Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Rüzgar Güven Bilgiç
Üye
1

Evrenin tamamını nasıl biliyoruz? Yıldızlar, Gezegenler ve galaksimizin tamamını, hatta ve hatta galaksimizin dışını bile nasıl bilebiliriz?

132 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Kıvanç Açıkel
Bilimsever

Ayna ve merceklerle optik teleskoplar bazı cisimlerin görülmesini mümkün kılıyor. Ama bunun dışında radyo teleskopları ya da kızılötesi teleskoplar gibi türler de var. Pulsarların tamamı ve kuasarların yüzde onu radyo dalgaları yayar. Radyo teleskopları da bunlar gibi radyo dalgaları yayan cisimleri tespit etmekte kullanılabilir. Optik teleskoplar ışık kirliliğinden uzaklaşmak için şehirden uzağa, atmosferin etkilerini azaltmak için yükseğe inşa edilirler. Ayrıca Hubble teleskobu gibi atmosferin etkilerinden tamamen kurtulmak için uzaya gönderilebilirler. Bu sayede daha çok şey öğrenebiliriz. Radyo teleskoplar da radyo kirliliğinden etkilenmemek için uzak yerlere inşa edilirler. Bu şartlar sağlandığında birçok cisim görebiliz. Ayrıca evrenin genişlemesi sebebiyle galaksi grubumuz dışındaki galaksiler bizden uzaklaşır. Ne kadar uzaktalarsa o kadar hızlı uzaklaşırlar. Uzaklaşan ışık veya ses kaynaklarının dalga boyu artar. Buna Doppler Etkisi denir. Dalga boyu bir kaynaktan çıkan iki ardışık dalga arası mesafedir. Doppler Etkisi'ni şöyle düşünebilirsiniz:

Bir yere belirli aralıklarla taş atıyorsunuz. Sabitken attığınız iki ardışık taş arası mesafe bir metre olsun. Attıktan sonra bir daha atmadan önce yarım metre uzaklaşırsanız bir önceki taş 1 metre ilerlemiş, siz yarım metre gerilemiş olursunuz ve iki taş arası mesafe 1,5 metreye çıkar.

Bu etki sebebiyle uzaktaki cisimlerin dalga boyu görebildiğimiz ışıktan çıkmış, kızılötesi tayfa kaymıştır. Bu nedenle çok uzaktaki cisimleri görmek için kızılötesi teleskoplara ihtiyacımız var. Bu nedenle gelişmiş bir teleskop olan James Webb Uzay Teleskobu yapıldı. Dünya da bir kızılötesi ışık kaynağı olduğundan, Dünya'dan etkilenmemek için uzaya gönderildi. Bu teleskop da şimdiden bize çok şey öğretti ve öğretmeye devam edecek.

Tüm Reklamları Kapat

Kara deliklerin olay ufkuna girdikten sonra ışığın bile çıkamamasına rağmen kara delikleri bile bulabiliyoruz. Çünkü bazı kara deliklerin olay ufkunun dışında yığılma diski oluşuyor ve x ışını yayıyor. Böylelikle onları tespit edebiliyoruz. Ancak olay ufkunun içini görmek bildiğimiz kadarıyla mümkün değil. Ayrıca bazı kara deliklerde madde yığılmamış olduğu için ışımıyorlar ve onları ancak kütle çekim etkilerinden bulabiliyoruz.

Cisimlerin uzaklıklarını bulmamızı da tip 1a süpernovalar, Cepheid değişenleri ve RR lyrae yıldızları sağlıyor. Tip 1a süpernova patlamaları ikili yıldız sistemlerinde bir beyaz cücenin diğer yıldızdan madde çalması sonucunda bir kritik kütleye ulaşıp patlamasıyla oluyor. Bu kritik kütle tüm beyaz cüceler için aynı, adına Chandresekhar limiti deniyor ve yaklaşık 1,4 Güneş kütlesi değerinde. Kütle aynı olduğu için bu patlamalarda gerçek parlaklık yaklaşık aynı olur, bu sayede bu patlamanın gerçek parlaklığını bilebiliriz. Ters kare yasası nedeniyle uzaktaki cisimleri daha az parlak görürüz. Bilim insanları gördüğümüz parlaklığın gerçek parlaklıktan ne kadar az olduğuna bakarak uzaklığı hesaplayabiliyorlar. Hatta evrenin genişlemesinin hızlanması bu patlamalar sayesinde keşfedildi. Cepheid değişenleri ve RR lyrae yıldızları ise parlaklıklarını düzenli periyotlarla değiştiren yıldızlar. Bu periyotlar ne kadar uzunsa yıldızın gerçek parlaklığı o kadar fazla oluyor. Bu periyotları takip edip gerçek parlaklıklarını öğreniyor, yine gerçek parlaklık ve gördüğümüz parlaklığı kıyaslayarak uzaklığı bulabiliyoruz. Bu yıldızların aynı yıldız kümesinde olduğu yıldızlara da yakın oldukları için bu kümedeki diğer yıldızların da uzaklığını yaklaşık olarak bilebiliyoruz.

Bütün bunlara rağmen, soruda söylediğinizin aksine her şeyi bilmiyoruz. Görebilmek için daha gelişmiş yöntem veya cihazlar gereken cisimler olabilir. Galaksinizde milyonlarca gezegen olabileceğini düşünürken 5000. gezegeni yeni keşfettik. Bu gezegenlerin hepsi de galaksimizde. Başka galaksilerde gezegen olabileceğini düşündüğümüz sadece bir şey var. Galaksimizde bile Güneş Sistemi'ndekiler dışında uydu olduğundan emin olduğumuz bir şey yok. Daha bilmediğimiz çok şey var. Yine soruda dediğinizin aksine galaksimizin bile tamamını bilemiyoruz.

Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close