Somnambulizm (uyurgezerlik) bir uyarılma bozukluğudur. Genellikle derin hızlı olmayan göz hareketi (NREM) (3. ve 4. evre) uykusunda ortaya çıkar ve bu nedenle en sık olarak bu uyku evrelerinin en yaygın olduğu gecenin ilk üçte birinde gerçekleşir. Etkinlik birkaç dakikadan bir saate kadar sürebilir. Düzensiz uyku düzeninden kaynaklanan yetersiz uyku, geç yatma, günlük şekerlemeyi bırakma veya sabah erken uyanma gibi çeşitli durumlar somnambulizme neden olabilir.
Daha genel faktörler;
Genetik ve aile öyküsü: Araştırmalar, bazı insanların uyurgezerlik ve diğer NREM parasomnilerine genetik olarak yatkın olduğu açık bir model göstermektedir. Ebeveynlerinde uyurgezerlik öyküsü olmayan çocukların yaklaşık %22'si bu durumu yaşayacaktır. Buna karşılık, ebeveynlerinden birinin öyküsü varsa çocukların %47'si uyurgezerdir ve her iki ebeveynin de öyküsü varsa çocukların %61'i uyurgezerdir.
Uyku yoksunluğu: Uyku eksikliği, uyku yoksunluğu döneminden sonra derin uykuda daha fazla zaman geçirmekten kaynaklanabilecek daha yüksek uyurgezerlik riski ile ilişkilendirilmiştir.
Bazı ilaçlar: Sakinleştirici etkisi olan ilaçlar, insanları uyurgezerlik atağı geçirme şanslarını artıran bir tür uykuya sokabilir.
Alkol: Akşamları alkol almak kişinin uyku evrelerinin dengesini bozabilir ve uyurgezerlik riskini artırabilir.
Beyin hasarı: Beynin şişmesi (ensefalit)6 dahil olmak üzere beyni etkileyen durumlar uyurgezerliği tetikleyebilir.
Ateş: Çocuklarda ateşin uyurgezerliği daha olası hale getirdiği ve gece vakti hastalıktan artan uyarılma ile ilişkili olabileceği bulunmuştur.
Obstrüktif uyku apnesi (OSA): OUA, hava yolunun tıkandığı ve uyku sırasında kısa süreli solunum kesintilerine neden olduğu bir uyku bozukluğudur. Bir gecede onlarca kez meydana gelebilen bu duraklamalar, uyurgezerliğe neden olabilecek uyku kesintileri yaratır.
Huzursuz Bacak Sendromu (HBS): HBS, uzanırken uzuvları, özellikle bacakları hareket ettirmeye yönelik güçlü bir dürtüye neden olan bir uyku bozukluğu türüdür. Bir kişinin uyurgezerlik dönemine girebileceği gece uyanmalarına neden olur.
Stres: Uyurgezerlik eğilimini artırabilen daha parçalı veya kesintili uykuya neden olmak da dahil olmak üzere çeşitli stres türleri uykuyu etkileyebilir. Bazı stres türleri, örneğin seyahat ederken veya bilinmeyen bir yerde uyurken olduğu gibi rahatsızlık veya değişiklikle ilişkilendirilebilir.
Olayların sıklığı yüksek olduğunda, psikososyal komplikasyonlar veya stresörler mevcut olduğunda veya olaylar şiddetli ve potansiyel olarak zararlı olduğunda tedavi düşünülür. Uyurgezerliği tedavi etmek için gene[1]llikle ilaç kullanılmaz. Bununla birlikte, sık sık uyurgezerseniz veya kendinizi veya başkalarını ciddi şekilde yaralama riskiniz varsa, benzodiazepinler veya trisantidepresanlar gibi ilaçlar bazen kullanılır. Bu ilaçlar uyumanıza yardımcı olabilir ve uyurgezerlik nöbetlerinin sıklığını azaltabilir.
Bilişsel davranışçı terapi (CBT) veya hipnoterapi gibi terapiler bazen yardımcı olabilir.[2][1]
Kaynaklar
- Eric Suni, et al. Sleepwalking: What Is Somnambulism?. (11 Mart 2022). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2022. Alındığı Yer: sleepfoundation.org | Arşiv Bağlantısı
- Suresh Kumar, et al. Somnambulism: Diagnosis And Treatment. (2 Haziran 2007). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2022. Alındığı Yer: ncbi.nlm.nih.gov doi: 10.4103/0019-5545.33261. | Arşiv Bağlantısı
