Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Bu soruya yönlendirilmiş başka bir sorudan geldiniz: Dünya gibi gök cisimleri neden dönüyor?
Ersals Krononot
Ersals Krononot
251K UP
Üye
3

Evrendeki gezegen, yıldız gibi şeylerin dönme hareketinin nedeni nedir?

Uzaydaki her şey dönme hareketi sergilemekte. Bu hareketin nedeni nedir?
3,041 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
3 Cevap
Yusuf İğın
H. sapiens
Orijinal Soru: Dünya gibi gök cisimleri neden dönüyor?

Her Şey Döner!

Evrendeki her şey bir açısal momentuma sahiptir. Her şey kendi etrafında döner veya başka bir şeyin etrafında döner. Örneğin elektronlar çekirdeğin etrafında, gezegenler bağlı bulundukları yıldız sisteminin etrafında, yıldız sistemleri galaksilerin etrafında, galaksiler de kendi kümelerinin etrafında döner.

Dönmenin Sebebi Kütleçekim!

Kütleçekim, maddenin uzayda iken birbirini çekme isteği ile oluşan bir kuvvet. Bu kuvvetin asıl kaynağının graviton denen varlığı henüz kanıtlanamamış bir parçacık ile oluştuğu düşünülüyor.

Tüm Reklamları Kapat

Yıldızların veya gezegenlerin nasıl oluştuğunu maddeler hâlinde kısaca hatırlayalım.

1) Evrendeki başıboş H ve He atomları birbirine kütleçekim etkisiyle kenetlenir ve daha büyük toz zerrelerine dönüşür.

Tüm Reklamları Kapat

2) Oluşan yeni büyük parçacıklar da birbirini çekerek daha büyük parçacıklar oluşturur.

3) Bu süreç böyle devam eder ve bir gaz devinin yıldız olma sınırını (yani Güneş kütlesinin en az %7’sine sahip olması) aştığı an füzyon başlar ve yıldız tutuşur.

4) Tutuşan yıldız artık hayatını idame ettirmek için kendi atomlarını füzyona uğratarak yakıt elde eder, ta ki ağır elementlere gelinceye dek. Ağır elementlere gelen yıldız nükleer füzyon artık işleyemez hâle gelir ve kütleçekim kazanır. Kazanan kütleçekim ile yıldız patlar ve yeni elementlerini uzayın derinlerine salar.

5) Bu yeni element parçacıkları da birbirine kütleçekim uygulayarak daha büyük maddelere dönüşür.

İşte bu noktada fizikte “çarpışma” denen bir husus ortaya çıkar. Evrendeki hiçbir çarpışma simetrik ve düzgün değildir. Çarpışan parçacıklar merkezin uzağında, yüzeye yakın bir tarafa çarptığında bir dönme (moment) oluşur ve gezegenler, yıldızlar, meteorlar (hepsi değil) vs. tüm gök cisimleri dönerek var olmaya devam eder.

Sorunun cevabı, gökcisimlerinin oluşum evresinde saklı.

Daha detaylı bilgi için kaynaktaki videoyu izlemenizi tavsiye ederim.

1,028 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Evrim Ağacı. Ay, Dünya, Güneş... Bütün Gök Cisimleri Neden Dönüyor?. (13 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 8 Mart 2021. Alındığı Yer: YouTube | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
8
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Barb Hub
Barb Hub
19K UP
fizik doktora ogrencisi
Orijinal Soru: Evrende neden sürekli bir dönme hareketi var?

Surdan baslayayim, elektronlarin donup donmedigini bilmiyoruz cunku goremiyoruz, cunku cok kucuk, matematiksel olarak donmek zorunda oldugunu biliyoruz (Stern-Gerlach deneyi). Acisal momentumun korunmasi icin spin kavrami gelistirilmistir (Pauli).

Cisimlerin, parcaciklarin donmesinin sebebi ise yercekimi, momentum, eylemsizliktir.

