İnsanlar tek böbrekle yaşayabilirken neden iki böbrekle doğarlar, üstelik evrimde bunun enerji israfından elenebilmesi gerekebilirken?

merhabalar İbrahim Durmuş

böbrek denilen organ, nefronları sayesinde, kanı süzmekte ve kanın içindeki tuz, mineral ve kiri dışarı atmaktadır. bunun yanı sıra, kan basıncının düzenlenmesi, kan PH seviyesi, tansiyon gibi bazı görevleri daha vardır. dediğin gibi elbette insanlar sadece 1 böbrekle yaşayabilirler ve hiç farkına bile varmadıkları durumlar cok sıktır. ama 1 böbrek demek bu böbrek işlevlerinin yarısını kaybetmesi demek. bu durumda bazı hassasiyetler meydana geliyor: sık su içme sorumluluğu ve tansiyon problemi. çok tuzlu yiyeceklerden kaçınılmalı ve eğerki bir birey 40 yaşın altında hiper tansiyonu varsa böbrekler sorunu yaşaması muhtemeldir. bunun dışında bazı antibiyotikler, ilaçlar, sigara ve alkol kullanımında sağlıklı bir bireyden daha fazla zarar görür.(bundan sonra yazdıklarım kendi yorumum, kaynaktan bagımsızdır.)

bir insan akciğerinin 1 tanesi olmazsa da yaşayabilir, midesi olmazsa da yaşayabilir, tek gözü olmazsa, böbreğinin biri olmazsa, tek gözü çıksa, karaciğerinin %70i olmazsa, dalak olmazsa, pankreasın olmazsa da yaşayabilirsin, kısaca iç organlarının yarısından fazlası olmazsa da hayatta kalabilirsin. gerçi buna yaşamak değil hayatta kalmak demek daha doğru olur. ama evrimsel süreçte sen vücudunu %100 verimle kullanmak üzere evrimleştin. yani 1 böbreğin olmazsa elbette çok sıkıntı olmadan yaşarsın da hayat kaliteni bir nebze düşürür. bu hayat kaliteni düşürmeden, tek böbreğe çok yüklenmeden, hayatta sıkıntı yaşamadan devam etmek için hiç olmamasından daha iyidir.

Yazımı kısaltıp toparlayarak yazayım dedim. Benim bu yazıya cevap vermemi sağlayan şey cevap veren diğerlerinin eksik ve hatalı cevap vermesi. Tek böbrekli olma durumu sadece tek bir durum değildir, doğuştan tek çalışan böbreğe sahip olmak (bu durumda böbreğiniz anne karnında hiperplazik bir adaptasyon geçirip 2 böbrek kadar olmasa da normal bir böbrekten bir miktar daha fazla nefron sayısına sahip olabilir), sonradan bir böbreğin bir şekilde kaybedilmesi ve böbrek yetmezliği dolayısıyla bir böbrek nakli olmak farklı tek böbrekli olma durumlarıdır.

Her durumda kalan böbreğin sağlıklı olup olmadığı da önemlidir, örneğin sonradan nakil olan ancak böbreğini ne yazık ki canlı bir vericiden değil de, 65 yaşında sağlıksız bir yaşam sürüp vefat eden bir bireyden alan ve böylece tek böbrekli olan birinin böbreği daha hassastır. Bunu niye anlattım? Bu soruya diğer cevap verenler gibi derin araştırmalar yapmadan internetten araştırıp bulduğunuz web sitelerinde tek böbrekli insanlara verilen tavsiyeler bu kategorilerin hepsini kapsayan risksiz genelleme yapılmış tavsiyelerdir, tek böbrekliler bir yana, kaldı ki iki böbrekliyiz diye öyle komşu ayşe teyze gibi kafamıza göre günde pasta börek çörek derken 14 gram tuz yersek bizde bunun zararını görürüz, keza ayşe teyze zaten tansiyon ve şeker hastasıdır. Fazla tuz yiyememek düşük yaşam kalitesi değildir, direkt olarak sağlıksız beslenmedir.

Konuya dönecek olursak bu web sayfalarındaki yazılar insanlarda tek böbrekli bireylerin çok hassas oldukları izlenimini uyandırabilir ancak durum tam olarak böyle değildir, biz tek böbrekli olduğunu bilmeden sözleşmeli askerlik yapmış ve bu durumun yıllar sonra fark edilmesi sonucu askerlikten ihraç edilmeyle sonuçlandığı örnekler gördük, tek böbrek o kadar hassassa bu adam niye dağın başında yaşayabilmiş? Hiç mi bir yerden düşüp en hafif darbe almamış? Evrimsel süreç desen zaten geçmişte tek böbrekli doğup öyle yaşamış bir sürü vahşi doğada yaşamış atamız vardı, belki içlerinden normalde ortalama yaşam süresi zaten 15-20 yılken halbuki iki böbrekli olsa nesiller boyu 1560 yıl yaşayabilecekken :D hakkın rahmetine tek böbrekli olup ve o en hafif darbeyi alıp kavuşan atalarımız vardı tabi.

En hafif darbe demek çok abartılı deyim, kaynaklarda "tek böbrekli insanların böbrekleri geçirdiği adaptasyon sonucu büyüdüğü için hasarlara bir miktar daha yatkın hale gelir" denir ancak bu o kadar abartılı bir oranda değildir, zaten bu da üzerinde pek araştırmalar yapılmış bir konu değildir, zaten araştırmaya gerek de yoktur, hasar alma işte niye alıyorsun. Ama en hafif değil, bir böbreğin zarar görmesi için daha ciddi bir darbe alınması gerek ama denemenizi tavsiye etmem.