Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Devrim Ağacı
Devrim Ağacı
3,072 UP
Üye
7

Evrendeki milyarlarca parça ve dalga, şu anda aynı kurallara nasıl uyabiliyorlar?

1,014 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
4 Cevap

Evrendeki şeyler bir kurala uymuyorlar, onlar belli davranışlar sergiliyorlar, biz sonradan bunlara bakıp bu örüntülere "doğa yasaları" diyoruz. İfade etmek daha kolay olduğu için de "Bu cisim kütleçekimine boyun eğiyor." tarzı şeyler söylüyoruz. Bunlar dilin kısıtlılığından kaynaklı şeyler. Yoksa bir top düşmesi gerektiğini falan bilmiyor, bilemez de.

Peki cisimler neden bizim kurallar olarak teşhis edebileceğimiz örüntüleri takip ediyorlar? Bunu bilmiyoruz. Ama alternatifini düşünürsek, aslında böyle olması çok da mantıksız değil: Alternatif, örüntüsüzlük. Hiçbir örüntünün olmadığı bir evrende, örüntüleri sorgulayabilecek de hiçbir bilinç evrimleşemezdi. Dolayısıyla belki de maddenin varsayılan hali örüntüsüzdür; ama örüntülü olmak ihtimaller dahilinde olduğu için belli bir zaman diliminde o örüntüler beliriyordur ve biz de o örüntülerin sonucu olarak var olabildiğimiz için bu örüntüleri teşhis edip, onlara "yasa" adını verip, şeylerin bu yasalara uyduğunu sanıyoruz.

Düşünsenize, modern kozmolojik bilgilerimiz doğru ise, Evren önemsiz bir vakum parçasının kozmik enflasyonu ile var oldu, entropinin sıfıra düştüğü seviyeye kadar genişletip hiçbir kuralın kalmadığı ve kurallardan bahsedecek sistemlerin bile işleyemeyeceği bir ısı ölümü ile yok olacak. Ee? Sonra? Belki sonsuz bir örüntüsüzlük. Ama sonsuzu yeterince uzun beklerseniz, Evren'in ölüsünden de yeni evrenler başlayabilir. Çünkü belli örüntülerin spontane olarak ortaya çıkması sıfırdan büyük bir olasılıksa, yeterince beklediğinizde illa gerçek olacak. Buna döngüsel kozmoloji diyoruz (ayrıca "Boltzmann Beyni" konusuna da bakın derim). Bunlar doğru mu bilmiyoruz, ama alternatiflerinden yanlış olma ihtimalleri daha yüksek değil.

Tüm Reklamları Kapat

Şunu da unutmayın: Evren'in büyüklüğü ve zamansal varlığı bizim için envai ve uçsuz bucaksız geliyor. Ama daha büyük ölçekte, bunların her ikisi de bir hiç. Yani 14 milyar yılda olup biten akıl almaz geliyor ama uzay-zaman dokusu katrilyon üssü katrilyon üssü katrilyon yıllık bir olguysa, 14 milyar yıl bizim ömrümüzdeki 1 milisaniye bile değil. Keza büyüklüğü de, uzay-zaman dokusunun potansiyel sonsuzluğu yanında bir hiç. Dolayısıyla geçici veya lokal olarak örüntülere sahip bir kısmının var olması çok da şaşırtıcı değil.

31
1
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
İlhan Taşlı
İyi Bir Gözlemci

Evrendeki her şey birbirleri ile etkileşim halindedir ve bizler yani gözlem yapan, ölçen ve değerlendiren canlılar olarak nesneleri etkileşim özellikleriyle değerlendiririz. Bu etkileşimlerin hiçbirisini tespit edemiyorsak zaten o nesne bizim için yok hükmündedir. Yani evrende bildiğimiz kurallar örgüsüne uymayan bir şeyler olabilir mi? Belki de vardır. Ancak bunlar üzerinde tartışmak dahi bizim için çok anlamsızdır.

Unutulmaması gereken bir durumda gözlem yapan duyularımızın ve ölçüm aletlerimizin de doğanın bir parçası olmasıdır. Anlatmak istediğim; burada etkileşim tek taraflı değildir, gözlem yapan tarafta gözleneni etkilemektedir. Çift yarık deneyinde dedektörün fotonun hangi yarıktan geçtiğini ölçtüğünde fotonon davranışının nasıl değiştiğini hatırlayın.

Sonuç olarak; kurallar örgüsünün dışında olan şeyler var olsa bile bizler için yok hükmündedir. Bu nedenle var olan evrende her şeyin bu kurallar örgüsüne uyduğuna dair korkunç bir yanılgının içinde de olabiliriz. Gerçeklik hiçte sandığımız gibi gerçek olmayabilir.

Tüm Reklamları Kapat

6
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Güvenç Uğuz
Bilim felsefesi meraklısı

Evrendeki tüm parça ve dalgaların, şu anda aynı kurallara uyup uymadığını bilmiyoruz. Evrenin zaman ve uzaydaki tek düzeliği bilim yapabilmek için koymanız gereken bir postüladır. Bilimsel düşünce tıpkı matematik gibi aksiyomatiktir.

3
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Bekir Yıldız
Bekir Yıldız
1,644 UP
Düşünür

Kuantum fiziği olasılıklar üzerine hesaplanır bu da kesin diye bir şey olmadığını gösterir. Benim düşüncem biz bilinçli canlılar olguları açıklamak için teoriler geliştirmişiz yani uzay-zamanda gördüklerimizi sayılara döküp bunların tekrarlanacağı olasılığı hesaplıyoruz.

Deneylerdeki amacımız istediğimiz bir sonucu sürekli aynı şekilde almak, eğer sonuç farklı çıkarsa teori yanlış oluyor ve kural olmuyor. Deneyler desteklerse ‘’kural’’ diyoruz. Bence kural bilinçli varlıkların gözlemlediği tekrarlanan entropi değişimlerinden ibarettir. Entropi değişimi her deneyde benzer şekilde olsa bile hiçbir zaman kusursuz değildir lakin kusursuz olma ihtimali vardır.(buzun eriyip tekrar donmasında kuantum parçacıkların konumunun ilk buz halinde olması imkansıza yakındır)

Tüm Reklamları Kapat

3
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close