Evrim Ağacı'nda yazılarımızın okunabilirliğine ve buna bağlı olarak kategorizasyonuna çok önem verdiğimiz için, uygun bir okunabilirlik skorlama sistemi bulmak istedik. Normalde bu skorlama sistemleri hep yabancılar için (özellikle İngilizcede) geliştirilmişti ve bu formüllerin motamot uygulanmasının hatalı sonuç vereceğini fark ettik. Örneğin yaygın olarak kullanılan Flesch'in Reading Ease Skoru şöyle hesaplanıyor:
Burada sözcüklerin ortalama hece uzunluğu, ise cümlelerin ortalama sözcük uzunluğudur.
Araştırmalarımız sırasında, günümüzde Hacettepe Üniversitesi emekli öğretim üyelerinden Dr. Ender Ateşman'ın Türkçede Okunabilirliğin Ölçülmesi başlıklı bir makalesine denk geldik.[1] Orada, tam da aradığımız şey yapılmıştı: Flesch Skoru, Türkçe metinlere uyarlanmıştı.
Ateşman Skoru
Ateşman Skoru dediğimiz, Dr. Ender Ateşman'ın "Okunabilirlik Skoru" adını verdiği, Türkçeye uyarlanmış metrik ise şu şekilde hesaplanıyor:
Burada da ve , Flesch'in formülündekiyle aynı.
Bu hesabın sonucunun düştüğü aralık, okunabilirlik seviyesini belirliyor:
- 90-100: Çok Kolay
- 70-89: Kolay
- 50-69: Orta Güçlükte
- 30-49: Zor
- 1-29: Çok Zor
Yeni Okunabilirlik Değeri (YOD)
Ateşman Skoru 1997'de geliştirildiği için, daha güncel bir sonuç bulma ümidiyle araştırmalarımıza devam ederken, Burak Bezirci ve Asım Egemen Yılmaz tarafından Türkçedeki bir dizi kitabın okunabilirlikleri üzerinden yeni bir formül çıkarıldığını gördük. İkili, şu kitapları değerlendirmişlerdi:[2]
Mühendislik Bilimleri Dergisi
Mühendislik Bilimleri DergisiGörebileceğiniz gibi, YOD olarak kısaltılan Yeni Okunabilirlik Değeri de Ateşman Skoru ile benzer bir mantığa dayanıyor; ama formülasyonu biraz daha karmaşık:
Bu formülde:
- OKS: Bir Cümledeki Ortalama Kelime Sayısı
- H3: Bir Cümledeki Ortalama Üç Heceli Kelime Sayısı
- H4: Bir Cümledeki Ortalama Dört Heceli Kelime Sayısı
- H5: Bir Cümledeki Ortalama Beş Heceli Kelime Sayısı
- H6: Bir Cümledeki Ortalama Altı Heceli Kelime Sayısı
Bu hesaba göre alınan sayının düştüğü aralık da akademik seviyeyi belirliyor: 16 ve üstü skorlar "akademik" olarak belirlenmişken, mesela skor 10 çıkacak olursa o kitabın uygunluğu 10. sınıf seviyesinde demektir. 4.59 skor alan Maksim Gorki'nin Yol Arkadaşım kitabı, 4-5. sınıf arasına denk gelmektedir. Yani YOD, direkt olarak Türkiye'deki eğitim sisteminin seviyelerine karşılık gelen puanlar vermektedir.
Biz, yaptığımız birkaç deneme sonucunda bu skor sistemini birazcık kaydırmayı uygun bulduk; çünkü Evrim Ağacı'nın okur kitlesi genellikle çok daha eğitimli ve donanımlı kişilerden oluşuyor. Bu nedenle bizim uyarlamamızda:
- 20+: Akademik
- 17-20: Lisansüstü
- 13-16: Lisans
- 5-12: Lise
- 1-4: İlköğretim
Buna bağlı olarak yazılarınızın seviyesini ayarlayabilirsiniz. İlerleyen dönemlerde bazı diğer skorları da eklemeyi planlıyoruz.
Kaynaklar
- E. Ateşman. Türkçede Okunabilirliğin Ölçülmesi. (1 Ağustos 1997). Alındığı Tarih: 5 Eylül 2022. Alındığı Yer: Ateşman | Arşiv Bağlantısı
- B. Bezirci, et al. (2010). Meti̇nleri̇n Okunabi̇li̇rli̇ği̇ni̇n Ölçülmesi̇ Üzeri̇ne Bi̇r Yazilim Kütüphanesi̇ Ve Türkçe İçi̇n Yeni̇ Bi̇r Okunabi̇li̇rli̇k Ölçütü. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, sf: 49-62. | Arşiv Bağlantısı
