Bebeğin cinsiyetini belirleyen kromozomlara (X ve Y kromozomları) cinsiyet kromozomları denir. Tipik olarak, annenin yumurtası bir X kromozomuna katkıda bulunur ve babanın spermi bir X veya bir Y kromozomu sağlar. XX cinsiyet kromozomu çiftine sahip bir kişi biyolojik olarak kadın, XY çiftine sahip bir kişi ise biyolojik olarak erkektir.[1]
Ebeveynler, göz rengi ve kan grubu gibi özellikleri veya özellikleri çocuklarına genleri aracılığıyla aktarır. Bazı sağlık durumları ve hastalıklar da genetik olarak aktarılabilir.
Bazen bir özelliğin birçok farklı formu olabilir. Örneğin, kan grubu A, B, AB veya O olabilir. Bu özelliğin genindeki değişiklikler (veya varyasyonlar) bu farklı formlara neden olur.
Bir genin her varyasyonuna alel denir. Kromozomlarınızda bulunan genin bu iki kopyası, hücrelerinizin çalışma şeklini etkiler.[1]
Bir gen çiftindeki iki alel, her ebeveynden bir tane olmak üzere kalıtsaldır. Aleller birbirleriyle farklı şekillerde etkileşime girer. Bunlara kalıtım kalıpları denir.[1]
Baskın aleller, birey alelin yalnızca bir kopyasına sahip olsa bile etkisini gösterir (heterozigot olarak da bilinir?). Örneğin, kahverengi göz aleli baskındır, bu nedenle kahverengi gözlere sahip olmak için 'kahverengi göz' alelinin yalnızca bir kopyasına ihtiyacınız vardır (yine de iki kopyayla yine kahverengi gözlere sahip olacaksınız).
Her iki alel de baskınsa, buna codominance denir? Ortaya çıkan özellik, her iki alelin eşit şekilde ifade edilmesinden kaynaklanmaktadır. Buna bir örnek, A ve B baskın alellerinin birlikte baskınlığının sonucu olan AB kan grubudur.
Resesif aleller, yalnızca birey alelin iki kopyasına sahipse (homozigot olarak da bilinir mi?) Etkilerini gösterir. Örneğin, mavi göz aleli resesiftir, bu nedenle mavi gözlere sahip olmak için "mavi göz" alelinin iki kopyasına sahip olmanız gerekir.[2]
Bazı genler cinsiyet kromozomunda bulunur,
Bu genler, X kromozomu ile (erkek ise anneden, kız ise anneden veya babadan) kalıtılır.
Dişilerde iki X kromozomu (XX) bulunurken, erkeklerde bir X kromozomu ve bir Y kromozomu (XY) bulunur.
Bu, dişilerin X'e bağlı genler için iki aleli varken erkeklerin yalnızca bir aleli olduğu anlamına gelir.
Bazı genetik hastalıklara, örneğin hemofili gibi cinsiyete bağlı genler neden olur?
Hemofili aleli resesiftir, bu nedenle bir dişinin hastalığa sahip olması için iki kopyaya ihtiyaç vardır.
Bununla birlikte, erkeklerin yalnızca bir X kromozomu olduğundan, hastalığa sahip olmaları için hemofili alelinin yalnızca bir kopyasına ihtiyaçları vardır.
Bu, hemofilinin erkeklerde kadınlardan çok daha yaygın olduğu anlamına gelir.[2]
Örneğin:
İşlevsel alel = H
Hemofili aleli = h
XH XH = sağlıklı kadın
XH Xh = taşıyıcı dişi
Xh Xh = hemofili dişi
XH Y = sağlıklı erkek
Xh Y = hemofili erkek
Kaynaklar
- Betterhealth. Genes And Genetics. Alındığı Tarih: 22 Mart 2023. Alındığı Yer: betterhealth | Arşiv Bağlantısı
- @yourgenome · Science website. What Are Dominant And Recessive Alleles?. Alındığı Tarih: 22 Mart 2023. Alındığı Yer: @yourgenome · Science website | Arşiv Bağlantısı
