Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Nurəddin Fərzəliyev
Üye
0

Kozmik ışınların evrimsel mutasyonlarla nasıl bir alakası vardır?

Carl Sagan "Kozmos" kitabında kozmik ışınların evrimsel mutasyonların oluşmasına etki ettiği yazıyor. Kozmik ışınlar nedir ve DNA-lara nasıl etki eder?
490 görüntülenme
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Muhsin Alperen Yılmaz
Biyoloji Öğrencisi

Merhaba. Sormayı amaçladığınız konu çok kapsamlı ve yerinde bir konu.

Şimdi, burada biraz fizik göreceğiz:

Analoji kuracağım: Elimde bir adet kalem olduğunu düşünelim. Ben bu kalemi ileri geri, ya da sağ sola hareket ettirirsem kalemin görüntüsü bana göre belirsizleşmeye başlar. Eğer yapabilirsem, bu hareketi saniyede 20.000-40.000 kere tekrarlayacağım. Diyelim insanüstü güçlerim var ve bunu yaptım. İşte o an, kalem bize göre artık bir cisim olmaktan çıkar ve bir sese dönüşür. Devam ettim, kalemi saniyede astronomik sayılarla ifade edilecek düzeydeki hızlarla hareket ettiriyorum. İşte şimdi oluşan ses, artık bir ısıya dönüşür. Hareketin hızını artırarak devam ediyorum, ısı artık bir ışına dönüşüyor. Devam, hareketin ve düşünce gücümün bir sınırı yok! Hız arttı. Ancak şimdi, kalem-ses-ısı-ışın dönüşümünden sonra kalem artık bize göre yok olur. İşte, evrendeki enerji de böyle, farklı enerji düzeylerinde farklı şekillerde tezahür eder.

Tüm Reklamları Kapat

Burada biraz astronomi göreceğiz:

Güneşten dünyaya ulaşan güneş ışınları, dünyada henüz insan evrimleşmesi yok iken (4 milyar yıl önce) yola çıkmış olan ışınlardır. Dolayısıyla bizler yani tüm canlılık, fosil ışınları kabul ediyoruz. Bu durum canlılığın oluşması için çok önemlidir. Çünkü ışınların bu kadar uzun ve dolambaçlı bir yol izlemesi, biyomerler (canlı moleküller) için tehlikeli olan enerjinin dalga boylarını yumuşatarak çoğunluklu görünür ışık halinde dönüştürülmesi demektir.

1980'li yıllardan itibaren Voyager'ın gönderdiği verilerle güneşin yapısını daha iyi anlamaya başladık. Derken bir şey fark edildi: Güneşin territoryumu'nda anlamsız türbülansların meydana geldiği anlaşıldı. İleriki gözlemler gösterdi ki, Güneş, kendi territoryumuna gelen zararlı kozmik ışınları engeleyecek bir mekanizma geliştiriyordu. Bu mekanizma şöyle işliyordu: Güneşe gelen kozmik ışınların şiddeti çok yüksekse, Güneş kendi territoryumunu küçültüyordu. Ancak kozmik ışınlar o denli şiddetli geliyordu ki Güneş çaresiz kalıp kozmik ışınları dünyaya bırakmak zorunda kalabiliyordu. Derken Allen kuşaklarının varlığı keşfedildi. Ay sayesinde Allen kuşaklarına sahibiz. Bu kuşaklar dünyamıza gelen kozmik ışınların bir kısmını da engeller. (Allen kuşakları için detaya giremeyeceğim bkz: ileri okuma) Ancak yine kozmik ışınlar gelmeye devam ediyor, ve çok tehlikeliler hâlâ. İşte bu sefer ozon tabakası bunları da kırar ve en minimize haliyle kozmik ışınlar bizlere ulaşır.

Tüm Reklamları Kapat

Burada biraz kimya göreceğiz:

Kozmik ışınlar bizlere ulaştı. DNA’ya direkt etki etmeden önce, vücutta moleküllerle etkileşime geçer ve molekülleri iyonize eder. Bu da serbest radikaller oluşturması demektir. Oluşan bu serbest radikaller direkt olarak DNA'yı etkiler. Serbest radikaller, bir veya birden fazla tek elektron içeren yüksek reaktiviteli molekül veya gruplardır. Bu da, serbest radikallerin canlı hücre için toksik olduklarını gösterir. Hücre içi olduğu gibi, bunun hücre dışında da etkileri var. Hücre membranındaki moleküllerin iyonizasyon sonucu inaktif olup madde geçişlerini kısıtlaması gibi.

Burada nihayet biyoloji göreceğiz:

Bu ışınlar, örneğin gelen herhangi bir zararlı ışın (Uv, X vs); DNA'larımızda kimyasal sürecine de yer verdiğimiz üzere, örneğin 18. Kromozomun 8'inci seksiyonunun 152. sırasında, duymayı kontrol eden bir mekanizmayı saptırabilir. Bu, sitozinin yerine guaninin gelmesi ile olur duyma bağlamında. Tabii farklı seksiyonlardaki anomaliler başka durumlara neden olur. İşte bunlar mutasyondur. İşte bunlar evrimin ana dinamikleridir. Umuyorum sorunuza cevap olabilmiştir.

336 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Çağrı Mert Bakırcı. Kozmik Işınlar Ve Radyasyon: Radyoaktif Işımanın Evrimsel Süreçte Rolü Nedir?. (6 Mart 2021). Alındığı Tarih: 6 Mart 2021. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
  2. L.Caviola. Van Allen Radiation Belt. (6 Mart 2021). Alındığı Tarih: 6 Mart 2021. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
  3. y.Ok. Nükleer Kimya. (6 Mart 2021). Alındığı Tarih: 6 Mart 2021. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
4
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Sorulara Dön
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
2025'teki Güneş Fırtınasını Atlatabilecek miyiz?
2025'teki Güneş Fırtınasını Atlatabilecek miyiz?
İnternet Nasıl Çalışıyor? İzlemek İstediğimiz Videoları Bize Nasıl Gösteriyor?
İnternet Nasıl Çalışıyor? İzlemek İstediğimiz Videoları Bize Nasıl Gösteriyor?
Deprem Sırasında Gökyüzünde Neden Mavi Işıklar Oluşuyor?
Deprem Sırasında Gökyüzünde Neden Mavi Işıklar Oluşuyor?
Depremzedeler İçin Bilimseverler El Ele! [CANLI YAYIN]
Depremzedeler İçin Bilimseverler El Ele! [CANLI YAYIN]
Güneş Yerine Karadelik Koysak Ne Olur?
Güneş Yerine Karadelik Koysak Ne Olur?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close