Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Nuh Portakal
Nuh Portakal
1,309 UP
Üye
2

Neden evrenin nedenselsizliğine karşı çıkılıyor?

Büyük Patlamadan önce tekillik olduğu kabul ediliyor. Peki bu tekillik derken, insanın algılayamadığı başka bir boyut olarak düşünülebilir mi? Klasik anlamda evreni kapsayan başka bir boyut. Böylece yaratıcı bir güçten ziyade evrenin daha doğrusu o boyutun nedenselsizliği var olabilir mi?
139 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
2 Cevap
Koralp Erin
Koralp Erin
209K UP
Astrofizik meraklısı...

Büyük Patlama teorisi günümüz bilim adamları arasında kabul görmüş bir teoridir ama ne yazık ki, bazı soruları yanıtsız bırakır. Büyük patlamadan önce ne olduğunu söylemez. Yani tekillik veya büyük patlamadan önceki durum matematiksel bir hesaplamadan ziyade, duygusal bir tahminden öteye gitmez. 

Bunun yanı sıra M Kuramı, bize matematiksel olarak BP'den önce ne olduğunu söyleyebilir. 11 boyuttan bahseder. Büyük patlamadan önce ne olduğunu, nasıl olduğunu hatta genel görelilikte karşımıza çıkan karadelikler ile ilgili problemlerin matematiksel olarak çözülebileceğini söyler ama henüz bu hesaplamaları yapabilecek matematiğe sahip değiliz veya bu hesaplamaları yapmak çok uzun sürmektedir. Sicimlerin hareketleri hesaplanırken pertürbasyon yöntemi kullanır. Yani çözülemeyen bir problemi, o probleme bağlı başka bir problemden yola çıkarak, çözme girişimidir. ( ya da yaklaşık sonuç bulma diyelim )

Tüm Reklamları Kapat

Sonuçta; sicimlerin gerçek hareketlerini bulmak için ise, neredeyse sonsuz bir seri oluşturan hesapların yapılması gerekir. Önümüzdeki bir kaç on yıl içinde M kuramı her şeyin teorisi olabilir. Böylelikle senin gibi bizlerin de sürekli sorduğu o soruya; bir cevap bulabiliriz. 

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. M-Theory. (19 Haziran 2019). Alındığı Tarih: 19 Haziran 2019. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
  2. Yazar Yok. Solving Quantum Field Theories. (19 Haziran 2019). Alındığı Tarih: 19 Haziran 2019. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
Bu cevabın içeriği ve doğruluğu, Evrim Ağacı editörleri tarafından kontrol edilmiş ve onaylanmıştır.
4
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Abdulkadir K
Abdulkadir K
10K UP
Meraklı bir öğrenci

Öncelikle sorunun felsefe bölümünde sorulması gerektiği kanaatinde olduğumu belirtmek isterim. Bu nedenle vereceğim cevabın neden bilimsel olamayacağını kısaca açıklayayım;

Nedensellik muhtemelen ilkçağ insanlarının dahi aklına takılan kadim bir sorundur. Nedenselliğin sorgulanması bir açıdan düşünce yöntemimizi inkar girişimidir çünkü düşünme olayını her ne kadar çoğunlukla sezgisel olarak yorumlasakta yakın zamndaki psikoloji yorumları ve sinir bilimci yorumları, düşüncelerimizin, beyin hücrelerimizdeki karmaşık fakat fizik kurallarına uyan sinyal iletilerinin ve dış etmenlerin etkisiyle oluştuğu yönündedir. Bu sebeple neden sonuç ilişkileri içerisinde yer alan bu yorumlar bize, düşüncelerimizin neden ve sonuçtan oluştuğunu teyit etmektedir. Burada ister istemez şu soru akıllara gelmektedir,"Neden sonuç ilkeleriyle çalışan beynimizle neden sonuç ilkelerini sorgulayabilir miyiz?". Beynimizin çalışma yönteminin nedensellik olduğu bu kadar ortada iken elbetteki anlamsız bir arayış olacaktır. Bu sebeple nedenselliğin sorgulanması bilimsel değildir.

Tüm Reklamları Kapat

Kısaca bu konuda ne çıkarım yapmak mümkündür ne de deney yapmak. Sadece, gözlemlerimiz neden sonuca kesin bir hüküm vermektedir. Bu hüküm nedenselliğin varlığıdır. Çünkü biz varız.

Evrenin nedensel olduğuna karşı itirazlar da elbette olmuştur. Özellikle kuantum mekaniğinin temelinde olasılıkların olması bu itirazların başında yer almaktadır. Açıkçası yukarıda bahsettiğim akıl yürütmenin aksine deneylerimizden bazıları, nedenselliği olasılığa bağlayabiliyor.(düşünce deneyi olmayan kuantum deneyleri) Fakat bu konuda makul bir itiraz hakkı nedenselliği doğru kabul edenlere çıkıyor. Belkide olasılık dediğimiz şey aslında determinizmin bir sonucu olabilir. Bu tıpkı zar atmak gibidir. Zarın fizik kurallarıyla yere düştüğünü ve bu kurallara uyarak durduğunu biliyoruz. Fakat yine de olasılık hesaplarımızın doğru çıkmasının sebebini, olasılık hesabının nedensellikten çıkmasına çok rahat bağlayabiliyoruz. Peki gerçekliğin temelinde hangisi vardır?

Tüm Reklamları Kapat

Bu sorular tıpkı yumurta mı tavuktan tavuk mu yumurtadan sorusu gibi olmakta ve bir döngüye kapılmaktadır.

Bu konuda eski filozoflardan anaksimandrosun isabetli bir yorumunu da söylemek isterim. Anaksimandros, tavuk mu yumurtadan yumurta mı tavuktan sorusuna basit bir akıl yürütmeyle şöyle cevap vermiştir; Her şey neden ve sonuçlardan oluşmaktadır. Fakat neden sonuçta geçmişe gittiğimizde nedeni omayan bir neden olmalıdır ki sonsuz olan döngüden kurtulabilelim. Yumurta bu sebeple tavuk olmayan bir canlıdan çıkmalıdır ki bu döngü bir yerde kırılsın.(burada anaksimandros ilk nedenden ziyade, nedensiz bir nedenden bahseder)

Günümüz bilimi gerçekten de bu düşüncenin isabetli olduğunu evrimle kanıtlamıştır. Ancak her ne kadar tavuk olmayan bir canlı ilk sebep olsa da bu yorum, o canlının sebebi hakkında bir engel teşkil etmemektedir.

Tüm bu söylediklerim göstermektedir ki ilk nedenin sebepsiz olabilmesi mümkün görünmektedir fakat gerçekçi düşünürsek, bu ilk nedenin de bir nedeni olması gerektiğini düşünmek,bir neden olmadığını düşünmekten daha anlamlı olacaktır. Bu sebeple evrenin nedensizliğine karşı çıkmak daha anlaşılabilir bir harekettir.

Zar örneğimi tekrar hatırlamanızı isteyeceğim. Zarı attığınızda ortaya çıkan sonucun bir nedeni var mıdır? Eğer bu soruya olmalıdır diyorsanız genlerimize işlemiş determinizmin sizde de olduğunu anladığınızı varsayıyorum.

Hayır yoktur diyorsanız, size zarı düz bırakmanız ve sonucu gördükten sonra bir daha düşünmeniz için ısrar edeceğim.

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. Paradoksun Kısa Tarihi. (19 Haziran 2019). Alındığı Tarih: 19 Haziran 2019. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
3
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close