Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Yusuf Akol
Üye
2

Bilinç ve akıl sadece insanda mı var?

3,357 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
2 Cevap
Ufuk Derin
Öğrenci-Okur

İnsan bilinci olan tek tür değil öncelikle. En alta daha fazla link koyacağım önce bir hikaye ile başlayalım.

Sanırım resim yüklenemedi o yüzden buraya tıklayarak resme gidebilirsiniz. Şimdi gelelim konumuza.

Tüm Reklamları Kapat

Hayvanların bilinçli olup olmadığı sorusu 100 yılı aşkın bir süredir detaylı bir biçimde araştırılmaktaydı ve bilim çevreleri bu konuda, birkaç on yıl öncesine kadar net bir şekilde ikiye bölünmüş durumdaydı: bir grup bilim insanı hayvanların insanınkiyle kıyaslanabilir ve aynı kulvarda bir bilinci olmadığını veya hiç bilinçleri olmadığını savunurken, diğer bir grup bilim insanı, diğer hayvanların da insanlar gibi bilinci olduğunu iddia etmekteydi. Her ne kadar yapılan her yeni araştırmayla ikinci grubun, yani insan haricindeki hayvanların da bilinci olduğu argümanı güç kazansa da, bilim camiasının ortak olarak dillendirdiği bir anlaşma bulunmuyordu.

Evrim Ağacı olarak bizler de, 2010 yılında kurulduğumuzdan bu yana sürekli olarak insan dışı hayvanların da bilincinin bulunduğunu, sadece beyin evriminin farklı yönlere gitmiş olmasından ötürü insanın en yüksek zekaya ve bilince sahip hayvan türü olduğunu, bunun insanı "insan" yapan özellik olduğunu, her türün kendine has özellikleri olduğunu ve bu özelliklerin birbiriyle kıyaslanmasının hatalı yargılara neden olabileceğini (insan çok zeki, dolayısıyla diğer canlıların zekası yok demenin çita aşırı hızlı koşuyor dolayısıyla diğer hayvanlar koşamaz demekle eşdeğer olduğunu) farklı şekillerde anlatmaya ve öğretmeye çalışmıştık ve halen de bu tutumumuzu sürdürüyoruz. İzah edelim:

Tüm Reklamları Kapat

İnsanlar; gezegenimiz üzerindeki en ileri düzeyde düşünebilen hayvan türüdür; ama düşünebilen tek hayvan türü değildir. Beyni olan her hayvan düşünebilir, planlayabilir, kararlar alabilir. Sadece insan bunu bir (veya birkaç) adım ötede yapar.

Bunu şöyle düşünebilirsiniz: Her canlının kendine has üstünlükleri, evrimsel süreçte diğerlerinden öteye gidebilmiş özellikleri vardır. Tıpkı kartalın insandan çok daha üstün görüş ve uçuş yeteneği olması, çitanın karaların en hızlı koşucusu, balinaların gezegenin en büyük hayvanları olması gibi, insan da gezegenin en ileri düzeyde düşünebilen hayvanıdır. Her birinin evrimi kendine hastır, evrimsel hikayeleri kendilerine özgüdür. Zaten bu sebeple, ortak olan sayısız özellikleri bir yana, kendilerine özgü bu şekilde birkaç özellik evrimleşebilmiştir.

Nasıl ki çitanın karaların en hızlı koşan hayvanı olması, diğer hayvanların koşamadığı anlamına gelmiyorsa; insanların gezegendeki en ileri düzeyde düşünebilen hayvan türü olması, diğer hayvanların düşünemediği anlamına gelmez. Kaldı ki, yapılan tüm bilimsel araştırmalar, diğer hayvanların da; özellikle memeliler ve kuşların da çok ciddi düşünme, algılama, karar verme yetenekleri olduğunu göstermektedir. Konuyla ilgili olarak aşağıda tavsiye edilen yazı ve makalelerimize göz atmanızı önemle tavsiye ederiz.

Bilim Camiası Anlaşmaya Vardı!

İşte bununla paralel olarak, Cambridge Üniversitesi'nde yapılan Francis Crick Anma Konferansı'nın 7 Temmuz 2012 tarihli toplantısında birçok farklı bilim camiasını temsilen etkinliğe katılan ve hayvan davranışları ile bilinci konusunda araştırma yapan uzmanlar, bilim camiasında artık aksi iddia edilmesi güç bir biçimde, diğer hayvanların da bilince sahip oldukları konusunda hemfikir olduklarını ilan ettiler.

