Neden aslanlar kondisyonu iyi olan hayvanları (ceylan vs.) avlamak için, kondisyonu’nu gelişmiş yerşne az kondisyonlu ama çok hızlı evrimleşmişlerdir?

İlk başta soruda önemli mantık hataları var bu soru bana göre kabul edilemez derecede mantık hataları içeriyor.

1. Hata: Soruda, aslanların kondisyonu iyi olan hayvanları avlamak için evrimleştiği varsayılıyor. Ancak bu doğru değil ve burada neden-sonuç ilişkisi yanlış kurulmuş.
2. Hata: "Kondisyonu Gelişmiş Yerine Az Kondisyonlu" İfadesi Anlamsız Burada kimin kondisyonundan bahsedildiği belirsiz. Aslanın mı? yoksa Avlarının mı?
3. Hata: Evrim "Çok Hızlı" İşlemez Soruda, aslanların "çok hızlı evrimleştiği" iddia ediliyor. Ancak: Evrim, yüzyıllar, hatta milyonlarca yıl içinde gerçekleşen bir süreçtir.

Aslanlar Neden En Güçlü Avlarını Seçmez?

^[3]Doğanın yasaları basittir: Hayatta kal, üre, ve en az enerjiyle en fazlasını elde et. Peki, aslanlar gibi yırtıcıların avlarını seçerken nelere dikkat ettiğini hiç düşündünüz mü? Çoğumuz belgesellerde gördüğümüz o hızlı kovalamaca sahneleriyle etkileniriz ve içgüdüsel olarak şu yanılgıya düşeriz: “Aslanlar en güçlü, en hızlı avlarını tercih eder çünkü onlar da güçlüdür.” Oysa gerçek bundan çok daha farklıdır.

Güçlü Olanı Değil, Zayıf Olanı Avlamak

^[4]Bir aslan, avlanırken gücünü israf etmez. Avını seçerken en güçlü olanı değil, en zayıf veya sakatlanmış olanı hedef alır. ^[1]Neden mi? Çünkü doğada en büyük savaş enerji dengesi üzerinedir. Bir aslan, hayatta kalabilmek için mümkün olan en az çabayla en fazla ödülü almak zorundadır. Eğer bir aslan her avında en hızlı ve en dayanıklı ceylanı yakalamaya çalışsaydı, bu ona fazlasıyla pahalıya mal olurdu; çünkü başarısız olma ihtimali yüksektir ve her başarısız av girişimi, açlık demektir.

Bu noktada, akla şöyle bir soru gelebilir:

"Peki, aslanlar neden kendileri de en güçlü ve çevik olacak şekilde evrimleşmişlerdir?"

Evrim Hızlı İşlemez, Strateji Belirler

Burada önemli bir kavram devreye giriyor: ^[2]Evrim. Evrim, bireylerin kısa sürede değişmesi değil, nesiller boyunca belirli özelliklerin avantaj sağlayarak aktarılması sürecidir. Aslanlar, milyonlarca yıl boyunca, çevresel koşullara uyum sağlayarak güçlü, çevik ve dayanıklı hale gelmiştir. Ancak bu, her avlarını en güçlü olandan seçecekleri anlamına gelmez. Tam aksine, evrim onlara güçlerini verimli kullanmayı öğretmiştir.

Bu yanlış algıyı kırmak için, belki de soruyu şu şekilde sormak gerekir:

"Neden aslanlar en güçlü avları değil de en kolay ulaşabilecekleri avları tercih edecek şekilde evrimleşmiştir?"

İşte burada doğanın en temel prensibi devreye giriyor: Enerji tasarrufu.

Bir avcı, hayatta kalabilmek için mümkün olduğunca az enerji harcamalıdır. ^[5]Eğer bir avın peşinde saatlerce koşmak yerine, yaşlı veya sakatlanmış bir avı seçerek çok daha az eforla karnını doyurabiliyorsa, neden zoru seçsin ki? İşte bu yüzden doğada en güçlü olan değil, en akıllıca hareket eden hayatta kalır.

Evrime sadece koşma yetisi kazanmaktır mantığıyla yaklaşmak eksik kalır. Eksiksiz bir mantık zinciri çıkarmak bence zor çünkü bunu biyokimyasal yönden de incelemek gerekir ama daha düz bir yaklaşım yapmak gerekirse mesela penceleri ve dişleri ve pusuda bekleme yetenekleri de gelişmiştir diyebilirim.

Aslında, bu sorunun önermesinde bir hata olduğunu söyleyebiliriz çünkü evrimin neden bir yöne doğru gelişmediğini sorgulamak, piyangonun neden birisine çıkmadığını sorgulamak gibidir: şans faktörü çok büyük bir etkendir. Burada da şans konusu aslan soyunda o mutasyonun yani adaptasyonun gelişmesine bağlıdır. Eğer tür içinde öyle bir mutasyonun gelişmesi için gerekli varyasyonlar yoksa tür de o yöne evrilmez.

Bir türde o yöne gidecek mutasyonun oluşması da sadece o yönde bir evrim için yeterli değildir. İlk olarak o mutasyona sahip canlının hayatta kalabilmesi lazımdır, ki bu da genel olarak şans faktörü ile ilgilidir. Ayrıca ikinci olarak o mutasyonun tür için gerçekten avantajlı olması gerekir. Mesela aslanların çok kondisyonlu olmaları belki de onların peşine düştükleri bir avdan kazanabileceklerinin çok üstünde enerji gerektirecektir, ki bu da kesinlikle doğal seçilimin seçeceği özelliklerden değildir. Ayrıca soruda bir diğer gözüme çarpan yanlış kabul ise "daha mantıklı evrimleşme" tanımındaydı. Doğada daha mantıklı diye bir tanım yoktur. Mantık sadece dışarıdan bakan birisine göredir, ki o bakanın da bir insan olması lazımdır. Yani doğada bir şey bizim aklımıza yatmadı diye mantık dışı ilan etmek abesle iştigaldir çünkü doğa tamamen en verimliyi seçmeye çalışır. Ki aslanların ormanların kralı isminden de ne kadar iyi bir adaptasyon geçirdiği açıktır. Bizim için mantıksız olan bir evrim mekanizması, onlar için harika bir uyum yeteneğini simgeler.