Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Efe CELİK
Üye
3

Fizik yasaları değişebilir mi?

Fizik yasaları değişebilir mi? eğer değişemez evrenin her yerinde aynı ise kuantum boyutunda neden değişkenlik gösteriyor?
285 görüntülenme
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Cevap
Şahin Tutuş
Şahin Tutuş
58K UP
Bilimsever

Şu kesin ve net ki fizik yasaları değişmez. Hatta bunun için öteleme simetrisi, zamanda simetri gibi terimler bile vardır. Yani yer çekimi kanunu Türkiye'de de, Amerika'da da, evrenin diğer ucunda da, Ay'da da aynı işler. Buna öteleme simetrisi denilir. Aynı şekilde bugün de, yarın da 1 milyon yıl sonra da aynı şekilde işler. Buna da zaman simetrisi ya da zamanda simetri gibi bir şey deniliyor.

Yasanın işlemiyor zannettiğimiz kısmı onun henüz formülize edilememesinden kaynaklıyor. Kuantum hep vardı, hep işliyordu. Fakat biz bunu bilmiyorduk. Newton'un kanunları yeterliydi işimizi görmek için. Bizim kuantumu henüz newton fiziğine bağlayamamızın nedeni basit bir dille iki fizik arasındaki formülü bilmediğimiz için. Yani doğanın nasıl çalıştığını bilmemek doğanın suçu değil, bizim henüz o mekanizmanın nasıl çalıştığını bilmiyor oluşumuz problem. Zaten bilim insanları bu iki mekanik aradında everythings of theory yani her şeyin teorisi adı altında çalışıyor.

Tüm Reklamları Kapat

Eğer bu aklınıza yatmadıysa başka bir örnek vereyim. Biz yerçekimi kanunundan haberdar olmadan Ay'a gitseydik neden orada 10 kg gelen birisi Dünya'da 60 kg geliyor diye düşürdük? Yoksa bizim tartılarımız mı bozuk? Ya da yer çekimi kanunu Ay'da farklı Dünya'da farklı mı işliyor? Elbette hayır. Buradaki problem kanun problemi değildir, miktar problemidir. Ay'ın kütlesi daha az olduğu için Ay'da tartılan birisi Dünya'nın altıda biri kütleye sahip olur.

Ama bilim şunu da demez. Kafadan atarak söylüyorum; Altın 5 milyon derece ısıtılırsa kesinlikle şu olacaktır. Ama önceki deneylerinden elde ettiği sonuçlar üzerinden bir çıkarımda bulunabilir. Buna eğitimli tahmin diyebiliriz kabaca. Önceki tecrübelerimize dayanarak yapabileceğimiz en az hatayla bir öngörüde bulunabiliriz.

Tüm Reklamları Kapat

En az hata ne demek? Hepimiz biliriz ki su 100 derecede kaynar? Peki gerçekten böyle mi? Uzayda bir insan astronot kıyafetsiz olarak 1 dakika yaşayamaz. Çünkü basınç olmadığı için damarlarımızdaki kan kaynar. Yani su 100 derecede kaynar cümlesi yanlış değil ama eksik bir cümledir. Bahsedilen şey deniz seviyesinde Dünya'nın basınç ortamında su 100 derecede kaynar. Ben evde oturup çay demleyeceksem benim için demlikte kaynayan suyun 100 derece olduğunu bilmem yeterlidir. Fakat bir uçak yolculuğunda verilen yiyecek ve içeceklerin üretiminde basınç faktörü titizlikle düşünülmelidir. Çünkü uçağın yukarıda basıncı farklı olacaktır. Şimdi ısı kanunları mı değişti? Hayır. Herkes kendisine yeterli gelecek kadar hesap yaptı. Senin formüle neyi ekleyip neyi eklemediğin senin sorunundur, doğanın değil.

Bilim insanı denemediği şeyi ancak kuvvetli tahmin yaparak öngörür. Ama bu tahmin kelimesini günlük dildeki gibi algılamayın. İstatistik adında kocaman bir bilim dalı var. Bilimin öngöremeyeceği şey daha önce deneyimlemediği yeni ek parametrelerdir. Yani şu kadar 1 bar basınçta atomun davranışından sonuç çıkartarak 100 bar, 1000 bar, 1 milyon bar basınç altında atomun davranışını modelleyebilirsin. Ama kafadan atarak söylüyorum; 1 milyon bar basınçta yukarı kuarkın ikiye bölünüp başka parçacık oluşturduğunu deneyimlemediysen, bu deneyi gerçekleştirdiğinde öngörülerin ile sonuçların çelişir. Bilimin yapacağı şey 1 milyon bar basınca geçince kuarkın ikiye bölünme nedenini bulup onu formülüne eklemektir. Bu eski formül yanlış anlamına gelmez. Hatta sana basit bir formül lazımsa eksik anlamına bile gelmez. Buna tolerans diyebiliriz olsa olsa.

Örneğin Pi sayısının virgülden sonra 50 milyar basamağının hesaplanması aslında kimsenin işine yaramıyor. Sadece o hesabı yapan bilgisayarın işlem gücünü tast etmek için yapılıyor. Yoksa Nasa mühendislerinin bile Mars yolculuğu için virgülden sonra en fazla 6-7 basamağı kullandığı söylenir. Aynı şekilde kim bir şey tartacağı zaman bir şeyin nanogramını ölçer ki? Ancak kimyager falan olmak lazım sanırım.

Demek istediğim fizik kanunları değişmez ama şu ana kadar ölçülmüş en az yanlış sonucu verir. Denemediği yüksek sıcaklıklar, yüksek basınçlar, atomaltı parçacık davranışları gibi şeyler hakkında isabetli bir öngörüde bulunur ki aslında denediği şeyle denemediği şeyin isabetlilik payını bile hesaplar. Kuantum sadece bizim henüz değişen parametrelerini bilmediğimiz bir alan. Fazlası değil.

Birde ek bilgi vereyim. Fizikçiler ikiye ayrılıyor. Teori kasan fizkçiler, deney yapan fizikçiler. İşte o mümkün olan ez hatayla fizik yapmaya çalışan bu teorik fizikçiler. Örneğin Peter Higgs bir bozon olması gerektiğini söyledi parçacıklara kütle kazandırması gereken. 25-30 yıl sonra gerçekten de Higgs bozonu bulundu. Ya da Einstein özel ve genel görelilik teorilerini buldu. Sonradan hepsinde haklı çıktı. Bunun gibi doğru çıkanlar olduğu kadar çıkmayan da var bir sürü. Ez cümle; kanunlar değişmiyor, her seferinde bir eksiği tamamlanıyor.

2
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Sorulara Dön
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Kötü Bilim: Bazıları Bilimi Nasıl Kötüye Kullanıyor?
Kötü Bilim: Bazıları Bilimi Nasıl Kötüye Kullanıyor?
Bu Videoyu Nasıl İzleyebiliyorsunuz? | İnternet Nasıl Çalışıyor?
Bu Videoyu Nasıl İzleyebiliyorsunuz? | İnternet Nasıl Çalışıyor?
Yürürken Neden Bunu Yapıyorsunuz?
Yürürken Neden Bunu Yapıyorsunuz?
Satürn'ün Halkalarında Neden Siyah Boşluklar Var?
Satürn'ün Halkalarında Neden Siyah Boşluklar Var?
C Vitamini Uçar mı?
C Vitamini Uçar mı?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close