Kısa süreli (1 hafta civarı) yetersiz uykunun vücuda etkisi ne olur?

Uyku Eksikliği ve Düzensizliği

Uyku her ne kadar ilk etapta "mutlak savunmasızlık hali" olması bakımından dezavantajlı bir davranış olsa da, beyin dediğimiz bu merkezi kontrol sistemine bazı yükleri olmaksızın kavuşmadık. Her ne kadar beyin, ona sahip olan canlılara müthiş avantajlar sağlasa da, bakımı, kontrolü, düzenlenmesi, vücut içi denetimi ve daha çok sayıda karmaşık işlem için çevreden gelen verilerin işlenmesi veya kasları kontrol etmesi gerekmeksizin çalışabildiği "durgun" dönemlere ihtiyaç duyuyor. Buna biz "uyku" adını veriyoruz.

Uyku sırasında bilincinizin kapanıp, duyu organlarınızdan gelen verilerin neredeyse tamamen baskılanıp, neredeyse tüm kaslarınızın işlevsiz hale gelmesi kabaca bundandır. Her şeyi kapatıp, sahneyi beyne bırakırız. Her gün deneyimlediğimiz bu duraklama dönemlerinde beynimiz yapması gereken işleri yapmaya vakit bulur, kendisinde meydana gelen hasarları onarır, çeşitli hormonları salgılayarak düzgün bir şekilde vücudumuzun işlemesine katkı sağlar, vs. Uyku, neresinden bakarsanız bakın çok önemli bir olgudur.

Gerçekten de, uzun dönem uykusuzluğun kritik zararları olduğu sayısız araştırmayla gösterilmiştir. Bu olumsuzlukların bazıları barizdir: örneğin, uzun dönem uykusuzlukta algı bozulmaları ve veri işleme sıkıntıları görülmeye başlar. Bazı diğer olumsuzlukları ise kolay kolay tahmin edilebilir değildir: örneğin dişilerde meme kanserine yakalanma riski artar!

Ancak uzun dönem kadar kısa dönemli uykusuzluk ve uyku düzensizliği de bir o kadar negatif etkilere sahip.

• Sadece bir hafta boyunca yetersiz uyumak stres, bağışıklık iltihap ve genel sağlık sorunlarına tepkilerimizi yöneten genlerimizin etkinliğini değiştirir

Evrim Ağacı

Uyku eksikliğine yönelik diğer araştırma çalışmaları ise şu şekilde:

Uyku eksikliği pek çok bozukluğun nedeni olarak gösteriliyor. Toplam beş milyon kişinin katıldığı 153 araştırma az uykunun diyabet, yüksek tansiyon, kalp hastalıkları ve obeziteyle bağlantılı olduğunu ortaya koydu.

Araştırmalar bir kaç gece bile uykusuz kalmanın sağlıklı yetişkinleri prediyabetik duruma sokuyor. Orta dereceli uyku eksikliği bile bu kişilerin vücutlarının kan glükoz düzeyini kontrol etmelerine zarar veriyor.

Uyku eksikliğinde aşılar işe yaramıyor ve bu bağışıklık sistemimizi bastırarak bizi enfeksiyonlara daha açık hale getiriyor.

Bir araştırma yedi saatten daha az uyuyan kişilerin yedi saatten fazla uyuyan kişilerden daha fazla soğuk algınlığına yakalandığını ortaya koydu.

Mart ayında Journal of Neuroscience’da yayınlanan araştırmada uzatılmış uyanıklık süresi fareleri uyanık ve tetikte tutmakla sorumlu beyin kökünün bir parçası olan ponsta bulunan “locus cerelius” hücrelerini kalıcı olarak hasara uğrattığı bulundu.

Araştırmanın başyazarı ve Pensilvanya Üniversitesi’nde Tıp Doktoru olan Sigrid Veassey şöyle söylüyor:

Uyku kaybının geri dönülmez hasara yol açabileceği konusunda şu an kanıta sahibiz. Bu deney basit yapılı bir hayvan üzerinde yapılmış olabilir fakat bize insanlarda buna çok özenli biçimde dikkat etmemiz gerektiğini öneriyor.

Uyku düzeni bozulan vardiyalı işçiler daha sık hasta oluyor

Vardiyalı çalışmanın pek çok sağlık sorunuyla ilişkili olduğu söyleniyor. Araştırmacılar günün yanlış diliminde az uyuyan vardiyalı işçilerin diyabet ve obezite risklerini arttırdıklarını ortaya koydu.

İngiltere'deki araştırmalar vardiyalı işçilerin sağlıkları hakkında "orta ya da kötü" tanımını kullandığını açığa çıkardı. Bu gruptaki insanlar vardiyalı çalışmayan insanlara kıyasla uzun süreli hastalıklara yakalanma riskine sahip.

Kaç Saat Uyumalıyız?

Uyku ihtiyacı bireyden bireye değişebilir ve yaş, genetik faktörler, yaşam tarzı gibi pek çok etkenden etkilenebilir. Ancak, genel olarak uzmanlar tarafından önerilen uyku süreleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

• Yenidoğanlar (0-3 ay): 14-17 saat
• Bebekler (4-11 ay): 12-15 saat
• Çocuklar (1-2 yaş): 11-14 saat
• Okul Çağı Çocukları (3-5 yaş): 10-13 saat
• Okul Çağı Çocukları (6-13 yaş): 9-11 saat
• Gençler (14-17 yaş): 8-10 saat
• Genç Yetişkinler (18-25 yaş): 7-9 saat

Sonuç:

Sonuç olarak, uyku eksikliği ve düzensizliğinin uzun dönemde ve kısa dönemde ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği bir dizi araştırma ve bulgu ile desteklenmiştir. Yeterli ve düzenli uyku almanın, bilişsel fonksiyonlar, bağışıklık sistemi, metabolizma ve genel sağlık üzerinde olumlu bir etkisi olduğu gösterilmiştir. Uykusuzluğun, stres, bağışıklık sistemi iltihaplanması ve genel sağlık sorunlarına tepkilerimizin gen düzeyinde değişikliklere neden olabileceği bulguları dikkat çekicidir.

Kısa vadeli uyku eksikliği bile hafıza sorunlarından beyin dokusunun zararına kadar geniş ölçekte travmalara neden olabilmekte, sağlıklı yetişkinleri prediyabetik duruma sokabilmekte, kan glükoz düzeyini kontrol etme yeteneklerini etkileyebilmekte ve bağışıklık sistemini zayıflatarak enfeksiyonlara daha açık hale getirebilmektedir. Ayrıca, uzun dönem uykusuzluğun geri dönülmez hasarlara neden olabileceği, beyin fonksiyonlarını olumsuz etkileyebileceği ve kardiyovasküler sorunlara katkıda bulunabileceği bulguları da dikkat çekicidir.

Bu nedenle, bireylerin uyku alışkanlıklarına dikkat etmeleri ve düzenli bir uyku programı oluşturmaları önemlidir. Sağlıklı bir yaşam sürmek ve genel yaşam kalitesini artırmak için, önerilen uyku sürelerine uygun olarak dinlenmeye özen göstermek gereklidir. Ancak, bireyin sağlık durumu ve özel ihtiyaçları dikkate alındığında, kişisel uyku gereksinimlerini belirlemek ve uygun bir uyku düzeni oluşturmak önemlidir.^[7]