Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
0

Osmanlı'da bilime ve sanata bakış nasıldı?

443 görüntülenme
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
2 Cevap
Cevap
Galaktik Maymun
Galaktik Maymun
4,970 UP
Tarihle alakalı kendince bir bilgi birikimim var.

Osmanlı da bilim kelimesi ve anlamı farklı algılanmakla birlikte (genelde nakli ilimleri kapsar) bu türden ilimlerin statüsü bile dönem dönem değiştirmiştir ve stabil değildir.

Bununla birlikte Osmanlı da pozitif bilimlerin durumunu şu örneklerle anlayabiliyoruz.

Tüm Reklamları Kapat

Osmanlı da kurulan ilk rasathanenin şeyhülislâm tarafından dine aykırı bulunması gerekçesiyle kapatılması. (Dinle ne alakası varsa artık).[1]

Osmanlı da çok uzun bir zaman boyunca medreselerde dünya merkezli evren sistemi okutuldu. (Üstelik Avrupa da güneş etrafında dönen sistem herkes tarafından kabul edildiği zamanda!).[2]

Tüm Reklamları Kapat

Buradan Osmanlı da pozitif bilimlerin ne halde olduğunu az çok anlıyoruz.

Kaldı ki hepimizin bildiği gibi Osmanlı Sanayi devrimi, rönesans, reform, coğrafi keşifleri kaçırmadı mı? Böyle bir devlet nasıl bir devlettir ki bilime önem vermiştir ve bu haldedir?

Bu devrimlerin büyük oranda çevresel ve coğrafyasal olduğu elbette söylenebilir. (Örneğin coğrafi keşiferi yapmak Osmanlı için tamamen imkansızdı - yönetimsel sebeplerden ötürü değil. Coğrafyasal sebeplerden ötürü.)

Peki ama ya rönesans ve reform gibi aydınlama devrimlerinin özgün halleri neden olmadı? Bunu iklim, coğrafi gibi konulara indirgemek ne kadar doğru?

Ya Sanayi devrimi?

...

Maalesef eğitim sistemimiz eleştirel olmadığı gibi neredeyse baştan aşağı tarihsel yanlış. Osmanlı sandığımızın aksine mükemmel, çok güçlü, çok büyük, iman ve dinle dolu, müslüman kaynaşan , ÇOK MODERN, oldu olucak tek boynuzlu ata binen ve ellerinde gökkuşağı rengi kocaman şekerden yapılmış silahlarla mehter marşı çalan askerlerle sefere de gitsinler.

Yahu bu kadar medeni/uygar bir devlet neden bugün tarihin tozlu raflarında yerini almıştır? Yeniçeriler zırt pırt isyan etti diye mi? Padişahlar sefere gitmedi diye mi? Devlet yönetimine devşirmeler geldi diye mi? Dış güçlerin oyunları yüzünden mi?

Tüm Reklamları Kapat

Hayır değil. Sebebi çok basit. İki sebebi var.

Birincisi: çağa ayak uyduramadı.

İkincisi: öyle olmak zorundaydı.

Çünkü Ibn Xaldun'un dediği gibi devletler insanlar gibi doğar yaşar ve ölürler.[3]

Tüm Reklamları Kapat

Bu gayet normal birşey.

Kaldı ki Osmanlı bilim konusunda illa lider olmak zorunda mı? Kim koydu bu kuralı?

Avrupa her zaman bilim konusunda çok mu ilerideydi? Enginizasyon mahkemelerinde bilim insanlarını diri diri yakan kimdi?

O esnada endülüste kütüphane kuranlar kimdi peki?

Tüm Reklamları Kapat

Bu bir döngü gibi. İslamın altın çağı doğdu yaşadı oldu. Avrupanınkide öyle olucak. döngü bu...

Son olarak Sn Günberk'in ifade ettiği gibi saraylarda krallar gibi karşılanan (b)ilim insanlarına gelirsek... (Bu arada kimsenin tezi ile uğraşmak gibi bir derdim yok ama Sn Günberk'in kullandığı kaynak olan Vikipedi Türkçeyi evrim ağacı kaynak olarak kabul etmiyor. Saçma mıdır tartışılır. Bence gereksiz bir kural)

Saraya gelen din adamlarının, bazı sanatçıların ve bazende filozofların sevilerek karşılandığı doğru.

Ama Osmanlı da zaten pozitif bilimler bilim olarak kabul edilmiyor. Dolayısıyla saraylara gidenler astronom, coğrafyacılar, matematikçiler, fizikçiler değil.

Osmanlı da bilim çok gelişmemişti. Bu kısmen ellerinde olmayan sebeplerdendi. Kısmen de ihtiyaç yoktu. (Bknz: kolomb canı sıkıldığı için mi denizlere açıldı?)

Ama sonuç olarak pozitif bilim Osmanlı'da neredeyse hep geri kaldı. Ceremesini bugün bile çekiyorlar.

Kaynaklar

  1. H. İnalcık. (2008). Doğu Batı Makaleler Ii. ISBN: 9789758717422. Yayınevi: Doğu Batı.
  2. E. S. Gürkan. (2020). Bunu Herkes Bilir: Tarihteki Yanlış Sorulara Doğru Cevaplar. ISBN: 9786057635402. Yayınevi: Kronik Kitap.
  3. I. Khaldun. (2011). Mukaddime 1. ISBN: 9789753510417. Yayınevi: Onur Yayınları.
4
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Cevap
Batu Günberk
Tarih ile ilgilenen bir lise öğrencisiyim

Osmanlı zamanında ilim insanları saraylarda ağırlanır ve büyük imkanlar verilirdi. Müslüman bilim insanlarının büyük çoğunluğu osmanlıdan çıkmıştır. Bazı gerici padişahlar sanatı gevur işi olarak gördükleri için sanat bazı dönemlerde yara almıştır ama genel olarak osmanlıda bilim ve sanat önem verilen kavramlardı.[1]

Kaynaklar

  1. Batu Günberk. Osmanlıda Bilim Ve Teknoloji. Alındığı Tarih: 22 Mart 2023. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
1
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Sorulara Dön
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Umut: Her Şey Çok Güzel Olacak mı?
Umut: Her Şey Çok Güzel Olacak mı?
Araba Tekerleği Yuvarlak Olmak Zorunda mı? Üçgen Tekerlek Mümkün mü?
Araba Tekerleği Yuvarlak Olmak Zorunda mı? Üçgen Tekerlek Mümkün mü?
Bazen Kalbinize Bıçak Saplanmış Gibi Bir Ağrı Hissediyor musunuz?
Bazen Kalbinize Bıçak Saplanmış Gibi Bir Ağrı Hissediyor musunuz?
Bir Diyetin Zırva Olup Olmadığını Nasıl Anlarız?
Bir Diyetin Zırva Olup Olmadığını Nasıl Anlarız?
Yazın Cereyanda (Soğuk Hava Akıntısında) Kalmak Sizi Hasta Eder mi?
Yazın Cereyanda (Soğuk Hava Akıntısında) Kalmak Sizi Hasta Eder mi?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close