Tüm Reklamları Kapat

Acisal momentum her daim korunmak zorundadir, baslangictaki degeri son degerine esit olmak zorunda. Yani evren dogarkenki ilk acisal momentumu evrenin diger tum elementlerin acisal momentumunun toplamina esit. Yaklasik 20 bin (sayidan tam emin degilim, hatirlamiyorum:google) galaksinin donusune baktigimizda net bir acisal momentum oldugunu gorduk, bu da ilk donusun kendine has bir aksisi ve yonu oldugunu gosteriyor. Bu da evren dogarken "natural" bir donusu oldugunu gostermekte. Cok da mantiksiz degil ilk patlamanin donerken yasandigini dusunebiliriz. Daha onceki arastirmalarda evrenin isotropik oldugu, yani farkli yonlerden bakildiginda ayni fiziksel degerlere sahip oldugu dusunuluyordu, bunun sebebi kozmik arkaplan isimasi idi, hangi yone baksak buyuk patlamanin varligini kanitlayan bu isimanin ayni degere sahip oldugunu goruyorduk, ama dedigim gibi eger boyle olsaydi bakilan galaksilerin donus yonleri saat yonu ve saat yonunun tersi olmaliydi ki toplam tork sifir ciksin. Yine de kesin degil, cunku gozlemleyebildigimiz kisim cok kucuk. Simdilik bununla idare etmek zorundayiz.

Sonuc itibariyle fizik zor degildir, basit dusunmek zordur, en kisa ve net cevap olarak: acisal momentum.

385 görüntülenme
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
3
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Cengizhan Ç.
Cengizhan Ç.
2,570 UP
Mongolian

Mantık evrendeki her dönen şey için aynı aslında. Galaksi içerisinde galaksiler var ve sürekli bu evrenin bir yerlerinde çarpışmalar ya da patlamalar meydana geliyor. Yani zincirleme bir şekilde bir galaksi başka bir galaksinin hareketini ve hızını etkiliyor.

Bir kaynaktan biraz daha uzun ve açıklayıcı bir anlatım buldum onu da paylaşmak isterim;

Tüm Reklamları Kapat

Üzerinde yaşadığımız Dünya, yeni doğmuş bir yıldızın etrafında gaz ve toz bulutundan ibaretti. Zamanla uzay boşluğundaki taşlar ve tozlar bu bulutla birleşmeye başladı. Ancak bu taş ve tozlar da Güneş’in etrafında döndüğü için çarpışmalarıyla da Dünya yavaş yavaş dönmeye başladı.

Buraya kadar her şey tamam; Dünya, Güneş Sistemi döndüğü için dönüyor. Peki Güneş Sistemi neden dönüyor? Mantık aslında yine aynı: Güneş Sistemindeki gaz ve tozların büyük bir kısmı Güneş’i oluşturdu. Güneş oluşmadan önceki patlamayla kalan tozlar etrafa saçıldı. Bunların bir kısmı ise aynı tarafa yöneldi; böylece çembersel hareketin ilk adımı başlamış oldu. Kütle büyüdükçe dönme hızı arttı ve etrafta onu yavaşlatacak fazla da bir şey olmadığı için hızı artmaya devam etti.

Tüm Reklamları Kapat

Daha bebek olan Güneş Sistemi’miz, o zamanlar şimdi sahip olduğundan daha fazla açısal momentuma sahipti. Bunun sonucunda etrafındaki tüm objeler Güneş’le aynı yönde dönmeye başladı.

Ancak günümüzde her gezegenin kendi dönme ekseni ve hızı var. Örneğin Venüs diğer gezegenlere zıt yönde dönerken, Uranüs’ün kendi dönme ekseni 90 derece eğri. Bunların nedeni hakkında kesin bir sonuca varılamamışken Venüs’ün birtakım çarpışmalar yüzünden yavaşlayıp diğer yönde tekrar hızlandığı; Uranüs’ün ise iki farklı nesnenin farklı yönlerde gezegene çarparak eksenini kaydırdığı düşünülüyor.

230 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. Webtekno. (17 Eylül 2019). Alındığı Tarih: 17 Eylül 2019. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
2
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close