Merhaba,
Öncelikle tek hücrelilerin çok hücrelilere göre radyasyondan daha az etkilenmesini konu alalım. Bu doğru bir bilgidir. Örneğin bir bakteri olan Deinococcus radiodurans, insanları öldürebilecek radyasyon düzeylerinin binlerce katını bile tolere edebilir.[1] Fakat tüm tek hücrelilerin çok hücrelilere göre radyasyondan daha az etkilendiği genellemesi doğru olmayabilir. Çünkü radyasyona karşı olan direnç hücresel yapı, genetik özellikler ve çevresel koşullar gibi faktörlere bağlıdır. Ayrıca bazı tek hücreliler, hücre bölünmesiyle hasarlı DNA'yı onarabilir. Ancak ne olursa olsun tek hücreliler de radyasyondan etkilenir.
Tek hücreliler radyasyondan daha az etkilenir, kanser çok daha az bir sorundur, çok yüksek enerjiye ihtiyaç duymaz... peki ama bunlara rağmen çok hücreli canlılar neden ve nasıl evrimleşmiştir?
Çok Hücreliliğin Faydaları
Birinci fayda organizasyon becerisidir. Tek hücreliler ortalıkta "dolaşan", "başıboş" canlılardır (virüs gibi cansız kabul edilen tek hücrelileri yok sayıyorum). Tek hücrelilerin karşısında örneğin 50 hücreden oluşan bir çok hücreli olduğunu hayal edersek, çok hücreli canlının avcılardan korunma ve avlanma başarılarının daha yüksek olduğunu görürüz. Bir elin nesi var iki elin sesi var, diye, çokluğun daha faydalı olduğunu söyleyen bir atasözümüz bile mevcut.
İkinci bir fayda iş bölümünün yapılabilmesidir. Yani çok hücreli canlılarda, tek hücrelilerde olduğu gibi sindirim faaliyeti tek hücre tarafından yapılmak zorunda değildir. Bu faaliyet için özelleşen hücreler vardır.
Görüldüğü üzere, tek hücreli canlılarda olduğu gibi çok hücreli canlılarda da çeşitli avantajlar ve dezavantajlar vardır. Evrimsel süreçte iki kategorideki canlıların da bugüne dek gelebilmesi ikisinin de başarılı olduğunu, avantajların sürdüğünü gösterir.
Çok hücreli canlılara ait ilk fosiller günümüzden 900 milyon yıl öncesine dayanmaktadır. Fakat kambriyen patlaması zamanlarında asıl çeşitliliğin sağlandığı bilinmektedir.
Çok hücreliliğe geçişin nasıl ve ne zaman gerçekleştiğini açıklayan teoriler arasında en popüler olanı Simbiyogenez Teorisi'dir. Bu teoriye göre daha büyük tek hücreli canlılar, daha küçük olanları "yedikten" sonra sindirememiştir. Ardından büyük hücreli canlının içinde bulunan küçük tek hücreli büyükle kaynaşmıştır. Örneğin mitokondri veya kloroplast organalleri önceden başka tek hücrelilerken simbiyogenezle tek bir hücrenin organalleri haline gelmiştir.
Hoşça kalın.
Kaynaklar
- Çağrı Yalgın. Bir Radyoaktivite Kalkanı Kolay Evriliyor – Açık Bilim. (6 Mayıs 2014). Alındığı Tarih: 7 Ocak 2024. Alındığı Yer: Açık Bilim | Arşiv Bağlantısı
