İnsanlar neden ayrımcılık yapma ihtiyacı duyar?

Doğrudan ya da dolaylı menfaat!

Ayrımcılık için neden bulmaya kalksak o kadar çok neden bulunur ki: Statükoyu (mevcut konumu) koruma, doğrudan menfaat ( bu argüman üzerinden manipülasyon ve dolayısı ile

Kitlelerin yedeklenmesi), dolaylı menfaat ( efendinin sofrasından nemalanma), var olan satatükocu yapının devam edeceği sanrısı ile uzak uzak gelecekte onun lehine şimdiden konumlanmanın getirisi hesabı, bilgisizlik kaynaklı sıradan cehalet ve bilgisizlik aşılı örgütlü cehalet. En aşılmaz olanı da en sonuncusu…

Fakat aksi içi daha fazla neden sayabiliriz, dayanaklı, bilimsel ve evrimimize denk: Ortaklaşmacı yaşamın zorunluluğu, genetik kökenimizin bir oluşu, birbirimize mecburiyetimiz, doğamızın zorunlu-gönüllü ( kavranmış zorunluluk) iyi oluşu, evrimin sadece yeni durumlara uyuma eyvallah deyişi, hiçbir şeyin hiçbir kimsenin tekelinde olmayışının her alanda ve defalarca somutlanışı ve en önemlisi hiçbir nehrin geri akmayışı misali aklın ve bilimin öncülüğünde türümüzün , çalkantılı, gidiş-gelişli serüvenine rağmen tıpkı ışık misali hep ileriye akışı ve bu akışın tüm toplumsal normlarımızı ( Toplumların eşitsiz gelişim yasası gereği her yerde aynı şekilde ve oranda olmasa da) belirleyişi gibi…

Umutsuzluk yasak! Pazarda, bir taburenin üstünde, kaslarına ve dişlerine bakılarak, açık arttırma ile satılanların (köleci toplum) torunlarıyız. Fakat bugün bunu açıktan savunan tek bir kişinin, dünya geneli bunu norm kılan tek bir hukuk metninin ( dolaylı olarak ve netice itibarı ile bu sonuca varan örneklere rağmen) olmayışı, normlarımızda ve eğilimlerimizde akışın hep daha uyumlu ve barışık olana doğru olduğuna işaret eden en önemli veridir.

Evrimsel gelisim bir rekabet ortami yaratiyor. Bilim insanlari görece zayif ve dayaniksiz olan insanin rekabet ortaminda hayatta kalabilmesinin bir sebebinin dayanisma-sosyallesme güdüsü ile ilintili oldugunu düsünüyor.

Ironik bicimde insanlar arasinda ayrimciligin olmasinin sebebi de sosyal dayanismada olusturulan hiyerarsidir: Insanlar cevresindeki insanlari (ve diger canlilari) kendilerine yakinligina göre kategorize ederler ve buna göre deger atfeder. Ayni kategoriye girme miktari arttikca dayanisma da artmaya meyillidir. Aile, akrabalar, asiret, köy, etnisite gibi dogustan gelen özellikler olabilecegi gibi din, cemaat, mezhep, desteklenen takim gibi sonradan edinilen özellikler de olabilir.

"Prisoner’s Dilemma" gösteriyor ki hayata dar bir perspektifle bakan, bilgisiz ve deneyimsiz insanlr kisa vadeli cikarlarin pesinde kosmaya meyilliler ve burada ayrimcilik avantajli gibi görünüyor. Ufkunu genisleten, uzun vadeli düsünen, bilgili ve deneyimli insanlar dayanisma yapmaya daha meyilliler. Carl Sagan'in "Soluk Mavi Nokta" da bu durumun absürdlügünü söyle dile getirmisti: "Dünyanin bir köşesinde yaşayanların, başka bir köşesinde yaşayan ve kendilerinden zar zor ayırt edilebilen diğerlerine zulm etmeye, birbirini öldürmeye ne kadar cok istekliler!"

Muzaffer Şerif’in "grupların işbirliği ve çatışması" konulu sosyal deneyinde ayni gelir düzeyine sahip, ayni bölgede yasayan birbirine benzer iki grup ögrenci yakin bir bölgede kamp kurdular. Ortada rekabeti gerektiren bir durum olmamasina ragmen etik kurallarin ihlaline varan bir catisma ortami olustu. Bir grupta yeralan cocuk sadece karsi grupta yer aldigi icin bir diger cocuga siddet uygulamaya meyilli olabiliyordu, oysa kendisinin ayni grupta olmamasinin tek sebebi sansti.^[1][1]

Ayrımcılık, insanların farklılıkları korku, cehalet, önyargı veya güç arzusu gibi nedenlerle tehdit olarak algılamalarından kaynaklanabilir. İnsanlar, kendi kimliklerini veya gruplarını koruma ve güçlendirme isteğiyle, farklı grupları dışlayarak ya da aşağılayarak kendilerini üstün hissetmek isteyebilirler. Bu tür davranışlar, toplumsal normlar, kültürel geçmiş, ekonomik kaygılar veya kişisel deneyimler gibi çeşitli faktörlerin etkisiyle şekillenebilir. Ayrıca, önyargılar ve kalıp yargılar da ayrımcılığın temel nedenlerinden biridir; insanlar, başkalarını kategorilere ayırarak kendi dünyalarını basitleştirme eğilimindedirler. Ancak bu basitleştirme, genellikle yanlış ve zararlı sonuçlar doğurur. Eğitim, empati geliştirme ve toplumsal farkındalık gibi unsurlar, ayrımcılığı azaltmada önemli rol oynar.^[1]