Her ne kadar hayvanlarla bir miktar zaman geçiren her birey, onların birer "biyolojik makine" olmadığını, tamamen içgüdülere bağımlı değil, kendi özgün kararlarını alabilecek bilince sahip olduğunu kolaylıkla fark edebilecek olsa da, bilimsel şüphecilik dahilinde sadece duygusal kanılarla bu yargıya varmak doğru olmazdı ve bilim insanları da bu yüzden oldukça açık bir gerçek gibi gözüken bu konuya uzun yıllardır şüpheci yaklaşmaktalardı.

Her yıl düzenlenen ve bilim camiasının en önemli ve prestijli toplantılarından biri olarak görülen ve bu yılki ayağı geçtiğimiz Temmuz'da düzenlenen Francis Crick Anma Konferansı'nın ana başlığı İnsan ve İnsan-Dışı Hayvanlarda Bilinç olarak seçildi.

"Hayvanla gerçek insan arasındaki kayıp halka muhtemelen biziz." Konrad Lorenz (7 Kasım 1903 - 27 Şubat 1989, Avusturyalı zoolog, etolog ve ornitolog, 1973 Nobel Fizyoloji Ödülü sahibi, modern etolojinin -hayvan davranışları biliminin- babası olarak bilinmektedir)

Tüm Reklamları Kapat

Konuyla ilgili olarak İngiltere'nin en önde gelen akademileri ve bilim grupları (aralarında Cambridge Üniversitesi, Churchill Koleji gibi üniversiteler bulunuyordu), İnsan-Dışı Hayvanlarda Bilincin Varlığına Dair Cambridge Anlaşması başlığıyla, Stephen Hawking gibi bilim insanlarının şahitliğinde imzalanan bilimsel anlaşmanın (ilanname/deklarasyon) önemli bazı satırları şöyle:

Kuşlar, davranış konusunda, nörofizyoloji açısından, nöroanatomi açısından bizlere bilincin evrimine dair çarpıcı bir paralellik göstermektedir. İnsana yakın bir bilincin varlığı, özellikle Afrika gri papağanı gibi türlerde çok net bir şekilde gözlenmiştir. Duygusal ağlar ve algısal mikrodevreler bakımından memeliler ile kuşlar arasındaki benzerlik (homoloji) şimdiye kadar sandığımızdan çok daha fazladır. Üstelik bazı kuşlarda, REM uykusunu ayarlayan devreler başta olmak üzere, memelilerinkine benzer nöral uyku devreleri keşfedilmiştir, öyle ki özellikle zebra ispinozlarında yapılan bu gözlemler, memelilerde gördüğümüz gibi gelişmiş bir neokorteks yapısının bilincin oluşması için şart olmadığını anlamamızı sağlamıştır. Saksağanlar üzerinde yapılan davranış çalışmaları, insan, insansı maymunlar, yunuslar ve fillere şaşırtıcı derecede benzer özbilincin varlığını ispatlamıştır. (...) Şunu ilan etmekteyiz:

Bir neokorteksin varlığının bir organizmanın duygusal durumlara sahip olması için bir zorunluluk olmadığını görüyoruz. Farklı bilim dallarından gelen ve aynı noktada birleşen araştırma verileri ışığında, insan dışı hayvanlarda da bilincin varlığını gösteren yeterli sayıda nöroanatomik, nörokimyasal ve nörofizyolojik özelliklere ulaşılmıştır ve bu hayvanların da istemli davranışlar sergileyebildikleri gösterilmiştir. Sonuç olarak, elimizdeki delillerin fazlalığı, insanların bir bilinç oluşumu için gereken nörolojik bileşenlere sahip olma konusunda eşsiz olmadığını göstermektedir. Tüm memelileri ve kuşları kapsamakla birlikte, ahtapotlar gibi başka birçok diğer hayvanı da içine alan bir insan-dışı hayvan grubunda bu nörolojik bileşenler bulunmaktadır.

Metnin tamamına buraya tıklayarak İngilizce olarak erişebilirsiniz.

Tüm Reklamları Kapat

Önümüzdeki dönemde anlaşmaya çok daha fazla araştırma grubu, üniversite, enstitü ve bilim ekibinin dahil olması bekleniyor. Ancak böylesine prestijli bir toplantıda bu ilanın yapılması, artık bilim camiasında bu konuda aksi görüşü savunan neredeyse kimsenin kalmadığını anlamak konusunda yeterli bilgileri sunuyor.

