Mekanik ruh nedir? Psikolojiyi nasıl etkilemiştir?
16.yüzyılda evrenin organik olduğuna inanılıyordu. Bu görüş 17. Yüzyılda makinelerin hayatımıza girişi ile değişti.17. yüzyılda mekanik hayatın birçok yanında yer almaktaydı ve günlük hayatta yansımalarını görmek mümkündü. Avrupa’daki krallardan aristokrasideki eğlencelere kadar görülmekteydi. Yerde uzanan borular hem müzik yapılmasında hem de bu borulardan akan su ile heykeli hareket ettiren bir mekanizma haline geliyordu.
17. Zamanın ruhunda bulunan Zeitgeist bu dönemin bilim felsefe ve metafiziğini ayırılamadığı bir dönemdi. Bilim ve felsefe iç içe olduğu bu dönemde, evren büyük bir makine olarak görülmekteydi. Buna ‘mekanik ruh’ adı verilmekteydi. Bu düşünce Galileo Newton’un çalışmaları sonucunda fizik bilimin oluşturulmuştu. Doğada hareket eden, boşlukta duran zerreciklerin çarpışmasıyla meydana gelen atomlardan oluşurdu. Her atomun hareketi diğerine çarpmasında dolayı onun sebebiydi. Buna örnek olarak bilardo toplarının birbirine çarpması sonucunda birbirini etkilemesini örneği verilebilmektedir
Bu yüzden sistem doğa yasalarına uygun önceden tahmin edilebilir nitelikte olduğu düşülmekteydi. Ayrıca dinsel anlayışla beraber bu görüş kendini desteleyen bir hal alıyordu. Fiziksel evrenin mükemmellik ile Tanrı tarafından yapılmış bir makinedir düşüncesi hâkimdi. Bilim geliştikçe teknoloji gelişmeye başlamıştı.
Ve bu dönemin iki önemli metodu öne çıkmaya başladı. Bu öne çıkan metotlar, deney ve gözlemdi. Sonrasında ölçme metodu de öne çıkmaya başladı. Teknoloji ilerledikçe gelişen deney gözlem ve ölçme değerlendirme, evrenin tüm yönlerinin ölçülebilir olabileceği fikrine sebep olmuştur. Termometre, pusula gibi aletler de bu dönemde kullanılmıştır.
Tarihte nadiren olan bulunduğu çağın zihinsel özelliklerini anlatan mekanik ruh için mükemmel benzetme saat olmuştu. Artık dönemin harmonisi, bu şekilde açıklanıyordu. Dönemin felsefecisi Wolff ‘Evren bir saatin tıkır tıkır çalışmasından daha farklı davranmaz’ saat ve evren ilişkisini açıklamıştı. Bu görüş insanın acaba makineler gibi anlaşılabilir midir sorusuna neden oldu.
Evrenin saate benzer bir makine olduğu görüşü; Determinizm ve İndirgemecilik kavramlarının oluşumuna neden oldu.Determinizm: Her hareket geçmiş olaylar tarafından belirlenmektedir inancı gerekircilikti. (determinizm) Saat parçalarına ayrılabilir ve o şekilde incelenebilirdi bu ise indirgemeci bir yaklaşım sergiliyordu. Bu durum birçok yeni gelişen analiz metoduna aktarılmaya çalışılmıştır. Buna örnek olarak Psikoloji verilebilir.
Mekanik bir dönemde canlılar da mekanik olarak tanımlanmaya başlandı. Bu tanımlardan biri olan otomanlar; olağanüstü hareketleri büyük bir ustalık düzen ve açıklık içinde yapan mekanik insan ve hayvanlara verilen isimdi. Otomatalar; Şehrin meydanında düzen içinde yürüyen ve neşeyle oynayan koşan devasa çanlara vuran mekanik figürler olarak örneklendirilebilmektedir. Bu yeni tanımlamalar sayesinde bilim adamları ve filozoflar yapay varlıkları anlamaya yardımcı olabileceği düşünülmüştür. İnsan otomataları evrenden farklı değildi. Küçük dişliler ve çarklardan oluşan belki de Tanrının yaptığı en iyi saatti. Mekanik olan insan görüşü birçok bilim dalını etkiledi. Bununla birlikte edebiyata da yansıdı. Edebiyat’a örnek olarak; Frank Baum’un Oz büyücüsü kitabı robot adamlarla doludur.
Charles Babbage saat ve otomatlara ilgi duyuyordu. Hesap makinesini icat etmede bundan etkilenmiştir. Babbage’in bu eseri dönemin ruhunu yansıtır bir icat olmuştu. Babbage’in hesap makinesi insanın zihinsel faaliyetlerini taklit etmek için geliştirilmişti. Bu sayede tarihte insanın yapabildiği bir aktivite bir makine halini almıştır. Hesap makinesine girilen bir bilgi önceden verilen bilginin sonucu da tahmin edilebilir düşüncesini desteklemiştir. Bu desteklenme ve insan mekanikleştirilmesi sayesinde merak noktası haline gelmiştir. Bu da Psikoloji biliminin temellerinin atılmasına yol açmıştır.
tavsiye ederim:
http://acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/10009/218668.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Kaynaklar
- Yazar Yok. Adım Adım Psikoloji Bilimi. (11 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 11 Mayıs 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
