İnsan neden durduk yere güler?

Patolojik Gülme ve Ağlama (İstemsiz Duygusal İfade Bozukluğu) Nedir?

Patolojik gülme ve ağlama (PGA), nörolojik bir bozukluğa bağlı olarak gelişen ve kontrol edilemeyen ağlama ve/veya gülme nöbetleri ile karakterize bir rahatsızlıktır. Psödobulbar etki ya da istemsiz duygusal ifade bozukluğu olarak da adlandırılan hastalık kişinin günlük hayatını olumsuz yönde etkileyecek şiddette olabilir. Joker filminde de detaylı olarak işlenen hastalık birinci basamak sağlık hizmeti sunan hekimler tarafından çok iyi bilinmez. Bununla birlikte doğru bir şekilde anlaşıldığında kolayca tanınır ve çeşitli ilaçlarla yapılan tedaviye yüksek oranda yanıt verir. Patolojik gülme ve ağlama nöbetleri benzer yoğunluk veya sürelerde yineleyici şekilde yani stereotipik olarak ortaya çıkar. Tanının sıklıkla atlanması nedeniyle istemsiz duygusal ifade bozukluklarının yaygınlığı tam olarak net değildir. PGA hastaları toplum içine çıkmaktan utanabilir ve sosyal ortamlarda bulunmaktan endişe duyabilir. Bu nedenle de kişi arkadaşları veya ailesi ile yaptığı planları iptal etme eğiliminde olabilir. Bu durumla başa çıkmakta zorlanan kişide ayrıca depresyona veya anksiyete bozukluğu da gelişebilir.

Patolojik gülme ve ağlama nedir?

Patolojik gülme ve ağlama (PGA) ya da psödobulbar etki (PBE), aniden ortaya çıkan ve kontrol edilemeyen uygunsuz gülme veya ağlama atakları ile karakterize bir tıbbi durumdur. Hastalığın daha nadir bilinen diğer bir adı ise istemsiz duygusal ifade bozukluğudur. Durum, tipik olarak beynin duyguyu kontrol etme şeklini etkileyebilen belirli nörolojik rahatsızlıklar veya yaralanmaları olan kişilerde görülür. Kişi duyguları normal bir şekilde hisseder, ancak bazen bunların dışa vurum şekli abartılı veya uygunsuz bir şekilde ortaya çıkar. Örneğin kişi çok üzülmüşken kahkaha atmaya başlayabilir. Gülme veya ağlama nöbetleri bazen tetikleyici olay ile uyumlu olabilir ancak abartılıdır. Örneğin komik bir olay karşısında normalde olması gerekenden çok daha yoğun ve uzun süren gülme krizleri yaşanabilir. Sonuç olarak, hastalık utanç verici olabilir ve günlük yaşam için yıkıcı etkilere yol açabilir. Bu da kişide içine kapanma ve sosyal izolasyona yol açabilir. Halihazırda zaten altta yatan ciddi bir nörolojik hastalığı olan kişi için bu patlamalar ek bir yük oluşturur. Patolojik gülme ve ağlama genellikle teşhis edilmez veya duygudurum bozuklukları (depresyon, mani, bipolar bozukluk) ile karıştırılır. Bununla birlikte, teşhis edildikten sonra ilaçlarla kontrol altına alınması sıklıkla kolaydır.

Patolojik gülme ve ağlama neden olur?

Patolojik gülme ve ağlama tipik olarak, çeşitli nörolojik hastalıklar veya merkezi sinir sistemi yaralanması olan kişilerde görülür. Bilim adamları, psödobulbar etkinin, beynin duyguları kontrol etmede görevli bölgesi olan prefrontal korteksteki hasardan kaynaklanabileceğine inanmakta. Beynin diğer bölümlerde gelişen hasar, depresyon ve mani ile bağlantılı beyin kimyasallarındaki değişiklikler de hastalığın gelişiminde rol oynayabilir. PGA'ya neden olabilen durumlardan bazıları şunları içerir:

-İnme: Beynin bir kısmına kan akışı kesildiğinde meydana gelen, hayatı tehdit eden bir tıbbi durum.

-Amyotrofik lateral skleroz (ALS): Beyin ve omurilikteki motor nöron adı verilen sinir hücrelerini etkileyerek kas kontrolünün kaybına neden olan ilerleyici bir sinir sistemi hastalığı.

-Multipl skleroz (MS): Beyin ve omuriliği etkileyerek görme, hareket, duyu veya denge ile ilgili sorunlar dahil olmak üzere çeşitli semptomlara neden olabilen bir durum.

-Alzheimer hastalığı: Hafıza, düşünme ve davranışları etkileyen bir bunama türüdür.

-Parkinson hastalığı: Titreme, katılık, yürüme, denge ve koordinasyon güçlüğüne yol açan bir beyin hastalığı.

-Progresif supranükleer palsi: Yürüme, denge, konuşma, düşünme, görme, ruh hali, yutma ve davranış ile ilgili sorunlara neden olan ciddi bir beyin bozukluğu.

-Wilson hastalığı: Beyinde, karaciğerde ve diğer organlarda bakır birikimine bağlı gelişen bir hastalık.

