Neden melanineden başka bizi güneş ışığından koruyacak pigmentlere sahip değiliz?

Melanin, vücudun cilt, saç ve göz rengini belirleyen ve melanositler tarafından üretilen bir pigmenttir. Güneşin zararlı UV ışınlarını emerek cilt hücrelerini koruma işlevi görür ve bu sayede cilt kanseri riskini azaltır. Eumelanin koyu renkleri, feomelanin ise açık tonları oluşturur; ayrıca nöromelanin beyin ve sinir sistemi dokularında bulunur. Melanin miktarı ve türü, bireyin cilt rengini belirlerken UV ışınlarına karşı korunma seviyesini de etkiler. Genetik faktörler ve çevresel etkenlerle belirlenen melanin, cildi korumanın yanı sıra yaşlanma belirtilerini geciktirir ve vücut ısısını düzenlemeye yardımcı olur.

Neden buna göre evrimleştiğimize gelirsek: İlk insan atalarımız, Afrika kıtasında tropikal bölgelerde yaşamışlardır. Bu bölgelerdeki yoğun güneş ışığına maruz kalma, melanin üretiminin artmasına neden olmuştur. Melanin, ultraviyole (UV) ışınlarına karşı cildi koruyarak DNA hasarını ve cilt kanseri riskini azaltmıştır. Sonraki milenyumlar (binlerce yıl) boyunca insanlar Afrika'dan çıkarak dünyanın farklı bölgelerine göç etmeye başladıkça, farklı coğrafi ve iklimsel koşullara uyum sağladılar. Bu uyum sürecinde melanin seviyesi de değişiklik göstermiştir.

Örneğin tropikal bölgelerde yaşayan insanlar, yoğun güneş ışığına karşı yüksek melanin seviyelerine sahip olmuştur. Bu durum, güneşin zararlı etkilerine karşı bir koruma sağlamıştır. Daha ılıman iklimlerde yaşayan insanlar, orta düzeyde melanin seviyelerine sahip olmuştur. Bu bölgelerde hem güneşten korunma hem de yeterli D vitamini üretimi dengelenmiştir. Daha kuzeyde, güneş ışığının daha az olduğu bölgelerde yaşayan insanlar, düşük melanin seviyelerine sahip olmuştur. Bu, UV ışınlarının yeterince emilmesini ve D vitamini üretiminin artırılmasını sağlamıştır. yani kısacası, salgıladığımız melanin seviyesi coğrafi koşullardan önemli ölçüde etkilenir. Genetik ve kültürel faktörlerin de etkisi büyüktür.

Neden başka bir pigment değil de melanin kullandık? Elbette alternatif pigmentler vardı; klorofil, karoten, hemoglobin gibi. Fakat bu pigmentlerin hiçbiri UV ışınlarına karşı melanin kadar koruma sağlamıyordu. İlk insanlar da Afrika' nın Ekvator' a yakın bölgelerinde evrimleştiği için, yoğun güneş ışığından koruyacak bir pigmente ihtiyaçları vardı. Kim bilir, belki de başka bir kıtada, bambaşka bir şekilde evrimleşecektik:)

Umarım bu cevap size yardımcı olmuştur. Bilimle kalın...