pozitif hisleri çok iyi araştırılması gerekir.Bu şekilde mutlak huzur barış ve pozitif ortam mümkün olmayabilir ama en ideal yaşam tarzını da ulaşılır. Bana göre pragmatizm(faydacılık) temel hayat prensiplerimizden biri olmalıdır.Zaten bu düşünce saf iyilik anlamının yolunu açar.Fakat karşılıklı faydacılık burada esastır.Biri mutluyken diğeri mutsuz olmamalıdır.İnsan kendine ve başkalarına yararlı alışkanlıklar edindiği ve edindirdiği müddetçe iyi olabilir.

Saf iyi olmayı mutlak iyilik olarak görürsek kanaatimce bu mümkün görünmemektedir.Daha önce yazdığım gibi ideale ulaşmak için felsefe ve sosyal bilimler üzerine araştırma yapılabilir.Pyotr Kropotkin'in karşılıklı yardımlaşma kitabını okumak faydalı olabilir.Kropotkin hayvanlar arası simbiyotik ilişki varsa insanlarda da olabilir der.

Saf iyilik mümkün olmasa da bu konuda tutarlı olunmak zorundayız.Atomun parçalanması toplumsal iyilik açısından çok iyi olsa da belki saf iyilik bile diyebilirsin ama bunun yine toplumsal iyilik adına konuşursak yozlaşmış liderlerin kontrolünde olduğu için çok kötü sonuçları olmuştur.Bu durum son derece tutarsızdır.

Yine bir insanın sadece iyi yanlarını yada sadece kötü yanlarını genelleme yaparak söylemek hezeyanla sonuçlanır.Bu konuda da saf iyi yada saf kötü şeklinde değil,iki taraflı inceleyerek ideal sonuca varılmaya çalışılmalıdır.

İnsanlar için saf iyilik bence insanın içindeki insani arzu ve taleplerinin esiri olmadan yaptığı şeylerdir. İnsanın bu arzu ve talepleriyle yaptığı şeyler genelde etkileşime girdiği madde veya canlılardaki iyiliği ortadan kaldırıyor. Zaten insan olmak da bu içimizdeki arzu ve taleplerin neler olduğunun farkına varıp onların bizi ele geçirmesine izin vermeyerek bir hayat sürmektir. Doğada kötülük diye bir kavram olduğunu düşünmüyorum bu kavram ancak insanlarla birlikte olduğunda anlamlı olur. Hiçbir aslan bebek ceylanı öldürüp yediği için kötü olmaz.