Çay veya kahve içince neden uykumuz kaçıyor?

Merhaba Umut Bey,

Kafein, uyarıcı etkisiyle bilinen metilksantin grubunda yer alan bir alkaloiddir. Basitçe anlatmak gerekirse merkezi sinir sisteminin aktivitesini arttırarak, uyarıcı bir etki yapar. Çay ve kahvenin içerisinde sadece kafein yok aynı zamanda başka maddeler de var. Bunlardan bazıları yine uyarıcı etkiye sahip ama sıklıkla çay ve kahve içtiğimiz zaman uykumuzun kaçmasını kafeine bağlarız. Çayın içerisinde tein, teofilin, gibi maddeler ve aynı zamanda minareller de bulunmaktadır. Kahvede ise vitaminler, yağlar, minareller ve protein vardır. Beynimiz adenozin denilen bir madde salgılamaktadır. Bu madde uyanık olduğumuz her an salgılanır. Temel prensibi şu şekilde; boş bir bardak düşünün ve damla damla su akıyor bu bardağa. Bu bardak dolduğu zaman daha fazla su almayacak ve kapasitesini doldurmuş yani içerisindeki su miktarı zirve yapmış olacak. Adenozin salgısını da buna benzetebiliriz. Uyanık kaldığımız süre boyunca, ne kadar uyanık kaldıysak beynimizde biriken adenozin miktarı da o kadar artıyor. Adenozin seviyesi zirveye ulaştığında uyuma isteğimiz geliyor. Tabii uyumak sadece adenozine bağlı değil beraberinde bir çok hormon var fakat kafein, beynimize uykuya ihtiyacı olduğunu söyleyen adenozini kabul eden reseptörleri devre dışı bırakıyor. Uyku için verilen sinyaller duruyor ve aslında bir şekilde beynimizi kandırarak dinç ve enerjik hissetmemizi sağlıyor. Peki bu kafein vücuda girdikten sonra ne kadar sürede etki ediyor? Örnek vermek gerekirse, bir bardak kahve içtikten ortalama yarım saat sonra vücudumuzdaki kafein miktarı zirve yapar. Sadece çay ve kahve değil, enerji içecekleri, bazı ağrı kesiciler ve bitter çikolata gibi bir çok şeyde kafein bulunmaktadır. Umarım cevabım faydalı olur. İncelemek isterseniz diye bir kaç kaynak bırakıyorum. Sağlıklı günler dilerim.

Kahve kafein içerir. Kafein, bir merkezi sinir sistemi uyarıcısıdır ve vücuttaki adenosin reseptörlerine bağlanarak adenosinin etkilerini engeller. Adenosin, vücutta doğal olarak üretilen ve uykuyu teşvik eden bir nörotransmitterdir. Gün içinde adenosin seviyeleri yükseldikçe, insanlar daha yorgun hissederler. Ancak kafein adenosin reseptörlerine bağlandığında, bu yorgunluk hissi engellenir ve böylece kişi daha uyanık ve enerjik hisseder.

Kafeinin etkileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve ayrıca alınan kafein miktarına bağlıdır. Bazı insanlar kafeine daha duyarlıdır ve az miktarda bile uykularının kaçmasına neden olabilir. Diğer yandan, düzenli kafein tüketen kişiler zamanla bir tolerans geliştirebilirler, bu da daha fazla kafein gerektirebilir uyanık kalmak için.

Kafein aynı zamanda kalp atış hızını artırabilir ve adrenalin salgısını teşvik ederek vücudu "savaş veya kaç" moduna sokabilir, bu da kişinin uyanık ve tetikte hissetmesine neden olur. Bu etkiler genellikle kafein alındıktan sonraki birkaç saat içinde en güçlüdür, ancak bazı insanlarda etkisi daha uzun sürebilir. Bu yüzden bazı insanlar özellikle akşam saatlerinde kafein tüketiminden kaçınmayı tercih ederler.