-Travmatik beyin hasarı

-Beyin tümörleri

Henüz elde kesin veriler olmasa da PGA'nın nedeninin, duyguların dışa vurum şeklini düzenleyen nörolojik yollarda hasar olduğuna inanılmakta.

Patolojik gülme ve ağlama belirtileri nelerdir?

Psödobulbar etki belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

-Kontrol edilemeyen ani, yoğun ağlama veya kahkaha nöbetleri

-Durum ile uyumsuz ağlama veya kahkaha

-Hayal kırıklığı ve öfke patlamaları

-Duygularla uyuşmayan yüz ifadeleri

Psödobulbar etki için birincil belirti, abartılı veya duygusal durum ile bağlantılı olmayan, istemsiz ve kontrol edilemeyen ağlama veya gülme patlamalarıdır. Kahkahalar çoğu zaman ağlamaya dönüşür ve ataklar sıklıkla birkaç dakika sürer. Patlamaların sıklığı değişiklik gösterir. Günde birkaç kez olabileceği gibi haftada ya da ayda birkaç kez olabilir. Hastanın ruh hali, ataklar arasındaki dönemlerde normaldir. Patolojik gülme ve ağlama hastalığında ağlama belirtisi gülmeye göre daha fazladır. Semptomlar ruh hali ile bağlantılı değildir. Örneğin kişi kendisini mutlu hissedebilir, ancak ağlamaya başlayabilir ve bunu durduramaz. Bazı hastalarda belirtiler o kadar ani ortaya çıkar ki epilepsi nöbeti ile karıştırılabilir.

Psödobulbar etki genellikle ağlama nöbetleri içerdiğinden, sıklıkla depresyonla karıştırılır. PBE'de görülen ağlama epizodlarının süresi kısa olma eğilimindedir, oysa depresyonda uzun vadeli bir üzüntü hissi söz konusudur. Ayrıca, PBA'lı kişilerde uyku bozuklukları veya iştahsızlık gibi depresyonda görülen özellikler yoktur. Ancak patolojik gülme ve ağlama sendromu olan bireylerde depresyon sıklıkla hastalığa eşlik eder. Bu da tanısal karışık ile sonuçlanabilir.

Patolojik gülme ve ağlama (Psödobulbar etki) tanısı nasıl konur?

Psödobulbar etki tanısı ayrıntılı bir nörolojik bir değerlendirme ile konulabilir. Bu yakınmadan muzdarip olan hastaların teşhis için nöroloji ya da psikiyatri uzmanına başvurmaları gerekir. İstemsiz dugyusal ifade bozukluğu teşhisi için kullanılabilecek spesifik bir test yoktur. Bununla birlikte benzer semptomlara neden olabilecek bir epilepsi türünü ekarte etmek için, beyin dalgalarını kaydeden elektroensefalografi (EEG) yapılabilir. Doktorlar, teşhis için aşağıdaki kriterleri kullanır:

-Duygusal tepki (ağlama veya gülme) istemsiz, aniden ve kişinin kontrolü dışında mı ortaya çıkıyor?

-Duygusal tepki, kişinin ruh hali veya içsel duygularıyla tutarsız veya orantısız mı?

-Duygunun ifadesi bir rahatlama hissi sağlıyor mu?

-Duygusal tepki, önemli bir sıkıntıya neden oluyor mu veya kişinin çalışma veya sosyal olarak etkileşim kurma yeteneğini kısıtlıyor mu?

-Duygusal tepki başka bir psikiyatrik veya nörolojik bozukluktan mı kaynaklanıyor?

-Duygusal tepki bir ilaca mı bağlı?

PBE sıklıkla depresyon, bipolar bozukluk, yaygın anksiyete bozukluğu, şizofreni, kişilik bozukluğu ve epilepsi olarak yanlış teşhis edilir. Bu sebeple doğru tanıya yardımcı olmak için, hastalar yaşadıkları duygusal patlamalar hakkında olabildiğince ayrıntı vermeleri önemlidir.

Patolojik gülme ve ağlama tedavisi nasıl yapılır?

Psödobulbar etki tedavisi planlanırken hedef duygusal patlamaların şiddetini ve sıklığını azaltmaktır. Bu amaçla kullanılan çeşitli ilaçlar bulunur. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

1.Antidepresanlar: Antidepresan ilaçlar atakların sıklık ve şiddetini azaltmaya yardımcı olabilir. Kullanılan antidepresanlar depresyon tedavisine göre daha düşük dozlarda reçete edilir.

2.Dekstrometorfan hidrobromür ve kinidin sülfat içeren ilaç: Bu ilaç özellikle PGA'yı tedavi etmek için geliştirilmiş ve FDA tarafından onaylanan (2010 yılında) tek ilaçtır. Psödobulbar bulbar etkiden muzdarip MS ve ALS hastaları üzerinde yapılan bir araştırma, ilacı alanlarda, plasebo alanlara göre %50 daha az gülme ve ağlama nöbetleri olduğunu gösterilmiştir. Doktor olası ilaç yan etkileri, hastanın diğer rahatsızlıkları ve kullandığını ilaçları göz önünde bulundurarak en iyi tedavi seçeneği konusunda kişiye rehberlik eder.

^[1][1]