Umuyoruz bu gelişmeler, insanın giderek kabaran kibrini sarsmak konusunda da etkili olacak ve insanın özünü kabullenip, onu daha iyi anlamasına katkı sağlayacaktır

Alta da birkaç link bırakıyorum.

https://evrimagaci.org/insan-zekasinin-evrimi-neden-sadece-insanin-beyni-bu-kadar-evrimlesmistir-41

Tüm Reklamları Kapat

https://evrimagaci.org/hayvandisi-canlilarda-algi-hafiza-bilinc-ve-zekanin-bilimsel-analizi-387

https://evrimagaci.org/hayvan-davranislarinin-temeli-icguduler-bilinc-ve-algi-266

https://evrimagaci.org/hayvanlarda-bilinc-ve-ozgur-irade-hayvanlar-secim-yapip-kararlar-alabilir-mi-470

https://evrimagaci.org/farkimiz-ne-insanlar-ve-diger-canlilarin-ozelliklerinin-kiyasi-1018

https://evrimagaci.org/karga-zekasi-kargalarin-bas-dondurucu-zekasina-ornekler-5393

490 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. Evrim Ağacı. (23 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 23 Mayıs 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
6
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Ebru Tuba Ölçücü
biyoloji üzerine çalışmalar
Orijinal Soru: İnsanlar nasıl oluyor da diğer canlılardan farklı olarak akıl ve irade sahibi? fiziksel olarak beynimiz daha mi farklı ya da sadece iq ile mi ilgili?

Öncelikle akıl, zeka ve irade kavramlarını ele alıp diğer canlılardan nasıl ayrıldığımızı görmemiz gerek.

Akıl; Doğruyla yanlışı, gerçekle yalanı ayırt etme, olayları değerlendirme ve fırsatları değerlendirerek karar verme yeteneğidir.

Tüm Reklamları Kapat

Zeka ise, olayları anlama, gerekli ilişkileri kavrama, yargılar oluşturma ve bu yargıları açıklayarak çözebilme yeteneğidir.

İrade; kişinin kendisi ve çevresi hakkında davranış - düşünceleri yönetebilmesi, süre - sıklık - yoğunluk - istek ve arzuları sentezleyip içselleştirme, bu davranışları erteleme, durdurma veya başlama yeteneği temsil eder.

Tüm Reklamları Kapat

Bu gibi bilişsel kavramlar memeli canlılarda bulunuyor. Bizler yani Homo Sapiens türü evrimimiz sonucunda beynimizin büyümesi ve sistematik şekilde gelişmesi, bu gibi özelliklerin de gelişmesine neden oldu. Sadece diğer canlılardan değil, homo cinslerine ait diğer insan türlerinden bile ayrılıyoruz.

Peki bizi diğer canlılardan ayıran özelliklerimiz neye dayanıyor? Bu konuda en büyük etkenin ''içgüdü'' olduğunu düşünüyorum. İçgüdü hayvan ve insanlarda öğrenme eğiliminin dışında doğuştan gelen bir takım ''yeteneklerdir''. Örneğin deniz kaplumbağalarının yumurtadan çıktıkları anda denize yönelmeleri, doğuştan gelen ve öğrenilmeyen aslında ''yapması zorunlu'' olan davranıştır. Aklınıza gelebilecek herhangi bir memeli türü, üremeyi ''tercih'' meselesi haline getirmez. Üremesi gerektiğini ve neslinin devamı için bunu yapar. Fakat insan, ürememeyi ''tercih'' edebilir. Bu meseleyi bir tercih meselesi haline getirmek, bizlerin aslında koşul ve duygu çerçevesinde seçim yapabildiğimizi ve bu seçimleri kendi hayat tarzımıza göre belirlediğimizi gösterir.

Hayvanlar, hayatlarını içgüdü üzerine devam ettirmektedir. İrade ve seçme yeteneği olsa da insanlarda ki kadar detaylı değildir. Özellikle memeli hayvanlarda (insanlar dahil) düşünme, empati, yönetme, bilinç gibi kavramlar söz konusudur. Buradaki önemli husus, insanların biraz daha duygu ve mantık çerçevesinde ilerlemesi. Diğer hayvanların içgüdü çerçevesinde ilerlemesi onları bizden (veya bizleri onlardan) ayırıyor.

Buradaki IQ seviyesinde bir ayrım olmaktan ziyade yukarıda belirttiğimiz kavramlardan dolayı bir ayrım olduğunu düşünüyorum. Evet, beyin yapısı her canlıyı birbirinden ayırır. İnsan ve yunus beyni birbirine yapısal olarak oldukça benzerdir. Fakat insan ve yunusların ne kadar farklı canlılar olduklarını biliyoruz.

Tüm bunlar göz önüne alındığında, insanlar ve hayvanları birbirinden ayıran içgüdüsel dürtüler haricinde başlıca temel özellikleri şöyle sıralayabiliriz:

  • sanat üretimi
  • mizah
  • estetik algı
  • öz farkındalık
  • zaman algısı
  • hayatın anlamı
  • ahlak

Kaynaklar

  1. S. Canan. İnsanın Farkı Ne? - Açıkbeyin. (29 Kasım 2017). Alındığı Tarih: 16 Ekim 2023. Alındığı Yer: AçıkBeyin | Arşiv Bağlantısı
4
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close